بازار؛ گروه کشاورزی: در حالی که آرد به عنوان یک محصول کشاورزی استراتژیک همواره از اهمیت بالایی برای مردم جهان برخوردار است، بحث صادرات و واردات گندم نیز گرم است و بازاری رقابتی در این میان وجود دارد. این در شرایطی است که تامین بخش قابل توجهی از گندم در راستای تامین آرد نان است و بخشی نیز در راستای تامین آرد صنعتی برای صنایعی همچون کیک و شیرینی، صنایع غذایی و تولید ماکارونی و ... است. بنابراین تولید جهانی آرد برای تامین امنیت غذایی جهان بسیار حیاتی است و به تبع تجارت جهانی آرد نیز فراز و نشیب های خود را دارد.
دلایل کاهش ۶درصدی صادرات آرد در سال تجاری ۲۰۲۴-۲۰۲۵
سایت تحقیقی millermagazine فعال زیر نظر سازمان فائو در جدیدترین گزارش خود به قلم الکساندر کاراوایتسف از IGC، و دکتر ارن گونهان اولوسوی، رئیس IAOM اوراسیا به تجارت جهانی آرد پرداخته و عنوان کرده است که در بحبوحه تغییر فضای تجارت جهانی، صنعت آرد در حال بازنگری است. در این گزارش آمده است: پس از یک سال چالش برانگیز در تجارت جهانی آرد گندم، این صنعت در آستانه یک بازگشت بالقوه قرار دارد.
به گفته الکساندر کاراوایتسف، اقتصاددان ارشد شورای بین المللی غلات (IGC) صادرات آرد گندم در سال مالی ۲۰۲۴- ۲۰۲۵ به حدود ۱۶ میلیون تن کاهش یافته است؛ کاهشی ۶ درصدی نسبت به سال گذشته، که ناشی از کاهش تقاضا در عراق، کاهش خرید در قاره آمریکا و کشورهای جنوب صحرای آفریقا و محدودیت دسترسی به صادرات ترکیه است. با این حال، پیش بینی های او برای سال آینده خوش بینانه تر است: به نحوی که می گوید: پیش بینی اولیه حاکی از بهبودی قوی است و پیش بینی می شود حجم تجارت به ۱۷.۵ میلیون تن برسد که در صورت تحقق بالاترین میزان در نه سال گذشته خواهد بود.
رهبری پایدار ترکیه در صنعت آرد ادامه دارد
نکته قابل تامل اینکه در حالی که این پویایی ها در صحنه جهانی نقش دارند، ترکیه همچنان جایگاه مرکزی در تجارت بین المللی آرد را به خود اختصاص داده است. به گفته دکتر ارن گونهان اولوسوی، رئیس انجمن بین المللی آسیابانان فعال (IAOM) منطقه اوراسیا «صادرات جهانی آرد گندم از ۹ میلیون تن در سال ۲۰۰۵ به ۱۴.۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت، قبل از اینکه با اندکی کاهش به ۱۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ برسد. ترکیه که در سال ۲۰۰۵، ۱.۹ میلیون تن آرد صادر می کرد، سال ۲۰۲۴ را با ۳ میلیون تن به پایان رساند و جایگاه خود را به عنوان صادر کننده برتر آرد جهان برای ۱۱ سال متوالی حفظ کرد. امروزه، از هر چهار کیسه آرد صادراتی، یکی امضای ترکیه را دارد.»
اولوسوی افزود: ترکیه در سال ۲۰۲۴، ۱.۱۶ میلیارد دلار صادرات آرد داشته و ۱۱ میلیون تن از ظرفیت سالانه ۳۲ میلیون تنی خود را برای بازارهای داخلی و بین المللی تولید کرده است اما از تمام این ظرفیت استفاده نمی شود. اولوسوی خاطرنشان کرد: در حالی که میانگین استفاده از ظرفیت آسیابانی جهانی حدود ۶۵ درصد است، این رقم در ترکیه تنها ۴۹ درصد است که نشانه ای آشکار از ظرفیت بلا استفاده است. با این حال، بازار داخلی همچنان قوی است. به طوری که مصرف آرد به طور پیوسته و همگام با افزایش جمعیت در حال افزایش است و لذا در ترکیه برخی از شرکت ها در حال گسترش ظرفیت خود برای بهبود صرفه جویی به مقیاس و حذف ناکارآمدی ها هستند.
گذار ساختاری صنعت جهانی آسیابانی
از سوی دیگر بسیاری معتقدند فراتر از ارقام تجاری، صنعت جهانی آسیابانی در حال گذار ساختاری است. فابین واراگناک، مشاور مستقل بخش آسیابانی می گوید: بزرگترین تصور غلط این است که مردم هنوز وقتی کلمه «آسیاب آرد» را می شنوند، یک آسیاب بادی عجیب و غریب را تصور می کنند. در حالی که در واقع، آسیاب های امروزی، عملیات های پیشرفته و فوق تخصصی هستند که نقش محوری در امنیت غذایی و تغذیه جهانی ایفا می کنند.»
وی با بیان اینکه چشم انداز جهانی آسیابانی گندم در حال تغییر است می افزاید: این تغییر ناشی از رشد جمعیت، شهرنشینی و تغییر عادات غذایی است. امروزه، سالانه تقریباً ۵۷۰ میلیون تن گندم در بیش از ۱۲۰۰۰ آسیاب صنعتی در سراسر جهان آسیاب می شود که مسلما نیازمند ظرفیت فنی و انسانی قابل توجهی است.
با این وجود وی معتقد است سه چالش اساسی برای آسیابانان جهان وجود دارد که عبارتند از تنوع در خاستگاه گندم، محوریت کیفیت و قابلیت ردیابی و همچنین نیاز مبرم به بهره وری انرژی. واراگناک توضیح می دهد: کارخانه های آسیابانی دیگر نمی توانند برای کل سال به یک منشأ گندم تکیه کنند. این نوسانات به این معنی است که آسیابانی امروزی باید چیزی بیش از مهارت فنی داشته باشد؛ به عبارت دیگر کارخانه های آسیابانی باید تا حدی هواشناس، تا حدی تحلیلگر ژئوپلیتیک و تا حدی مهندس زنجیره تأمین باشند. و مطمئنا دانستن نحوه آسیاب کردن گندم دیگر کافی نیست.
آفریقا و آسیا در حال ظهور در بازار جهانی آرد
از سوی دیگر این کارشناسان معتقدند که آفریقا آماده است تا موتور رشد اصلی بعدی در تجارت جهانی آرد باشد. اگرچه واردات کشورهای جنوب صحرای آفریقا در سال ۲۰۲۴/۲۵ اندکی کاهش یافت و به ۳.۱ میلیون تن رسید، اما این رقم همچنان بالاتر از میانگین پنج ساله است. در واقع طبق آمارهای موجود در سراسر آفریقا، سالانه ۲۶۵ میلیون تن محصولات مبتنی بر آرد مصرف می شود که ۵۸۷۰ آسیاب صنعتی در حال فعالیت و نرخ رشد سالانه ۲.۳ درصد را نشان می دهد.
واراگناک می گوید: «مصرف گندم در آفریقا طی دهه گذشته ۳۰ درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر انواع آرد در حال تنوع هستند، ترجیحات مصرف کنندگان در حال تکامل است و سرمایه گذاری های جدید در آسیابانی در سراسر قاره در حال افزایش است.
بازار جهانی آرد در سال های ۲۰۲۵- ۲۰۲۶ تحت تأثیر عواملی فراتر از منحنی های عرضه و تقاضا قرار خواهد گرفت به طوری که کارشناسان معتقدند تجارت جهانی آرد دیگر فقط جابجایی تناژ نیست بلکه به معنای پیشرفت تحت فشار، سازگاری هدفمند و سه قدم جلوتر ماندن در یک بازی پیچیده تر است
از طرف دیگر در جنوب شرقی آسیا، تغییر از برنج به محصولات مبتنی بر گندم مانند رشته فرنگی و محصولات پخته شده، تقاضا را افزایش می دهد. به طوری که طبق آمار سازمان فائو این منطقه اکنون سالانه ۳۱ میلیون تن آرد مصرف می کند که با رشد ۲.۱ درصدی در سال همراه است و نشان دهنده شهرنشینی و غربی شدن رژیم غذایی است. در همین حال، بازارهای بالغ مانند اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای لاتین نرخ رشد کندتری را تجربه می کنند و در عوض بر کارایی، پایداری و نوآوری ارزش افزوده به جای افزایش حجم صرف تمرکز دارند.
به این ترتیب است که به گفته این کارشناسان، بازار جهانی آرد در سال های ۲۰۲۵- ۲۰۲۶ تحت تأثیر عواملی فراتر از منحنی های عرضه و تقاضا قرار خواهد گرفت. سیاست های تجاری، محدودیت های لجستیکی، فضای سرمایه گذاری و انعطاف پذیری در تأمین منابع، همگی بر نحوه رقابت، بقا و رشد آسیابان ها تأثیر می گذارند. به عبارت دیگر بینش کاراویتسف از داده ها، و چشم انداز جسورانه اولوسوی در مورد بخش بندی و همچنین تحلیل عملیاتی عملی واراگناک در این گزارش، همگی به یک حقیقت اشاره دارند: تجارت جهانی آرد دیگر فقط جابجایی تناژ نیست بلکه به معنای پیشرفت تحت فشار، سازگاری هدفمند و سه قدم جلوتر ماندن در یک بازی پیچیده تر است.
نظر شما