بازار؛ گروه بین الملل: کشور ترکیه که زمانی به شدت به گاز طبیعی روسیه و ایران متکی بود، اکنون در حال اجرای یک بازطراحی اساسی در بخش گاز طبیعی خود است که این کشور را قادر خواهد ساخت طی چند سال آینده، این وابستگی تاریخی را به طور چشمگیری کاهش دهد.
آنکارا نه‌تنها موجی از قراردادهای چندساله واردات LNG با تأمین‌کنندگان متعدد امضا کرده است، بلکه با تمرکز بر افزایش تولید داخلی، می‌کوشد تا جایگاه خود را از یک مصرف‌کننده وابسته به دو کشور تحت تحریم های آمریکا به بازیگری مستقل و صادرکننده در منطقه بدل کند. وب سایت تحلیلی مشهور اویل پرایس در تازه ترین گزارش خود از تحرکات ترکیه برای افزایش امنیت انرژی و البته تا حدی خودکفایی در بخش تامین نفت و گاز رونمایی کرده. ا متن کامل این گزارش در ادامه تقدیم حضور میگردد.
پس از کاهش خرید و وابستگی کشورهای اروپایی به گاز روسیه در پی جنگ اوکراین، اکنون ترکیه آخرین بازار اروپایی گاز این کشور به حساب می آید.
دو قرارداد اصلی ترکیه با روسیه برای خرید حجم ۲۲ میلیارد متر مکعب در سال، طی دو سال آینده منقضی خواهند شد و قرارداد ۱۰ میلیارد متر مکعبی با ایران نیز در سال ۲۰۲۶ پایان می‌یابد.
افزایش ظرفیت واردات و صادرات LNG
ترکیه تاکنون ظرفیت واردات سالانه ۵۸ میلیارد متر مکعب LNG را ایجاد کرده است؛ رقمی که برای تأمین کامل تقاضای داخلی این کشور کافی است. این ظرفیت شامل پایانه‌های شناور در دورتیول و ساروس می‌شود که به ترکیه اجازه می‌دهد مسیر واردات خود را تغییر داده و حتی LNG را به اروپا صادر کند؛ گامی که ترکیه را در مسیر تبدیل شدن به یک هاب منطقه‌ای انرژی قرار می‌دهد.
نیاز ترکیه به خط لوله گاز در سال ۲۰۲۸ به حدود ۲۶ میلیارد متر مکعب کاهش خواهد یافت، یعنی به‌مراتب کمتر از ۴۱ میلیارد متر مکعبی که اکنون از روسیه، ایران و جمهوری آذربایجان وارد میکند
در سپتامبر سال جاری، شرکت دولتی انرژی بوتاش (BOTAŞ) با شرکت مرکوریا (Mercuria) قراردادی ۲۰ ساله برای واردات سالانه حدود ۴ میلیارد متر مکعب LNG از ایالات متحده به امضا رساند که این توافقنامه از سال ۲۰۲۶ اجرایی خواهد شد. بر این اساس، ترکیه قرار است معادل حدود ۷۰ میلیارد متر مکعب گاز آمریکا را طی دو دهه آینده خریداری نماید. افزون بر این، بوتاش تفاهم‌نامه‌ای اولیه با شرکت استرالیایی وودساید انرژی (Woodside Energy) منعقد کرده که این شرکت بر اساس آن، از سال ۲۰۳۰ به مدت ۹ سال، سالانه ۵٫۸ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مایع به ترکیه صادر خواهد کرد.
همزمان، شرکت ملی نفت و گاز ترکیه TPAO توسعه میادین جدید گازی به‌ویژه در دریای سیاه را در دستور کار دارد تا بخشی از شبکه گاز کشور را از منابع داخلی تأمین کند.
جهش در تامین امنیت انرژی ترکیه
این راهبرد دوگانه، نقطه عطفی برای امنیت انرژی ترکیه به شمار می‌رود و پیش‌بینی می‌شود حجم واردات قراردادی LNG و تولید داخلی این کشور تا سال ۲۰۲۸ بیش از ۲۶ میلیارد متر مکعب افزایش یابد. این در حالیست رقم یاد شده در حال حاضر حدود ۱۵ میلیارد متر مکعب است.
ترکیه با تلفیق سیاست انرژی مستقل، دیپلماسی اقتصادی فعال و حضور نظامی هدفمند در حال تثبیت موقعیت خود به عنوان یکی از بازیگران کلیدی جدید در معادلات انرژی و ژئوپلیتیک منطقه‌ای است؛ جایگاهی که می‌تواند تعادل قدرت را در اوراسیا و شمال آفریقا به شکلی محسوس دگرگون کند
در نتیجه، نیاز ترکیه به خط لوله گاز در سال ۲۰۲۸ به حدود ۲۶ میلیارد متر مکعب کاهش خواهد یافت، یعنی به‌مراتب کمتر از ۴۱ میلیارد متر مکعبی که اکنون از روسیه، ایران و جمهوری آذربایجان وارد میکند. این روند به‌ویژه برای ایران زیان‌بار خواهد بود، زیرا صادرات گاز از معدود منابع درآمدی غیرتحریمی تهران است و از دست دادن بازار ترکیه می‌تواند بخش بزرگی از درآمدهای صادراتی ایران را از بین ببرد.
فشار غرب و سیاست ایجاد توازن از سوی آنکارا
اگرچه این تغییر مسیر در وهله نخست با هدف تقویت امنیت انرژی ترکیه انجام می‌شود، اما فشار ایالات متحده و متحدان غربی نیز نقش بسزایی دارد. ماه گذشته، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مستقیماً از رجب طیب اردوغان خواست واردات نفت و گاز از روسیه را متوقف کند. متعاقباً، گروه هفت (G7) نیز با صدور بیانیه‌ای مشترک، خواستار «حداکثر فشار بر صادرات انرژی روسیه» شد.
با اینحال، قطع کامل روابط انرژی با مسکو برای آنکارا آسان نخواهد بود. از زمان آغاز جنگ اوکراین، ترکیه تا دوسوم نفت مورد نیاز خود را با تخفیف ۱۵ درصدی از روسیه خریداری کرده و از این طریق میلیاردها دلار در هزینه واردات نفت صرفه‌جویی کرده است؛ اقدامی که در مهار تورم نیز مؤثر بوده است. در بخش گاز نیز بیش از ۴۰ درصد واردات ترکیه از روسیه با نرخ‌های رقابتی انجام می‌شود. اردوغان نیز با اتخاذ رویکردی متعادل، ضمن تنوع‌بخشی به منابع انرژی، تلاش میکند روابط خود با کرملین را بدون رویارویی مستقیم با غرب حفظ کند.
نگاه به آفریقا
در کنار این تحولات، ترکیه برای تنوع‌بخشی بیشتر و تقویت امنیت انرژی خود، به سمت آفریقا نیز روی آورده است. بر اساس گزارش بلومبرگ، آنکارا قصد دارد کشتی تحقیقاتی اوروچ رئیس (Oruc Reis) را برای اکتشاف بلوک‌های نفتی فراساحلی به سواحل سومالی اعزام کند. ترکیه در این کشور جنگ‌زده حضور قابل توجهی دارد و بزرگ‌ترین پایگاه نظامی خارجی خود را در آن دایر کرده است. شرکت‌های ترکیه‌ای نیز البته اداره بندر و فرودگاه موگادیشو، پایتخت سومالی را برعهده دارند.
شرکت پهپادسازی بایکار (Baykar) نیز تعدادی از پهپادهای مدل TB2 خود را در اختیار دولت سومالی قرار داده تا از آنها در نبرد با گروه تروریستی الشباب استفاده کند. در راستای توسعه روابط میان دو کشور، اوایل سال جاری پارلمان ترکیه با درخواست اردوغان برای اعزام نیروی دریایی به آب‌های سومالی در واکنش به افزایش دزدی دریایی ناشی از ناامنی در دریای سرخ موافقت کرد.
طبق اعلام وزارت امور خارجه ترکیه، این کشور طی یک دهه گذشته بیش از یک میلیارد دلار کمک مالی به سومالی تخصیص داده که این رقم در مقیاس کشوری با تولید ناخالص داخلی حدود ۱۰ میلیارد دلار قابل توجه محسوب می‌شود. با اینحال، سومالی تنها سکوی پرتابی برای گسترش نفوذ ترکیه در قاره آفریقا به شمار می‌رود.
اوایل امسال، هیأتی به ریاست هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، به نیجر سفر کرده و مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌ها را با دولت این کشور امضا نمود. این اقدام پس از آن صورت گرفت که دولت نظامی نیجر دستور تعطیلی پایگاه نظامی آمریکا و اخراج نیروهای فرانسوی را صادر کرد. نیجر اخیراً پس از حل اختلاف مرزی با بنین، صادرات نفت خود را از سر گرفته است. این کشور پیش از این در ماه ژوئن صادرات نفت را به دلیل بسته شدن خط لوله شرکت چاینا نشنال پترولیوم (CNPC) که میدان نفتی آگادم را به پایانه سمه‌کپوجی (Sèmè Kpodji) در بنین متصل میکند، متوقف کرده بود.
مجموعه این تحرکات نشان می‌دهد که ترکیه با تلفیق سیاست انرژی مستقل، دیپلماسی اقتصادی فعال و حضور نظامی هدفمند در حال تثبیت موقعیت خود به عنوان یکی از بازیگران کلیدی جدید در معادلات انرژی و ژئوپلیتیک منطقه‌ای است؛ جایگاهی که می‌تواند تعادل قدرت را در اوراسیا و شمال آفریقا به شکلی محسوس دگرگون کند.
نظر شما