زهرا ترابی؛ تحلیل بازار: در روزهایی که قیمت دلار آزاد از مرز ۱۰۷ هزار تومان گذشته و طلا نیز رکوردهای تازه‌ای را ثبت کرده است، نگرانی درباره آینده اقتصاد کشور بالا گرفته است. کارشناسان می‌گویند بخش مهمی از جهش اخیر به دلیل فشار روانی ناشی از احتمال فعال شدن «مکانیسم ماشه» است؛ موضوعی که نه‌تنها بازار ارز و طلا، بلکه چشم‌انداز رشد اقتصادی ایران را هم تحت تاثیر قرار داده است.
پرواز دوباره دلار و طلا
گزارش‌های میدانی از صرافی‌ها و بازار تهران نشان می‌دهد قیمت دلار در معاملات آزاد با جهشی تازه از کانال ۱۰۷ هزار تومان عبور کرده است. یورو هم به بیش از ۱۲۵ هزار تومان رسیده و سکه امامی تا مرز ۱۰۷ میلیون تومان بالا رفته است. در بازار طلا، هر گرم طلای ۱۸ عیار نزدیک به ۱۰ میلیون تومان معامله می‌شود؛ رقمی که در مقایسه با ماه گذشته رشد بیش از پنج درصدی را نشان می‌دهد. این ارقام به‌خوبی بیانگر آن است که بازار ارز و طلا وارد فاز جدیدی از التهاب شده و سرمایه‌گذاران خرد و کلان به‌دنبال پناهگاهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند.
چرا ارز و طلا دوباره اوج گرفتند؟
کارشناسان اقتصادی چند دلیل اصلی برای این جهش بی‌وقفه عنوان می‌کنند. انتظارات روانی و تورمی؛احتمال بازگشت تحریم‌های شورای امنیت از طریق «مکانیسم ماشه» باعث شده جو روانی سنگینی بر بازار حاکم شود. بخش بزرگی از افزایش نرخ ارز ریشه در جنگ روانی دارد و فعال شدن مکانیسم ماشه بیش از آنکه اثر واقعی داشته باشد، اثر روانی ایجاد می‌کند. کسری بودجه و ضعف سیاست‌های مالی؛ دولت همچنان با کسری بودجه سنگین دست‌وپنجه نرم می‌کند و ناچار به خلق پول برای جبران آن است. این روند، ارزش ریال را تضعیف و فشار تورمی را تشدید می‌کند.همچنین کاهش عرضه ارز و محدودیت درآمدهای ارزی؛ تحریم‌های نفتی و بانکی در سال‌های گذشته موجب کاهش عرضه ارز در بازار شده است. در صورت بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، این محدودیت‌ها شدیدتر خواهد شد. این نکته قابل گفتن است که نوسان‌های شدید ارزی و طلا فقط در محدوده بازار نمی‌ماند و به سرعت بر بدنه اقتصاد و زندگی روزمره مردم تاثیر می‌گذارد.
فشار بر تولید و تورم‌زایی
بخش بزرگی از صنایع کشور وابسته به واردات مواد اولیه و تجهیزات هستند. با رشد نرخ ارز، هزینه تولید بالا می‌رود و تولیدکنندگان ناچارند قیمت نهایی کالاها را افزایش دهند. نتیجه این روند، تشدید تورم و کاهش قدرت خرید مردم است.
توقف سرمایه‌گذاری‌های جدید
وقتی آینده نرخ ارز و طلا نامشخص باشد، سرمایه‌گذاران ریسک ورود به پروژه‌های تازه را نمی‌پذیرند. این وضعیت باعث کاهش سرمایه‌گذاری مولد و کند شدن رشد اقتصادی می‌شود. صادرکنندگان برای ارائه قیمت‌های رقابتی نیاز به ثبات دارند. نوسان‌های پی‌درپی ارز، محاسبات آنها را برهم می‌زند و قدرت رقابت محصولات ایرانی را در بازار جهانی کاهش می‌دهد. بانک‌ها و موسسات مالی نیز از نوسان ارزی آسیب می‌بینند. فلذا افزایش نرخ دلار، بدهی‌های ارزی را سنگین‌تر می‌کند و فشار مضاعفی به نظام بانکی وارد می‌سازد.
دولت و بانک مرکزی در این میدان چه باید بکنند؟
کارشناسان معتقدند دولت و بانک مرکزی برای آرام‌سازی بازار ارز و طلا باید مجموعه‌ای از اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت را در دستور کار قرار دهند. دولت با اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق می‌تواند بخشی از هیجانات بازار را کنترل کند. انتشار اخبار ضدونقیض درباره سیاست خارجی فقط به آتش نوسان دامن می‌زند. همچنین با تقویت ذخایر ارزی می تواند متنوع‌سازی صادرات و افزایش درآمدهای غیرنفتی، دست دولت را برای مداخله در بازار بازتر کند. راه دیگری اینکه نظارت بر سفته‌بازی است. دولت باید برخورد با معاملات غیرشفاف و اعمال مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه، می‌تواند فشار تقاضا را کاهش دهد .
در چنین شرایطی، نقش دولت و بانک مرکزی در مدیریت بازار بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. شفافیت در سیاست‌گذاری، انضباط مالی و تلاش برای تقویت درآمدهای پایدار می‌تواند امیدواری را به بازار بازگرداند. در غیر این صورت، سایه نوسان‌های ارزی و طلایی همچنان بر سر اقتصاد ایران باقی خواهد ماند و مسیر رشد اقتصادی را دشوارتر خواهد کرد.
نظر شما