یاسمن بلوردی؛ بازار: در بخش ابتدایی این گفت و گو «سید ابوالفضل رضوی، مدیرعامل خانه توسعه روستا و عشایر» ناهمگون بودن درآمد روستایی و شهری و همچنین ناعادلانه بودن نظام برنامه‌ریزی کشور در خصوص جمعیت روستایی و عشایر که همان جمعیت تولید کشور محسوب می شود مورد نقد و بررسی قرار داد. در بخش نهایی نیز در خصوص راهکارهای توسعه روستایی و توانمند کردن روستاییان و عشایر کشور از لحاظ اقتصادی به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه می خوانید.
* توسعه روستایی چه الزاماتی دارد و تا به حال چه اقداماتی در راستای تحقق این امر در کشور صورت گرفته است؟
بنده از منظر یک سازمان مردم نهاد می گویم که مهمترین مساله در توسعه روستایی را باید آموزش علمی و عملی روستاییان و عشایر قرار بدهیم. این در شرایطی است که دستگاه های ذیربط بودجه و اعتبارات آموزشی می گیرند. به عنوان مثال وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، وزارت میراث فرهنگی و صنایع گردشگری و همچنین وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی واحد آموزش و تحقیقات دارند. به این ترتیب آموزش فنی حرفه ای که زیر نظر وزارت کار است باید فعال شود و آموزش های لازم را بدهد. برای اینکه ما وقتی می بینیم در دنیا از یک هکتار زمین به میزان ۶۰۰ تا ۷۰۰ تن گوجه فرنگی برداشت می شود و یا از یک دام سبک در روز متوسط ۷ کیلوگرم شیر گرفته می شود چرا هنوز برداشت ما از یک هکتار زمین ۵۰ تا ۷۰۰ تن گوجه باشد و یا از یک دام روزانه ۲ و نیم تا ۳ و نیم کیلوگرم شیر بگیریم!؟ بنابراین آموزش مهمترین مساله ای است که باید به آن پرداخته شود.
از دیگر الزامات توسعه روستایی می توان به تسهیلات اداری اشاره کرد که باید به روستاییان و عشایر ارائه بدهیم. به عنوان مثال چرا یک روستایی برای ارائه درخواست خود باید هزینه کند و خود را به سازمان مربوطه در شهر برساند؟ چرا امکانات زیربنایی همچون اینترنت در تمامی روستاها نباید مستقر باشد؟ متاسفانه عده ای فکر می کنند اینترنت فقط ابزار سرگرمی است! اما امروز با فراهم شدن اینترنت در روستاها، روستایی مجبور نمی شود یک روز کاری خود را صرف مراجعه به شهر کند و مثلا درخواست اصلاح وام خود را بدهد یا در خواست اصلاح مسیر آب خود را بدهد بلکه باید بتواند از طریق زیرساخت های مستقر در روستا انجام دهد.
وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت، وزارت میراث فرهنگی و صنایع گردشگری و همچنین وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی واحد آموزش و تحقیقات دارند؛ به این ترتیب آموزش فنی حرفه ای که زیر نظر وزارت کار است باید فعال شود و آموزشهای لازم را بدهد
* با این تفاسیر زیرساختهای توسعه ای روستاها شامل چه موارد دیگری می شود؟
اگرچه بحث جاده و آب از اصلی ترین زیرساختهای توسعه محسوب می شود اما وزارت نیرو بایستی به وجود برق صنعتی نیز حتما باید توجه کند. در واقع وزارت نیرو باید جواب بدهد چند درصد روستاهای ما دارای برق صنعتی هستند؟ چه دلیلی دارد کارخانه های آرد ما کارخانه هایی چند هزار تنی باشد؟ چه چیزی باعث می شود در روستاها کارخانه‌های آرد کوچک طراحی نشود تا به این ترتیب روستایی گندم را همانجا در روستا تحویل بدهد و همانجا تحویل بگیرد. یا چرا در روستاها صنایع فراوری محصولات کشاورزی مانند کارخانه کمپوت سازی و آبمیوه گیری وجود ندارد که بسیاری از روستاییان مجبور شوند میوه های تولیدی را به کارخانه های آبمیوه گیری و کمپوت سازی مستقر در شهرها تحویل دهند که آن هم چالشهای خاص خودش را دارد. در شرایطی که اگر برق صنعتی در روستاها باشد این کارخانه ها در همان روستاها احداث می شود. بنابراین تک تک این امکانات باید باشد تا توسعه روستایی رخ دهد.
* در راستای توسعه روستایی اخیرا بحث گردشگری روستایی بسیار مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. در ایران چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟
زمانی که بنده در سمت معاونت روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری بودم با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جلسات مستمری در این زمینه داشتیم. همانطور که می دانید دنیای امروز گردشگری را فقط و فقط گردشگری در مناطق تاریخی نمی دانند. بلکه امروز در بحث گردشگری به طبیعت گردی، مزرعه گردی، بازدید از آثار تاریخی و مناظر گردی توجه می کنند. ما در روستاها از این انواع گردشگری، طبیعت گردی را داریم و همچنین مزرعه گردی، مناظر گردی و بوم گردی روستاییان را نیز می توانیم داشته باشیم.
متاسفانه ما از این موارد غافل بوده ایم به همین دلیل عمدتا گردشگری ها در شهرهای تاریخی و مذهبی بوده در حالی که روستاها انگیزه بیشتری برای گردشگران داشتند. نکته قابل توجه این است که اگر ما به بحث طبیعت گردی به عنوان یک مساله مهم نگاه کنیم اولا اشتغال زیاد می شود ثانیا درآمد روستاییان افزایش می یابد.
اگرچه بحث جاده و آب از اصلی ترین زیرساختهای توسعه محسوب می شود اما وزارت نیرو بایستی به وجود برق صنعتی نیز حتما باید توجه کند، در واقع وزارت نیرو باید جواب بدهد چند درصد روستاهای ما دارای برق صنعتی هستند؟
* مهمترین المان های قابل مانور در گردشگری روستایی ایران چه مواردی است؟
جالب است بدانید تنوع غذایی و لباسی که در روستاهای ما است در دنیا وجود ندارد. به عنوان مثال بیش از ۱۰۰ نوع تنوع لباس در روستاهای گیلان داریم که حتی مردم کشور خودمان نیز از آنها بخوبی شناخت ندارند. در حالی که اگر به این موارد بها بدهیم در سطح جهانی می تواند به خوبی معرفی شود. یا مثلا در مزرعه برنج کاری می توان گردشگران را با روند کشت برنج آشنا کرد و از این طریق برای روستاییان درآمدزایی کرد همان کاری که در دیگر کشورهای خارجی در مزارع اتفاق می افتد و با گرفتن حق ورودی از مردم و گردشگران اجازه حضور در مزارع را می دهد.
لازم به ذکر است که این موارد باید توسط میراث فرهنگی و گردشگری آموزش داده شود، همچنین وزارت جهاد کشاورزی بایستی آموزش بدهد که روستاییان چگونه در مزرعه کار کنند که هم امکان گردشگری در آن باشد و هم خسارتی به مزرعه وارد نشود؛ اینها درواقع راه های افزایش توان اقتصادی روستاییان است.
از سوی دیگر صنایعی امروز وجود دارد که ممکن است فردا نباشد بنابراین باید در حالی که صنایع قدیمی را در روستاها حفظ می کنیم به فکر صنایع جدید نیز باشیم، همان کاری که در کشورهای پیشرفته صورت می گیرد و صنایع قدیم خود را به عنوان یک مرکز درآمد حفظ می کنند. مثلا در روستاهای ما یک زمانی صنعت تولید کفش بود و روستاییان تنها برخی کفش های خاص خود را از شهر تهیه می کردند و گیوه های مورد نیاز که کفش غالب مورد استفاده شان بود را در روستاها خودشان تولید می کردند، اما متاسفانه امروزه این صنعت در روستاها از بین رفته است. از سوی دیگر در گذشته در برخی روستاها صنعت درو پنجره سازی وجود داشت اما امروز از بین رفته است.
در حالی که صنایع قدیمی را در روستاها حفظ می کنیم باید به فکر صنایع جدید نیز باشیم، همان کاری که در کشورهای پیشرفته صورت می گیرد و صنایع قدیم خود را به عنوان یک مرکز درآمد حفظ می کنند
بنابراین در روستاها باید به فکر زایش صنایع جدید باشیم، همانطور که الان در دنیا ثابت شده است که می توان از پوست زردآلو و پسته برای تولید نوعی چوب که در صنعت کابینت سازی از آن استفاده می شود به خوبی بهره برد! این کار یک ارزش افزوده ایجاد می کند. اگر این صنایع را برای روستاییان ایجاد کنیم در گردشگری روستایی هم می توان از آن استفاده کرد.
از دیگر مواردی که می توان در بحث گردشگری روستایی روی آنها به خوبی مانور داد قدمت روستاها، طبیعت روستاها، گویش های محلی، آثار تاریخی مثل قلعه های موجود در روستاها و غیره است.
جالب است بدانید در همه استان های کشور بخصوص در استان کرمانشاه روستاهایی با قدمت بالای ۱۰۰۰ سال داریم. از سوی دیگر در اغلب روستاها الان که تابستان است به طور همزمان فصل بهار و پاییز را داریم مثل استان هرمزگان که مناطقی وجود دارد که شبهای زمستانی بسیار سردی دارد! یا مثلا روستای مصر واقع در بیابانک استان اصفهان که در کنار دریای شن است زیتون، خرما و خربزه تولید می شود!
بازهم تاکید می کنم فاصله در آمد روستاییان با شهری ها نه تنها کم نشده بلکه زیاد شده است که این خطر بزرگی است. افزایش فاصله درآمدی بین تولیدکنندگان با مصرف کنندگان بسیار خطرناک است چرا که در جامعه ای که تولیدکننده کمتر از مصرف کننده درآمد داشته باشد جامعه سعادتمندی نیست.
نظر شما