به گزارش بازار، «از زمان آغاز جنگ اخیر، حجم درخواست‌ها برای اخذ تابعیت خارجی به‌طور غیرقابل باوری افزایش یافته است؛ انگار دکمه‌ای زده شده باشد و سیلی از تقاضا از همه سو جاری شود.» این را یوآف شطیرن، مدیر یکی از شرکت‌های اسرائیلی فعال در زمینه اخذ تابعیت آلمان در گفت‌وگو با روزنامه اقتصادی عبری زبان مارکر اظهار داشت.
در شرایطی که اسرائیل با بحرانی عمیق در سطوح سیاسی، اجتماعی و امنیتی دست و پنجه نرم می‌کند، شاخص‌های اقتصادی این رژیم نیز نشانه‌هایی از بی‌ثباتی فزاینده را بروز می‌دهند.
کاهش احساس امنیت اقتصادی، فرار سرمایه‌ها و افت اعتماد عمومی به آینده کشور، موجب شده هزاران اسرائیلی به دنبال گزینه‌های اقامت و تابعیت در کشورهای دیگر بروند. این روند، که طی دو سال اخیر شتابی بی‌سابقه گرفته، اکنون به یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ناپایداری در جامعه و اقتصاد اسرائیل تبدیل شده است.
روزنامه اقتصادی عبری‌زبان کلکالیست (Calcalist) نیز در گزارشی نوشته است که تولید ناخالص داخلی اسرائیل در سه‌ماهه دوم سال جاری حدود ۳/۵ درصد کاهش یافته و این افت، اقتصاد اسرائیل را «حدود یک سال به عقب» برده است.
به گفته این رسانه، دلیل اصلی این وضعیت، پیامدهای مستقیم جنگ ۱۲روزه با ایران و غزه است؛ به‌ویژه پس از حملات موشکی ایران به تل‌آویو و حیفا که زیرساخت‌های مهم صنعتی و انرژی اسرائیل را هدف قرار دادند.
از جمله این اهداف، پالایشگاه «بازان» در حیفا بود که بخش قابل توجهی از تأمین سوخت اسرائیل را برعهده دارد. کلکالیست می‌نویسد این حملات، در کنار نااطمینانی شدید در بازار و کاهش سرمایه‌گذاری داخلی، موجی از ترس نسبت به آینده اقتصادی اسرائیل ایجاد کرده است.
موج جدید تقاضا برای تابعیت خارجی؛ کشورهای اروپایی سختگیرتر می‌شوند
در حالی‌که بحران‌های سیاسی و اجتماعی در داخل اسرائیل تشدید شده و احساس بی‌ثباتی امنیتی و اقتصادی بر جامعه سایه انداخته است، شمار زیادی از اسرائیلی‌ها برای دریافت گذرنامه‌های خارجی و یافتن فرصت‌های زندگی در خارج از کشور تلاش می‌کنند؛ حتی با وجود آنکه دولت‌های اروپایی و غربی شرایط اعطای تابعیت و اقامت دائم را دشوارتر کرده‌اند.
بر اساس گزارش روزنامه اقتصادی اسرائیلی مارکر، کشورهایی مانند آمریکا، پرتغال، لهستان، رومانی، آلمان و ایتالیا در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی قوانین و فرآیندهای اعطای تابعیت را سخت‌تر کرده‌اند.
پرتغال مدت اقامت لازم برای دریافت تابعیت را به ۱۰ سال افزایش داده و برنامه «ویزای طلایی» خود را اصلاح کرده است. آلمان مسیر سریع اعطای تابعیت را لغو کرده، و آمریکا نیز با افزودن معیار «حسن سابقه و رفتار» روند بررسی پرونده‌ها را دقیق‌تر کرده است.
در ایتالیا، دامنه اعطای تابعیت به نوادگان مقیمان قدیمی محدود شده و اسپانیا و چند کشور اروپایی دیگر نیز برنامه‌های اقامت برای سرمایه‌گذاران موسوم به «ویزای طلایی» را لغو کرده‌اند.
رومانی شرط تسلط به زبان رومانیایی را به عنوان الزام اساسی برای دریافت تابعیت وضع کرده و لهستان نیز هزینه‌های اداری را بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش داده است.
این سیاست‌های محدودکننده در حالی اجرا می‌شود که تقاضای اسرائیلی‌ها برای مهاجرت و تابعیت خارجی پس از آغاز جنگ غزه به بالاترین سطح خود رسیده است.
به گفته دفاتر شرکت‌های اسرائیلی فعال در زمینه اخذ تابعیت، طی دو سال گذشته تعداد متقاضیان تابعیت‌های خارجی رشد چشمگیری داشته و در کنار آن، شمار اسرائیلی‌هایی که برای مدت طولانی از اسرائیل خارج می‌شوند نیز رو به افزایش است.
با این حال، برخی دفاتر در کشورهایی نظیر پرتغال و رومانی از رکود در فعالیت خود خبر داده‌اند، چرا که قوانین جدید مسیر دریافت تابعیت را به‌مراتب دشوارتر کرده است.
در رومانی، شرط جدید تسلط به زبان در سطح B1 (توانایی مکالمه، نگارش و خواندن روان) مانعی جدی برای متقاضیان اسرائیلی ایجاد کرده است؛ چرا که بیشتر آنان از ریشه‌های رومانیایی برخوردارند اما به زبان آشنا نیستند و ناچارند برای یادگیری آن زمان و هزینه زیادی صرف کنند.
شطیرن، مدیر یکی از شرکت‌های اسرائیلی فعال در زمینه اخذ تابعیت آلمان در این باره می‌گوید: «رسیدن به سطح زبانی موردنیاز زمان‌بر است و بسیاری توان چنین سرمایه‌گذاری زمانی و مالی را ندارند.»
همچنین مولداوی نیز به تازگی تسلط به زبان را به عنوان شرط اعطای تابعیت تعیین کرده است؛ امری که نشان از رویکرد جدید اروپا در محدودسازی تابعیت برای متقاضیان، از جمله اسرائیلی‌هایی دارد که به دنبال گذرنامه جایگزین هستند.
فرار آرام به یونان؛ سرمایه‌گذاری یا گریز از واقعیت اجتماعی
از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، یونان به یکی از مقاصد اصلی اسرائیلی‌ها تبدیل شده است؛ نه صرفاً برای سرمایه‌گذاری در املاک و اخذ «ویزای طلایی»، بلکه به عنوان پناهگاهی برای زندگی آرام و دور از فشارهای اجتماعی و روانی ناشی از جنگ.
به گزارش خبرنگار خارجی روزنامه هاآرتص، ییشای هالپر که در گزارشی میدانی از آتن تا سالونیک به بررسی این پدیده پرداخته، موج جدیدی از مهاجرت خاموش اسرائیلی‌ها به یونان را توصیف می‌کند.
هالپر می‌نویسد: «از شعارهای ضداسرائیلی روی دیوارها گرفته تا نقدهای تند نسبت به حملات غزه، بسیاری از اسرائیلی‌ها در داخل و خارج از اسرائیل دچار احساس بیگانگی و انزجار اجتماعی شده‌اند.»
افزایش حضور اسرائیلی‌ها در یونان در عین حال پرسش‌هایی را در میان جامعه یهودیان یونانی و مردم محلی درباره مرز میان نقد سیاسی از اسرائیل و یهودستیزی برانگیخته است؛ وضعیتی که بازتابی از تنش‌های اخلاقی و سیاسی پس از جنگ غزه است.
طی ۱۸ ماه گذشته، تعداد درخواست‌های «ویزای طلایی» از سوی اسرائیلی‌ها در یونان به‌طور چشمگیری رشد کرده است؛ پدیده‌ای که به گفته کارشناسان، دیگر صرفاً مسئله‌ای اقتصادی نیست، بلکه نشانگر تغییرات عمیق در هویت، تعلق و روان جمعی جامعه اسرائیلی پس از جنگ است.
به گفته هاآرتص «این مهاجرت خاموش به آتن و سالونیک، تلاشی است برای بازتعریف هویت فردی در دل شکاف اخلاقی و ملی عمیقی که جنگ ایجاد کرده و سیمای تعلق اسرائیلی را دگرگون ساخته است.»
تراز منفی مهاجرت؛ شاخص هشدار برای اقتصاد و آینده اسرائیل
آمارهای رسمی نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، شمار اسرائیلی‌هایی که اسرائیل را برای مدت طولانی ترک کرده‌اند، به‌طور مستمر از تعداد بازگشت‌کنندگان پیشی گرفته است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌ها و اطلاعات کنیست، در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، حدود ۱۴۵ هزار و ۹۰۰ اسرائیلی بیش از کسانی که بازگشته‌اند، از کشور خارج شده‌اند؛ رقمی که به نشانه‌ای از بحران اعتماد عمومی به ساختار حکومتی و آینده پروژه صهیونیستی تعبیر می‌شود.
در سال ۲۰۲۲، حدود ۵۹ هزار و ۴۰۰ اسرائیلی،اسرائیل را ترک کردند؛ افزایشی ۴۴ درصدی نسبت به سال قبل. این رقم در سال ۲۰۲۳ با جهشی دیگر به ۸۲ هزار و ۸۰۰ نفر رسید، در حالی‌که تنها ۲۴ هزار و ۲۰۰ نفر بازگشتند.
پس از آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، موج مهاجرت شدت بیشتری گرفت. در هشت ماه نخست سال ۲۰۲۴، حدود ۵۰ هزار اسرائیلی از کشور خارج شدند، در حالی که تنها ۱۲ هزار نفر بازگشتند.
داده‌های «اداره آمار مرکزی اسرائیل» نیز نشان می‌دهد که از آغاز سال عبری ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۵، حدود ۷۹ هزار نفر کشور را ترک کرده‌اند، رقمی که از بالاترین میزان‌ها در دهه اخیر به شمار می‌رود.
روزنامه یدیعوت آحرونوت به نقل از منابع دولتی گزارش داده است که هیچ برنامه روشنی برای مقابله با موج مهاجرت یا تشویق بازگشت مهاجران وجود ندارد؛ مسئله‌ای که نگرانی‌ها درباره تأثیرات دموگرافیک و اقتصادی آن بر آینده اسرائیل را افزایش داده است.
به نوشته این روزنامه، افزایش مهاجرت اسرائیلی‌ها، رشد بی‌اعتمادی به آینده اقتصادی و تشدید احساس ناامنی، در کنار سخت‌گیری کشورهای مقصد، تصویری از جامعه‌ای را ترسیم می‌کند که در جست‌وجوی ثبات، مرزهای هویتی خود را پشت سر می‌گذارد. این روند نه تنها پیامدهای جمعیتی و سیاسی، بلکه آثار اقتصادی گسترده‌ای برای بازار کار، سرمایه‌گذاری داخلی و توازن مالی اسرائیل در سال‌های آینده به همراه خواهد داشت.
نظر شما