بازار؛ گروه بین الملل: نقش دلار آمریکا در سیستم پولی جهانی به تدریج در حال کاهش است. داده‌های صندوق بین‌المللی پول (IMF) نشان می‌دهد که سهم دلار از ذخایر ارزی جهانی از ۶۵ درصد در یک دهه پیش به کمتر از ۵۸ درصد در حال حاضر کاهش یافته است. علاوه بر تغییرات در ذخایر ارزی رسمی، جایگاه دلار در سراسر جهان با شاخص‌های دیگری از جمله نحوه استفاده از ارزهای مختلف برای سرمایه‌گذاری و تسویه حساب جهانی نیز سنجیده می‌شود. در مجموع، روندها به یک نتیجه روشن اشاره دارند: اگرچه دلار هنوز نقش خود را به عنوان ارز غالب جهان از دست نداده است، اما جایگاه آن به طور پیوسته در حال تضعیف است.
جایگاه دلار اساساً نشان‌دهنده اثربخشی حکومت داخلی ایالات متحده آمریکاست. کاهش جایگاه جهانی دلار نشان‌دهنده مسائل سیاسی و اقتصادی در داخل این کشور است. امروزه ایالات متحده آمریکا با چالش‌های داخلی فزاینده‌ای روبرو است که با قطب‌بندی شدید سیاسی و تعمیق اختلافات حزبی در کنار مسائل اقتصادی مداوم مشخص می‌شود. به ویژه بدهی ملی ایالات متحده آمریکا بارها به بالاترین حد خود رسیده است، در حالی که کسری بودجه آن همچنان به سختی قابل تعادل است و اعتماد جهانی به سلامت مالی ایالات متحده را تضعیف می‌کند.
به عنوان رکن اصلی اتصال ایالات متحده آمریکا به سیستم اقتصادی جهانی، افول جایگاه بین‌المللی دلار نشان‌دهنده تعامل مشکل‌دار این کشور با جهان است. ایالات متحده به طور فزاینده‌ای از دلار برای دستیابی به اهداف اقتصادی و دیپلماتیک خارجی خود استفاده کرده است - که هم منافع مشروع سایر کشورها و هم اعتماد آنها به نگهداری دارایی‌های دلاری را تضعیف می‌کند. اعمال مکرر تعرفه‌ها و سیاست فشار حداکثری دولت ایالات متحده آمریکا علیه شرکای بین‌المللی، اعتماد به رهبری اقتصادی آن را از بین برده است. افول جایگاه جهانی دلار، نشان‌دهنده فرسایش اعتماد جهانی به ایالات متحده آمریکاست.
اجبار دولت ایالات متحده آمریکا جهت استفاده از دلار دقیقاً نشان‌دهنده‌ی استفاده‌ی ابزاری از این ارز است و در نتیجه مشروعیت فرآیند تنوع‌بخشی را بیشتر تأیید می‌کند
این پارادوکس پیش از این خود را نشان داده است. به عنوان مثال، دولت فعلی ایالات متحده ادعا کرد که کشورهای عضو بریکس جهت تضعیف جایگاه دلار آمریکا باهم متحد خواهند شد. بنابراین تهدید کرد که هرگونه اقدامی که به جایگاه دلار آسیب برساند، منجر به اعمال تعرفه‌های تنبیهی و سایر اقدامات تلافی‌جویانه خواهد شد. در همین حال، کشورهای بریکس معتقدند که تنوع‌بخشی منطقی ارز هم مشروع است و هم بیانگر حاکمیت اقتصادی ملی. اجبار دولت ایالات متحده برای استفاده از دلار دقیقاً نشان‌دهنده استفاده‌ی ابزاری از این ارز است و در نتیجه مشروعیت فرآیند تنوع‌بخشی را بیشتر تأیید می‌کند.
در مواجهه با انگیزه‌ی هژمونیک ایالات متحده برای حفظ جایگاه دلار و پتانسیل آسیب قابل توجه آن، سایر کشورها چاره‌ای جز کاهش وابستگی خود به دلار ندارند. این امر مستلزم گسترش استفاده از ارزهای غیردلاری در حوزه‌هایی مانند تسویه حساب‌های تجاری، تأمین مالی سرمایه‌گذاری و ذخایر ارزی است. با توجه به اینکه سهم دلار در تسویه حساب‌های تجاری بین‌المللی بسیار بیشتر از سهم آن در تجارت جهانی است، گسترش تسویه حساب‌های تجاری یک رویکرد عملی است.
وقتی حکومت داخلی آمریکا ضعیف شود و سیاست خارجی آن بیشتر به نفع خود باشد، این امر تغییردیدگاه جهانی از دلار به سایر ارزها را تسریع خواهد کرد
دلیل اصلی «دلارزدایی» در خود ایالات متحده آمریکا نهفته است. کاهش وابستگی سایر کشورها به دلار، چالشی عمدی برای دلار نخواهد بود، بلکه پاسخی عمل‌گرایانه به نظم پولی بین‌المللیِ به طور فزاینده نامطمئن است - اقدامی برای حفاظت بهتر از منافع خودشان. علاوه بر این، در کنار تلاش برای اصلاح مؤسسات مالی بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول برای افزایش نمایندگی آنها، باید سازوکارهای مالی بین‌المللی جدیدی برای تأمین نیازهای مالی کشورهای بیشتر ایجاد شود.
چین نقش محوری در این فرآیند ایفا کرده است. از طریق تلاش‌های هماهنگ بین چین و شرکایش، بانک توسعه جدید برای کشورهای بریکس در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد و پس از آن بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد. این دو بانک چندجانبه، ضمانت‌های مالی قوی برای کشورها و مناطق مربوطه ارائه می‌دهند. در اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) ۲۰۲۵ در تیانجین، طرف‌های مربوطه تصمیم گرفتند بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای را جهت ارائه وام تأسیس کنند.
یک نظم پولی بین‌المللی عادلانه‌تر، پایدارتر و قابل پیش‌بینی‌تر نشان دهنده آرمان مشترک جامعه بین‌المللی و روند غالب توسعه تاریخی است. دلار آمریکا فقط ارز آمریکا نیست، بلکه یک کالای عمومی پولی جهانی است. ایالات متحده باید دیدگاه مسئولانه‌تری نسبت به وضعیت بین‌المللی در حال تحول دلار اتخاذ کند. وقتی حکومت داخلی آمریکا ضعیف شود و سیاست خارجی آن بیشتر به نفع خود باشد، این امر تغییر دیدگاه جهانی از دلار به سایر ارزها را تسریع خواهد کرد.
نظر شما