قطر تا پنج سال آینده ۴۰ درصد از LNG جهان را تأمین خواهد کرد

به گزارش بازار، از زمان حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، گاز طبیعی مایع به‌عنوان مهم‌ترین منبع انرژی اضطراری جهان مطرح شده است. برخلاف انرژی انتقالی از طریق خطوط لوله که نیازمند زیرساخت‌های زمان‌بر و مذاکرات پیچیده است، LNG را می‌توان در بازار نقدی خریداری کرد و به‌سرعت به هر نقطه‌ای که نیاز است منتقل نمود. با افزایش تحریم‌ها علیه صادرات عظیم نفت و گاز روسیه، اهمیت LNG در تعادل انرژی جهانی بیش از پیش افزایش یافته است. در این میان، نقش قطر به‌عنوان یک کشور کوچک در خاورمیانه در بازار جهانی انرژی به‌طور چشمگیری گسترش یافته و این روند ادامه خواهد داشت. جایگاه این کشور به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان LNG جهان از اواسط سال آینده با آغاز صادرات از فاز اول پروژه عظیم گسترش میدان شمالی شرقی (NFE) تقویت خواهد شد. این پروژه بخشی از برنامه گسترده افزایش تولید است که ظرفیت LNG قطر را از ۷۷ میلیون تن در سال به ۱۱۰ میلیون تن تا پایان ۲۰۲۶، ۱۲۶ میلیون تن تا پایان ۲۰۲۷ و ۱۴۲ میلیون تن تا پایان ۲۰۳۰ افزایش خواهد داد. پیش‌بینی می‌شود تا آن زمان، قطر حداقل ۴۰ درصد از کل عرضه جدید LNG در جهان را تأمین کند. اهمیت ژئوپلیتیکی این موضوع برای قدرت‌های بزرگ جهان غیرقابل انکار است.

موقعیت ژئوپلیتیکی قطر و حفظ موازنه بین شرق و غرب

قطر که بین دو قدرت بزرگ خاورمیانه (عربستان سعودی و ایران) و حامیان اصلی ابرقدرت آن‌ها (به ترتیب ایالات متحده، چین و روسیه) قرار دارد، از مدت‌ها پیش مجبور به انجام یک تعادل دیپلماتیک ظریف بین طرف‌های رقیب بوده است. با این حال، حدود یک سال پیش از حمله ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین، به نظر می‌رسید قطر به سمت حوزه نفوذ چین و روسیه متمایل شده است، به‌ویژه با امضای قراردادهای بلندمدت LNG با شرکت‌های پکن. این روند در مارس ۲۰۲۱ با امضای قرارداد خرید و فروش ۱۰ ساله بین شرکت نفت و شیمی چین (Sinopec) و شرکت نفت قطر (QP) برای تأمین ۲ میلیون تن LNG در سال آغاز شد. در دسامبر ۲۰۲۱، قرارداد بلندمدت دیگری بین قطر انرژی و شرکت گاز طبیعی گروه انرژی گوانگ‌دونگ برای تأمین ۱ میلیون تن LNG در سال از ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۴ (با امکان تمدید) امضا شد. چندین قرارداد بزرگ دیگر نیز به دنبال آن منعقد گردید. چین و روسیه تصور می‌کردند که قطر به دلیل اشتراک میدان گازی اصلی خود (میدان شمالی یا گنبد شمالی) با ایران (پارس جنوبی)، که متحد کلیدی هر دو قدرت است، ممکن است به بلوک آن‌ها بپیوندد. این مخزن عظیم با مساحت ۹۷۰۰ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین منبع گاز طبیعی غیرمرتبط جهان است که حدود ۵۱ تریلیون متر مکعب گاز و حداقل ۵۰ میلیارد بشکه میعانات گازی دارد.

پس از خروج یک‌جانبه ایالات متحده از توافق هسته‌ای (JCPOA) با ایران در مه ۲۰۱۸، مقامات ارشد وزارت نفت ایران و وزارت انرژی قطر مذاکراتی را برای تدوین طرح توسعه مشترک میدان شمالی-پارس جنوبی آغاز کردند. این تصمیم منطقی بود، زیرا هر دو کشور از اعضای مؤسس مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) هستند که مشتری اصلی آن چین است. اطلاعات دریافتی توسط OilPrice.com از منابع امنیتی معتبر نشان می‌دهد که چین ماه‌ها پیش از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، از برنامه‌های روسیه برای یک “عملیات ویژه بزرگ” مطلع شده بود. این موضوع برای واشنگتن این نگرانی را ایجاد کرد که قطر ممکن است به چین در مدیریت کمبود عرضه انرژی و افزایش قیمت‌ها پس از حمله ۲۰۲۲ کمک کرده باشد.

قطر متحد غیرناتویی بزرگ برای غرب

با این حال، قطر به‌زودی تحت فشار فزاینده ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه قرار گرفت تا از چین فاصله بگیرد و قراردادهای بلندمدت با کشورهای اروپایی، به‌ویژه آلمان به‌عنوان رهبر اقتصادی اتحادیه اروپا، امضا کند. امتناع برلین از کاهش واردات گاز و نفت ارزان روسیه پس از الحاق اجباری کریمه در سال ۲۰۱۴، در واشنگتن، لندن و پاریس به‌عنوان دلیل اصلی این باور پوتین تلقی شد که می‌تواند در سال ۲۰۲۲ حمله کامل به اوکراین را بدون عواقب جدی انجام دهد. در مارس ۲۰۲۲، اولین سری از دیدارهای استراتژیک میان نمایندگان ارشد قطر و متحدان غربی برای تأمین فوری LNG برای غرب برگزار شد. پس از یکی از این دیدارها بین امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، وزیر اقتصاد آلمان، رابرت هابک، و نماینده‌ای از ایالات متحده، جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، قطر را “متحد غیرناتویی بزرگ” خواند. در مه ۲۰۲۲، قطر و آلمان بیانیه‌ای برای همکاری انرژی امضا کردند که هدف آن تبدیل قطر به تأمین‌کننده کلیدی LNG آلمان بود. این برنامه‌ها قرار بود با پروژه ترمینال گلدن پاس در سواحل خلیج تگزاس، که قطر انرژی ۷۰ درصد سهام آن را در اختیار دارد و ExxonMobil آمریکا مابقی را، تکمیل شود. در دسامبر ۲۰۲۲، قطر انرژی و ConocoPhillips آمریکا دو قرارداد فروش و خرید برای صادرات LNG به آلمان برای حداقل ۱۵ سال از ۲۰۲۶ امضا کردند.

تاکنون، قطر موفق به حفظ تعادل ظریف خود بین شرق و غرب شده است، هرچند در دو سال گذشته کمی به سمت غرب متمایل شده است. این امر با نقش بزرگ‌تر قطر به‌عنوان متحد کلیدی واشنگتن در مذاکرات حساس خاورمیانه، به‌ویژه در مسائل مرتبط با مناقشه ایران و اسرائیل، همراه بوده است. با این حال، هیچ چیز قطعی نیست، زیرا اتحادیه اروپا اخیراً با تهدید قطر به توقف عرضه LNG به دلیل “دستورالعمل بررسی دقیق پایداری شرکت‌ها” مواجه شد. با این حال، طبق گفته یک منبع ارشد در دستگاه امنیتی اتحادیه اروپا، این اتحادیه در حال یافتن راه‌هایی برای دور زدن این دستورالعمل است تا مشکلی عملی برای قطر ایجاد نکند. واشنگتن نیز اجازه نخواهد داد این موضوع تلاش‌های عظیمش برای قطع وابستگی آلمان و اتحادیه اروپا به گاز و نفت روسیه را مختل کند. سرمایه‌گذاری در پروژه گسترش میدان شمالی قطر حدود ۸۳ میلیارد دلار است که بخش عمده‌ای از آن توسط شرکت‌های غربی مانند ExxonMobil، ConocoPhillips، Shell بریتانیا، TotalEnergies فرانسه و Eni ایتالیا تأمین شده است.