بازار؛ گروه بورس: تقریباً قطعی شدن فعال‌سازی مکانیسم ماشه پس از دیدار وزیر خارجه ایران با تروئیکای اروپایی و عدم دستیابی به توافق، فضای سیاسی و اقتصادی کشور را وارد مرحله‌ای تازه از تنش کرده است. همین تحول، موجب تثبیت نرخ دلار در سقف قبلی و توقف روند نزولی آن شده و جهت‌گیری بازار سرمایه را نیز به‌طور محسوسی منفی کرده است. در این میان، نمادهای کوچک با فشار فروش بیشتری مواجه‌اند، در حالی‌که نمادهای پالایشگاهی به‌دلیل تضمین ادامه خرید نفت از سوی چین، روندی مثبت را آغاز کرده‌اند و در برابر فضای منفی بازار مقاومت نشان می‌دهند.
دلار، در ادبیات بازار به‌عنوان «معشوقه باوفا» شناخته می‌شود، بارها در شرایط بحرانی به کمک بازار آمده و با رشد خود، بخشی از زیان‌های سرمایه‌گذاران را جبران کرده است. اگرچه رفتار دولت در مواجهه با نرخ ارز همواره با مقاومت همراه بوده، اما تجربه نشان داده که در نیمه دوم سال، این مقاومت معمولاً شکسته می‌شود و نرخ ارز مسیر صعودی خود را آغاز می‌کند.
علیرضا سادات معتقد است که در چنین شرایطی، نرخ دلار آزاد به‌عنوان شاخص انتظارات تورمی، در محدوده سقف قبلی تثبیت شده و مستعد جهش‌های بعدی است. برآوردها نشان می‌دهد که در صورت تشدید تنش‌ها و عدم شکل‌گیری توافق جایگزین، نرخ دلار می‌تواند به محدوده ۸۰ هزار تومان یا بالاتر حرکت کند. این سطح از نرخ ارز، نه‌تنها تورم وارداتی را تشدید می‌کند، بلکه بر سودآوری شرکت‌ها، هزینه‌های تولید و قدرت خرید عمومی اثرگذار خواهد بود
فعال شدن مکانیسم ماشه، فارغ از آن‌که به تحریم‌های جدید یا تقابل نظامی منجر شود، به‌تنهایی می‌تواند ریسک‌های بیرونی اقتصاد ایران را به‌شدت افزایش دهد. بازار سرمایه که پیش‌تر نیز درگیر بی‌اعتمادی و خروج نقدینگی بود، اکنون با تهدیدی جدی‌تر مواجه است: ورود به مرحله‌ای از تعلیق دیپلماتیک، فشار روانی و تضعیف انتظارات سرمایه‌گذاران.
علیرضا سادات کارشناس بورس به بازار گفت: در چنین شرایطی، نرخ دلار آزاد به‌عنوان شاخص انتظارات تورمی، در محدوده سقف قبلی تثبیت شده و مستعد جهش‌های بعدی است. برآوردها نشان می‌دهد که در صورت تشدید تنش‌ها و عدم شکل‌گیری توافق جایگزین، نرخ دلار می‌تواند به محدوده ۸۰ هزار تومان یا بالاتر حرکت کند. این سطح از نرخ ارز، نه‌تنها تورم وارداتی را تشدید می‌کند، بلکه بر سودآوری شرکت‌ها، هزینه‌های تولید و قدرت خرید عمومی اثرگذار خواهد بود.
وی افزود: در مقابل، بانک مرکزی تلاش دارد نرخ دلار نیمایی را در محدوده ۷۰ هزار تومان حفظ کند تا از انتقال شوک ارزی به بازار کالا و خدمات جلوگیری کند. اما این سیاست تثبیتی، در شرایطی که شکاف بین دلار آزاد و نیمایی افزایش یافته، پیامدهای خاصی برای بازار سرمایه دارد. نمادهای صادرات‌محور، با فروش محصولات خود به نرخ نیمایی، بخشی از سود بالقوه خود را از دست می‌دهند و در نتیجه، جذابیت سرمایه‌گذاری در این گروه‌ها کاهش یافته و فشار فروش در آنها تشدید شده است.
سادات ادامه داد: در این میان، نمادهای پالایشگاهی به‌دلیل تضمین ادامه خرید نفت از سوی چین، از فضای منفی بازار فاصله گرفته‌اند. ثبات در صادرات نفت و اطمینان از دریافت ارز حاصل از فروش، موجب شده این گروه‌ها در برابر فشارهای سیاسی و ارزی مقاومت بیشتری نشان دهند و حتی روند مثبتی را آغاز کنند.
این کارشناس ادامه داد: بازار سرمایه اکنون میان دو سناریو قرار دارد؛ سناریوی خوش‌بینانه که معتقد است بخش عمده‌ای از اخبار منفی پیش‌خور شده و بازار پس از شوک اولیه به تعادل بازخواهد گشت؛ و سناریوی واقع‌گرایانه‌تر که فعال شدن ماشه را آغاز دوره‌ای از فشارهای اقتصادی، کاهش صادرات، افت سرمایه‌گذاری و خروج نقدینگی می‌داند. در نهایت، بازار سرمایه در آستانه آزمونی بزرگ قرار دارد؛ آزمونی که نتیجه آن به تصمیمات سیاسی، سیاست‌های ارزی و توان بازار در تطبیق با ریسک‌های جدید وابسته است. اگر این آزمون با عقلانیت و اصلاح همراه شود، می‌توان به بازگشت اعتماد و رونق امیدوار بود. در غیر این صورت، بازار سرمایه بار دیگر قربانی تصمیمات غیرمنطقی و فضای بی‌ثبات خواهد شد.
واکنش بانک مرکزی به نوسانات دلار
برخلاف سناریو بالا بانک مرکزی تلاش دارد نرخ دلار نیمایی را در محدوده ۷۰ هزار تومان حفظ کند؛ اقدامی که با هدف کنترل تورم و جلوگیری از انتقال شوک ارزی به بازار کالا و خدمات انجام می‌شود. اما این سیاست تثبیتی، در شرایطی که شکاف بین دلار آزاد و نیمایی افزایش می‌یابد، پیامدهای خاصی برای بازار سرمایه دارد. نمادهای صادرات‌محور، که بخش قابل‌توجهی از ارزش بازار را تشکیل می‌دهند، با فروش محصولات خود به نرخ نیمایی، عملاً بخشی از سود بالقوه خود را از دست می‌دهند. این اختلاف نرخ، به‌جای آن‌که مزیت رقابتی ایجاد کند، به نوعی ریشخند به سهامداران تبدیل می‌شود؛ چرا که شرکت‌ها با هزینه‌های دلاری بالا و درآمدهای دلاری پایین مواجه‌اند. در نتیجه، جذابیت سرمایه‌گذاری در این نمادها کاهش یافته و فشار فروش در این گروه‌ها تشدید می‌شود.
در آستانه فعال شدن مکانیسم ماشه، بازار سرمایه ایران با موجی از نگرانی‌ها و واکنش‌های منفی مواجه شده است؛ واکنش‌هایی که نه‌تنها در صفوف فروش و افت معاملات مشهودند، بلکه در رفتار سرمایه‌گذاران، جریان نقدینگی و قیمت‌گذاری دارایی‌ها نیز بازتاب یافته‌اند
در مجموع، اجرای مکانیسم ماشه می‌تواند نرخ دلار آزاد را به محدوده ۸۰ هزار تومان یا بالاتر سوق دهد؛ سطحی که با وجود تلاش بانک مرکزی برای تثبیت نرخ نیمایی، فشار سنگینی بر شرکت‌های صادرات‌محور و بازار سرمایه وارد خواهد کرد. در چنین شرایطی، اگر بازار نتواند خود را با تورم و تحولات ارزی هماهنگ کند، آسیب‌پذیری آن افزایش خواهد یافت. بازار سرمایه که پیش‌تر نیز درگیر عدم قطعیت‌های سیاسی و اقتصادی بوده، اکنون با تهدیدی جدی‌تر روبه‌روست: ورود به مرحله‌ای جدید از تعلیق، فشار روانی و خروج سرمایه.
به عبارت دیگر در آستانه فعال شدن مکانیسم ماشه، بازار سرمایه ایران با موجی از نگرانی‌ها و واکنش‌های منفی مواجه شده است؛ واکنش‌هایی که نه‌تنها در صفوف فروش و افت معاملات مشهودند، بلکه در رفتار سرمایه‌گذاران، جریان نقدینگی و قیمت‌گذاری دارایی‌ها نیز بازتاب یافته‌اند.
از سوی دیگر، رفتار دولت در مواجهه با کسری بودجه و فشارهای اقتصادی، به‌جای اصلاحات ساختاری، معمولاً به سمت کاهش سودآوری شرکت‌ها و فشار بر سهامداران سوق پیدا کرده است. این رویکرد، در کنار فضای سفته‌بازی در بازارهای موازی، موجب شده سرمایه‌گذاری مولد در بورس با چالش‌های جدی مواجه شود.
در نهایت، بازار سرمایه در آستانه آزمونی بزرگ قرار دارد؛ آزمونی که نتیجه آن، به تصمیمات سیاسی، سیاست‌های ارزی و توان بازار در تطبیق با ریسک‌های جدید وابسته است. اگر این آزمون با عقلانیت و اصلاح همراه شود، می‌توان به بازگشت اعتماد و رونق امیدوار بود. در غیر این صورت، بازار سرمایه بار دیگر قربانی تصمیمات غیرمنطقی و فضای بی‌ثبات خواهد شد.
نظر شما