بازار؛ گروه بین الملل: ترکیه و کشورهای خلیج فارس با دقت روح زمانه را می‌خوانند و از فرصت‌های ایجاد شده در قفقاز جنوبی استفاده می‌کنند. روند صلح ارمنستان و آذربایجان زمانی در حال پیشرفت است که این منطقه دیگر به عنوان حیاط خلوت بازیگران سنتی دیده نمی‌شود. در عوض، به عنوان یک مکان استراتژیک ارزشمند در نظر گرفته می‌شود و آنکارا و پایتخت‌های خلیج فارس را ترغیب می‌کند تا سیاست‌های خود را با رویکردی هماهنگ مجددا تنظیم کنند.
در طی دهه‌ها قفقاز جنوبی تحت سلطه رقابت شدید بین بازیگران محلی آذربایجان و ارمنستان همراه با دخالت قدرت‌های جهانی، یعنی روسیه و غرب، بود. بنابراین فرصت برای کشورهای خلیج فارس و ترکیه جهت گسترش حضور خود در منطقه و همکاری برای اهداف مشترک محدود بود.
اما پنج تحول کلیدی در را برای افزایش نفوذ ترکیه و خلیج فارس در قفقاز جنوبی باز کرده است. اول، اعلامیه العلا در سال ۲۰۲۱ که به شکاف دیپلماتیک بین کشورهای خلیج فارس پایان داد؛ دوم، روند عادی‌سازی روابط ترکیه و خلیج فارس؛ سوم، حمله روسیه به اوکراین؛ چهارم، کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران؛ و در نهایت و مهم‌تر از همه، توافق صلح بین ارمنستان و آذربایجان که ماه گذشته تحت نظارت «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا امضا شد.
در مسیر توافق ایروان-باکو، ترکیه و کشورهای خلیج فارس نقش‌های مهمی ایفا کردند. امارات متحده عربی میزبان مذاکرات صلح بین «الهام علی‌اف»، رئیس جمهور آذربایجان و «نیکول پاشینیان»، نخست وزیر ارمنستان در ماه ژوئیه بود. نقش آن به شدت توسط رهبران ترکیه که رئیس جمهور امارات چند روز بعد در آنکارا از آنها بازدید کرد، حمایت شد.
در مسیر توافق صلح ایروان-باکو، ترکیه و کشورهای خلیج فارس نقش‌های مهمی ایفا کردند
تنش‌های چندین ساله بین ارمنستان و آذربایجان نه تنها ثبات قفقاز جنوبی را به خطر می‌انداخت، بلکه چالش‌هایی را برای منافع اقتصادی و سیاسی کشورهای خلیج فارس و ترکیه ایجاد می‌کرد. با این حال، این تنش‌ها همچنین فرصت‌هایی را برای آنها فراهم می‌کرد تا ابزارهای قدرت نرم خود را به کار گیرند، همانطور که در نقش امارات دیده می‌شود.
در مقایسه با روسیه، ایران و ترکیه، کشورهای خلیج فارس همچنان تازه‌واردهای منطقه هستند و برخلاف این ذینفعان، علاقه کشورهای خلیج فارس به گسترش روابط خود در قفقاز جنوبی ناشی از انگیزه‌های تاریخی یا ایدئولوژیک نیست - بلکه صرفاً اقتصادی است. کشورهای قفقاز جنوبی یعنی آذربایجان، ارمنستان و گرجستان نیز به دنبال همکاری با کشورهای خلیج فارس در راستای پتانسیل سرمایه‌گذاری خود هستند، نه جهت اهداف نظامی یا سیاسی.
تعامل بیشتر کشورهای خلیج فارس با قفقاز جنوبی با استراتژی‌های ملی گسترده‌تر آنها که به دنبال تنوع‌بخشی به منابع و شرکا هستند، همسو است. تمایل آنها برای تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌هایشان بخشی از استراتژی آینده برای اتصال بین اروپا، آسیا و خاورمیانه است. کریدور ترانزیت جایگزین پس از حمله روسیه به اوکراین اهمیت بیشتری پیدا کرد. بنابراین، به نظر می‌رسد که حضور رو به رشد کشورهای خلیج فارس در قفقاز جنوبی که در مرکز توجه زیرساخت‌ها، اتصال و امنیت انرژی قرار گرفته است، یک فرآیند بلندمدت است.
برای ترکیه، تعمیق روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای قفقاز جنوبی نیز در چارچوب استراتژی بزرگتر تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌هایش قرار می‌گیرد. عادی‌سازی روابط بین ترکیه و برخی از کشورهای خلیج فارس، فرصتی برای یک رویکرد جمعی به منطقه فراهم کرد که تأثیر مثبتی بر مذاکرات صلح آذربایجان و ارمنستان داشت. به طور کلی، تعامل ترکیه و کشورهای خلیج فارس در قفقاز جنوبی، یک چرخش استراتژیک به سمت اوراسیا را برجسته می‌کند که توسط سه مؤلفه هدایت می‌شود: پروژه‌های اتصال، سرمایه‌گذاری‌ها و فرصت‌های تجاری.
تعامل بیشتر کشورهای خلیج فارس با قفقاز جنوبی با استراتژی‌های ملی گسترده‌تر آنها همسو است
در واقع زمینه ژئوپلیتیکی، ترکیه و کشورهای خلیج فارس را به سمت کسب اهمیت بیشتر در قفقاز جنوبی سوق می‌دهد، که توسط این بازیگران به عنوان ادامه کریدور آسیای مرکزی، یعنی کریدور میانه - مسیری که از دریای سیاه و ترکیه از طریق گرجستان و آذربایجان به آسیای مرکزی و بخش‌های غربی چین امتداد دارد - دیده می‌شود. این کریدور کوتاه‌ترین مسیر زمینی بین اروپا و آسیا را نشان می‌دهد و یک مسیر جایگزین بسیار مهم است.
جریان‌های مالی از خلیج فارس به کشورهای قفقاز جنوبی برای توسعه آنها بسیار مهم است. این امر به ویژه برای ارمنستان اهمیت دارد. آذربایجان در موقعیت بهتری قرار داشته است، زیرا بیش از یک دهه است که روابط تجاری و انرژی نزدیک‌تری با کشورهای خلیج فارس و ترکیه دارد. ارمنستان اکنون می‌خواهد همین مسیر را در پیش بگیرد. بنابراین، اجرای توافق صلح از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا عادی‌سازی روابط با ترکیه و بازگشایی مرز ارمنستان و ترکیه را نیز ممکن می‌سازد که برای ارتباط ایروان با سایر نقاط جهان و در نتیجه چشم‌انداز اقتصادی آن بسیار مهم است.
برای کشورهای قفقاز جنوبی، روابط نزدیک‌تر با ترکیه و خلیج فارس فرصتی برای ارتقای جایگاه منطقه‌ای آنها و قرار گرفتن در چارچوب سیاست خارجی چندوجهی است. آنها می‌توانند از همکاری فزاینده ترکیه و خلیج فارس بهره‌مند شوند و خود را به عنوان کشورهایی معرفی کنند که پذیرای ادغام و همکاری اقتصادی هستند، نه درگیری. علاوه بر این، حضور رو به رشد ترکیه و خلیج فارس همچنین تضمین می‌کند که هیچ قدرت واحدی بر منطقه برای منافع خود تسلط نخواهد داشت.
با وجود همه این موارد، صلح بین ارمنستان و آذربایجان حتی حیاتی‌تر می‌شود. این دو کشور دهه‌هاست که از منافع رقابتی قدرت‌های جهانی رنج برده‌اند. ثباتی که آنها در قفقاز جنوبی ایجاد خواهند کرد، مسیرهای تجاری را تضمین کرده و از پروژه‌های بلندمدت ترکیه و کشورهای خلیج فارس که هدف آنها افزایش اتصال در منطقه است، حمایت خواهد کرد.
نظر شما