خدیجه ستارزاده؛ بازار: سازمان جهاد کشاورزی در سالهای گذشته تمرکز ویژه ای برای پیشگیری و مقابله با تغییر کاربری زمین های کشاورزی داشته و به طور مرتب اخباری از روند فعالیت این سازمان در حوزه شناسایی، تخریب و مقابله با تغییر کاربری و ساخت و سازهای غیرمجاز به گوش می رسد اما آنچه مسلم است دامنه این تخلفات و تعرضات فراتر از اقدامات سازمان جهاد کشاورزی بوده و گستردگی این فاجعه باعث شده است تا دستگاه قضا نیز برای پیشگیری و مقابله با این امر با جدیت بیشتری وارد عمل شود.
برای پاسخ به پرسش هایی در این حوزه با فرمانده یگان حفاظت از اراضی استان البرز «سرهنگ سید مجتبی موسوی» به گفتگو نشسته و از او پرسیدیم:
*در یکسال گذشته چقدر افزایش تقاضا برای تغییر کاربری اراضی کشاورزی داشتیم؟
سال گذشته حدود ۱۰ هزار تقاضای تغییر کاربری از سوی شهروندان شهرستان های تابع استان داشتیم. اما این آمار به این معنی نیست که همه تقاضاها مورد موافقت قرار گرفته است. برای صدور مجوز تغییر کاربری شرایط و قوانینی هست که باید حتما متقاضی دارای این شرایط باشد. دارابودن سند مالکیت، متراژ قابل قبول زمین هایی که شهروندان تقاضای تغییر کاربری دارند، سنخیت مساحت زمین ها بر اساس طرح و تقاضا با استانداردهای لازم، مواردی است که مورد بحث و توجه قرار می گیرد. کارشناسان جهاد از موارد تقاضا بازدید میدانی می کنند اسناد قانونی متقاضی را مورد بررسی قرار می دهند و در صورت داشتن شرایط لازم مجوز صادر می شود.
چه بسا در تغییر کاربری های مجاز ما چنانچه به چرخه تولید و اقتصاد کمک کند از جانب جهاد کشاورزی حتی مورد تشویق هم قرار می گیرند. البته این امر بیشتر به حیطه کاری معاونت حفظ کابری جهاد کشاورزی و متخصصین این امر مربوط می شود و در حوزه کاری یگان حفاظت نیست.
* از این ۱۰ هزار تقاضا برای چه تعداد مشمول شرایط لازم برای تغییر کاربری شدند؟
آمار دقیقی نمی توانم بدهم، این آمار که گفتم حدودی و تقریبی برای هر سال است. اما هر تقاضایی یک پروسه زمانی دارد. پرونده هر متقاضی بعد از تکمیل مدارک در تقویم زمانی قرار می گیرد و در کمیسیون تبصره یک ماده یک قانون حفظ کاربری مطرح می شود تا تقاضا مورد بررسی قرار گیرد. بنابر درصد قابل توجه و بالایی از این ۱۰ هزار تقاضا مشمول صدور مجوز نشده است.
*چه تعداد و متراژی تخریب ساخت و ساز غیرمجاز داشتیم؟
در سال ۹۸ مجموع ۶ شهرستان تابعه استان البرز شش هزار و ۵۱۵ مورد شناسایی تغییر کاربری غیر مجاز داشتیم و در این راستا با هماهنگی هایی که با دادستان های شهرستان ها انجام شد و منجر به اجرای تبصره ۲ ماده ۱۰ «قلع و قمع و تخریب بناهای غیرمجاز » شد دو هزار و ۹۷۶ مورد قلع و قمع داشتیم که هزار و ۲۹۳ هکتار از بناهای غیرمجاز تخریب و آزادسازی شد و به عرصه کشاورزی بازگشت.
*در این مسیر آیا پوشش گیاهی و بافت باغی به طور کل از بین نمی رود؟
بله مطمئنا" وقتی زمینی از وضعیت باغی و کشاورزی خارج می شود تاثیراتی که مصالح ساختمانی روی آن دارد خاصیت زمین را تغییر و مورد آزار قرار می دهد و شاید دیگر زمین به خاصیت قبل خود برنگردد و خسارت های جبران ناپذیری به زمین های کشاورزی و باغی وارد می شود.
*چطور پیشگیرانه می توان ابتدای کار مانع این افراد سودجو شد تا از تخریب باغات و زمین های کشاورزی جلوگیری شود؟
در سازمان جهاد کشاورزی همکاران ما با توجه به امکاناتی که دارند حداکثر استفاده و در حد توان فعالیت می کنند و از هیچ کوششی مضایقه ندارند. نه تنها در سازمان جهاد کشاورزی، بلکه در همه دستگاه ها اولویت با پیشگیری است. «تشکیل یگان حفاظت از اراضی» نشان دهنده این است که رویکرد وزارت جهاد کشاورزی و امور اراضی کشور رویکرد و سیاست پیشگیرانه است که در سراسر کشور این یگان تشکیل و راه اندازی شد.
*آیا اقدامات یگان حفاظت از اراضی را کافی و موفق می دانید؟
البته یگان حفاظت نیازمند چارت سازمانی و تخصیص نیرو و اعتبار است که امیدواریم این موارد به زودی محقق شود تا با تلاش مضاعف هدف پیشگیرانه به طور کامل محقق شود.
آمار و عملکردی که در چهار ماهه ابتدایی سال ۹۹ داشتیم خود به تنهایی به اندازه آمار و عملکرد سال ۹۸ است که نشان از تلاش شبانه روزی همکاران ما در یگان است. طبق دستور فعالیت یگان حفاظت از اراضی کشاورزی در شهریور ۹۸ شروع شد و در البرز نیز از بهمن ماه سال گذشته این فرماندهی شروع به کار کرد که گام اول بود. در برخی سازمان ها مانند منابع طبیعی و راه و شهرسازی این یگان با توجه به قدمت و فعالیتی که داشته در طول این سالها به شرایط مناسب و دلخواه رسیده اند اما در سازمان جهاد کشاورزی این یگان نوپاست و زمان می برد تا به شرایط ویژه برسد.
*به گفته رییس سازمان حفظ اراضی کشور البرز یکی از استان های بحرانی در حوزه تغییر کاربری اراضی کشاورزی کشور است، در این باره چه نظری دارید؟
بله ، تغییر کاربری فقط در شهرستان ساوجبلاغ برابر تغییر کاربری در چند استان کشور است و متاسفانه برای افراد طمع کار و سودجو وسوسه انگیز شده تا رو به خرید اراضی کشاورزی، خرد کردن آن و ساخت و ساز شده و اهداف سودجویانه ای را دنبال کنند. این هجمه ها به سمت شهرستان های زیبای ما که تنفس گاه استان محسوب می شوند کار را برای نیروهای سازمان جهاد کشاورزی سخت کرده است.
ما این تخلفات و ساخت و سازها را می بینیم و با وجود کمبودهایی که داریم در شناسایی، اجرای تبصره ها و برخوردها تلاش بی وقفه داریم. در طول چهل روز گذشته روزی نبوده که همکاران ما اجرای تبصره ۲ ماده ۱۰ را نداشته باشند که اخبار آن در رسانه ملی و اخبار منعکس می شود. در این راستا فقط برخورد نیست بلکه همکاران ما به صورت شبانه روزی با گشت های خود موارد تخلف را شناسایی و اخطار داده و تبصره ها نیز اجرا می شود. امید داریم که با تقویت هر چه زودتر یگان و در اختیار داشتن نیرو و اعتبارات کافی بیشتری در این زمینه حاصل شود.
*پس در حال حاضر نیرو و اعتبارات یگان حفاظت جوابگوی تخلفاتی که در این حوزه استان انجام می شود نیست؟
در همه استان ها این مشکلات وجود دارد اما اقداماتی در حال اجراست که این کمبودها پوشش داده شود. با راه اندازی گشت های مشترکی که با شهرداری ها و بخشداری ها داشتیم
قلع و قمع ها با استفاده از امکانات این نهادها انجام می شود و این هم افزایی ها موجب هم پوشانی می شود و سعی می کنیم خلاء و کمبودها را جبران کنیم.
*با وجود تمرکز ویژه و تلاش جهاد کشاورزی در این راستا متاسفانه شواهد و گزارش ها نشان می دهد برخی دهیاری ها با شما همسو نیستند و تخلفاتی از جانب آنها در خصوص چشم پوشی از ساخت و ساز ویلاها انجام می شود. پاسخ شما در این مورد چیست؟
ابتدا باید بگویم که امور داخل بافت بر عهده دهیاری و بخشداری ها و خارج از بافت جزو حوزه جهاد کشاورزی و از وظایف یگان حفاظت است وطبق مقررات جهاد در امور داخل بافت ورود نمی کند. احتمال دارد گاهی تغییر کاربری هایی در بافت روستایی و طبق طرح هادی انجام شود. اما چنانچه دهیاری ها موضوعی را در خصوص تغییر کاربری پیرامون روستا ببینند، با شناخت و اشراف اطلاعاتی که دارند موارد و اتفاقات را به جهاد کشاورزی اعلام کنند تا جهاد اقدامات لازم را انجام دهد. این تصور وجود دارد که بخشداری یا دهیاری ها در این زمینه کم کاری یا تخلف دارند در حالیکه یکی از پر حجم ترین نامه های رسیده به ما مواردی است که از جانب دهیاری یا بخشداری ها در خصوص معرفی موارد تخلف به ما ارسال شده است.
شاید موارد اندکی تخلف در این زمینه باشد اما نمی توان گفت همه دهیاری یا بخشداری ها این مورد را دارند. در مجموع تعامل خوبی با حوزه روستاها و بخشداری ها وجود دارد و برای استفاده از امکانات آنها در راستای شناسایی و تخریب هیچ گونه کوتاهی و دریغی ندارند.
*با همین افراد اندک چه برخوردی می شود؟
طمع چیزی نیست که انسان با یک بار تخلف در آن توبه کند. کسی که از راه تخلف لقمه ای را بدست آورد به راحتی نمی تواند ترک کند. گاها" می بینیم در هر حوزه ای افرادی که در اجرای تخلف یا تبانی برای جرم داشتند شناسایی و محکوم می شوند. در این حوزه هم افراد متخلف عاقبت در چنگال قانون گرفتار می شوند.
*چه راه هایی برای شناسایی و گزارش تخلفات در حوزه تغییر کاربری ها وجود دارد؟
علاوه بر گشت های سازمان جهاد، اعلام از طریق دهیاران و بخشداران، سامانه ۱۳۱ نیز وسیله ارتباط مردمی با جهاد است که اگر شهروندان تخلف یا ساخت و ساز در اراضی را ببینند از طریق این سامانه اطلاع رسانی می کنند و خبر بعد از ثبت در سامانه به صورت فوریتی به استان و سپس به شهرستان ها ارسال و به واحدهای گشتی ابلاغ می شود و باید نتیجه کار در سامانه به عنوان بازخورد منعکس شود. وقتی خبری به سامانه می رود خبر بصورت پیامک هم «مانند ۱۱۰ یا اورژانس» برای آنها ارسال می شود. همه اینها عوامل بازدارنده هستند.
دستگاه قضا نیز سامانه هایی را برای ارتباطات مردمی راه اندازی کرده و در خود دستگاه قضایی استان شعبات ویژه ای در راستای دفاع از حقوق عامه تشکیل شده که شهروندان با اطمینان خاطر مبنی بر پنهان ماندن گزارش دهنده، می توانند گزارش های خود را ارائه دهند تا دستگاه قضا برخورد کند.
ما نیز در یگان در هر دستگاهی قصوری ببینیم موظف هستیم این قصور را به مراجع قضایی گزارش و اطلاع رسانی کنیم.تحقق این امر یک عزم و نظارت همگانی نیاز دارد.
*شناخت و آگاهی از تعداد درختانی که از بین می روند به چه طریق انجام می شود آیا جهاد آماری از این درختان دارد؟
روش های مختلفی برای شناسایی درختان وجود دارد. علاوه بر اعلام به سامانه ۱۳۱، کشف و گزارشات واحدهای گشت و دیدارهای شهروندان در خصوص تعرض و از بین بردن درختان و در نتیجه آگاهی از این موضوع، کارشناسان ما نظارت هوایی و ماهواره ای روی باغات و زمین های کشاورزی دارند و از طریق سیستم گوگل اس پایش می کنند. هر تصویری که نشان دهنده از بین رفتن باغات یا پوشش گیاهی و یا ساخت بنا باشد گزارش و مشخصات را به واحدهای گشت حفظ کاربری می دهند، واحدها به آن نقطه جغرافیایی اعزام می شوند و موضوع را بررسی می کنند.
*از نظر زمانی آیا سرعت تا اندازه ای مناسب هست که به موقع بتوان از اقدام به تخریب جلوگیری کرد؟
در شهرستان هایی مانند کرج و فردیس که آمار تغییر کاربری و تخلفات کمتر است بررسی ها سریعتر انجام می شود. اما در شهرستان هایی مانند ساوجبلاغ و هشتگرد با توجه به ازدیاد اخبار در این حوزه گاها سه یا چهار روز زمان می برد. تکلیف خبر باید مشخص شود. صرفا با اعلام سیستم نمی توان خبر را با قطعیت دانست. باید کارشناسان بازدید و گزارش را ارائه دهند، مستند سازی شود و بدانیم چه اقداماتی انجام شده است.
* اعمال قانون در این مورد به چه نحو انجام می شود؟
روال قانونی ما در ابتدای کار توقف عملیات است. اخطار داده می شود و گزارش به اطلاع دادستان شهرستان مربوطه داده می شود و بنا بر دستور دادستان اعمال قانون می شود.
در خصوص قطع درختان با توجه به اینکه اعتقاد قلبی همه ماست که قطع درختان گناه است، به همکاران اعلام شده که به این مورد مجزا از دیگر اقدام های تغییر کابری و تخریب، و به عنوان جرم مشهود به آن نگاه شود. در ابتدای کار از نیروی انتظامی منطقه درخواست کنند حضور یابد تا از همان اول با تنظیم صورتجلسه، با این افراد برخورد قانونی شود.
*نه تنها در البرز بلکه در همه استان ها عنوان می شود مسئولین و متولیان این بخش در راستای انجام وظیفه تحت فشار افراد یا نهادهایی قرار می گیرند. در البرز چقدر فشار در این امر وجود دارد؟ و آیا بیشتر از جانب ارگانها یا افراد است؟
با رویکردی که سیستم قضایی ما در این حوزه دارد بعید است کسی جرات چنین کاری داشته باشد. چون افراد به آبرو، اعتبار و موقعیت خود اهمیت زیادی می دهند تا بتوانند از مسئولی چنین انتظار یا درخواستی داشته باشند. احتمال دارد شخصی از مسئولی انتظار یا درخواستی داشته باشد و در پاسخ قول مساعدت شفاهی دریافت کند اما پشت پرده هیچ کدام از مسئولین به یکدیگر چنین سفارشی نداشتند، یا حداقل اینکه ما با چنین موضوعی برخورد نداشته و متوجه نشدیم.
اکنون سیستم قضایی با قدرت ورود کرده و در قرارگاه صیانت از بیت المال و حفظ حقوق عامه جلساتی در دادگستری استان برگزار می شود. در این جلسات همه مسئولان استانی حضور دارند و وقتی در این جلسات می بینند ریاست دادگستری و دادستان چقدر تاکید داشته و بدون اغماض نسبت به دستورات اقدام می کنند، همه افراد حساب دستشان می آید که اگر بخواهند سفارش یا اقدامی خلاف این امر داشته باشند چه تبعاتی خواهد داشت. همین جدیت دستگاه قضا باعث می شود افراد در این مسیر قرار نگیرند.
* نظارت بر خرید و فروش زمین های کشاورزی به چه صورت انجام می شود؟
مشاورین املاکی که پیرامون روستاها بدون پروانه کسب و فعالیت اقدام به خرید و فروش می کنند یکی از راه های ورودی این تخلف هستند. با شناسایی این مشاوران املاک، مصالح فروشان و برخی صنوف که به ساخت و سازهای غیرمجاز دامن می زنند به مراجع قضایی تحویل داده می شوند. با شناسایی راه ها و تقویت نیروها می توانیم در این امر موفق تر عمل کنیم.
*آیا آماری از این مشاوران املاک یا متخلفان دارید؟
این موضوع به تازگی در دستور کار قرار گرفته و اقداماتی هم انجام شده در آینده ای نزدیک آماری از این فعالیت ها مطرح خواهیم کرد.
*برای پیشگیری از این جرائم و حصول نتیجه موثر در این حوزه چه راهکاری را پیشنهاد می کنید؟
تقویت نیروی انسانی در این زمینه ملاک و مهم است. تجهیزات و استفاده از تکنولوژی های روز و مدرن، استفاده از هلی شات و کنترل های هوایی مواردی است که مطرح شده و همه اینها تصمیمات حکومتی و اعتبار نیاز دارد و ستاد کل باید اینها را تصویب کند.
*صحبت پایانی؟
ضمن تشکر از دستگاه قضا و دیگر دستگاه های مرتبط انتظار داریم بیش از پیش دست جهاد را بگیرند و سازمان جهاد کشاورزی نیز با تقویت نیرو و امکانات راه های تخلف را شناسایی و برای بستن این راه ها اقدام کنیم. هم پوشانی و همکاری بیشتر سازمان های دخیل و مرتبط در بحث پیشگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و عزم همگانی می تواند بهترین نتیجه را حاصل کند.
نظر شما