گروه بورس؛ بازار: شاخص کُل بورس تهران در روز یک شنبه ۲۶ دمرداد ۱۳۹۹ از نظر عددی بیش از ۸۹ هزار واحد کاهش پیدا کرد که برابر با ۴.۷ درصد کاهش است. تاکنون از نظر عددی، بورس تهران هیچگاه چنین نزول و ریزش بزرگی نداشته و در تاریخ بورس، این کاهش شدید در یک روز بی سابقه است است.
در مجموع شاخص کُل بورس تهران در مدت ۴ روز کاری در حد ۲۵۰ هزار واحد خود را از دست داده است و البته مقامات ارشد دولت این ریزش ها را طبیعی می دانند و از ۲ میلیون و ۸۰ هزار به یک میلیون و ۸۱۳ هزار واحد کاهش پیدا کرده است.
در خصوص تحلیل ریزش های شدید و ۲۵۰ هزار واحدی چند روز کاری اخیر بورس تهران، «بازار» با علیرضا نجارپور، کارشناس مالی و مدیر پرتفوی شرکت مشاور سرمایه گذاری مدبران هما، گفت و گو کرده است که آن را می خوانید.
*****
*در روزهای اخیر شاخص کُل بورس به صورت مستمر ریزش کرد و در روز شنبه ۷۲ هزار کاهش پیدا کرد و امروز (۲۶ مرداد) در حد ۸۹ هزار واحد کاهش داشته است.به نظر شما، چرا این وضع برای بورس تهران به وجود آمد و نگرانی هایی برای فعالان بازار سرمایه ایجاد شده؟
در هفته گذشته یک خبر از سمت دولت آمد که گشایش اقتصادی ایجاد می شود و در کنار آن، ما با کاهش نرخ دلار مواجه شدیم. البته از هفته قبل از آن، کاهش نرخ دلار در حال اتفاق افتادن بود. بعد از آن هم، خبر اوراق سلف نفتی از طرف دولت آمد.
انتشار این اوراق می تواند بازار جایگزین برای بازار سرمایه ایجاد کند و در انتها نیز نرخ سود سپرده ها مطرح شد که البته روز یک شنبه ۲۶ مرداد تکذیب شد. از طرفی دیگر، نرخ اوراق بدهی هم بالا می رفت.
همه این عوامل در کنار همدیگر، نقش داشتند. عواملی مثل نرخ ارز و انتظارات تورمی که بر بازار تاثیر می گذاشتند ولی الان یک مقدار از اثر آنها کاسته شده است. ضمن این که بازار با رشد زیادی از ابتدای سال و این اواخر همراه بود و جمیع این عوامل باعث شد بازار یک مقدار اصلاح کند.
از لحاظ معاملاتی، ما با فروش های سنگین حقوقی ها مثل شرکت پتروشیمی خلیج فارس و شرکت فولاد مبارکه مواجه بودیم که همه اینها باعث شد خریدار عقب بنشیند و باعث شود نمادها بورسی به شکل منفی معامله شوند.
*در آخرین روز کاری سال ۱۳۹۸ که ۲۸ اسفند بود تا اواسط مرداد امسال، شاخص کل بورس تهران حدود ۳۰۰ درصد رشد داشته است و به ۲ میلیون و ۸۰ هزار واحد رسید. با ریزش های اخیر حدود ۴۶ درصد کاهش اتفاق افتاده و فعلاً شاخص کل از اول سال ۱۳۹۹ و با این ریزش های اخیر تا کنون ۲۵۴ درصد یا ۲.۵ برابر رشد داشته است.آیا رشد ۲۵۴ درصد، واقعا رشد زیادی است یا این که شاخص بورس جا داشت در حد همان ۳۰۰ درصد رشد باقی بماند؟
از لحاظ عوامل بنیادی نگاه کنیم موقعی که شاخص بالای ۲ میلیون واحد بود نرخ دلار نیمایی ۱۹ هزار تومان بوده و ما به هر حال این سهام مناسب را در صنایع معدنی و صنایع پتروشیمی و فلزی داریم که نسبت قیمت به سهم (p/e) آنها زیر ۱۰ است.
من فکر می کنم رشد بازار، رشد منطقی بود و متناسب با محرک های اقتصادی و متناسب با انتظارات تورمی بود. البته ما نباید این موضوع را نادیده بگیریم که بازارهای موازی محدودیت داشتند ولی شیوع کرونا هم باعث شد که اقبال به سمت بورس بیاید.
رشد ۳۰۰ درصدی، رشدی منطقی بود و به نظر می رسد شاخص بورس بعد از یک اصلاح، سهام شرکت ها در قیمت های پایین تر جذاب شوند و بورس به رشد خودش ادامه بدهد البته به این شرط که ما کاهش محسوس در نرخ دلار نداشته باشیم.
*وقتی نسبت قیمت به درآمد زیر ۱۰ باشد حتما آن سهم ارزنده است؟
وقتی که قیمت به درآمد زیر ۱۰ است و شما انتظار دارید که نرخ ارز و تورم، افزایش پیدا کند یعنی شما ۱۰ درصد سود به طور نقدی دریافت می کنید و انتظارات تورمی هم داریم. بنابراین، در مقایسه با بازارهای موازی، بازار جذابی به نظر می رسد.با توجه به این که الان نرخ سپرده بانکی ۱۸ درصد است من فکر می کنم آن نوع سهام ها جذاب هستند و می توانند گزینه خوبی برای سرمایه گذاری باشند.
*در تجربه هایی که در سال های اخیر داشته ایم همیشه این طور بوده که نرخ دلار یا نرخ ارز به شدت افزایش داشته و بعد از این که به اوج می رسد، یک مقدار کاهش اتفاق می افتد. مگر این کاهش بعدی و ثانویه برای بازار و فعالان بازار و کارشناسان قابل پیش بینی نیست؟
نرخ دلار ذاتاً در کوتاه مدت قابل پیش بینی نیست ولی ما برای پیش بینی باید به درآمدهای ارزی دولت نگاه کنیم. فعلاً که الان دولت روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت می فروشد عدد خیلی کمی است و مخارج اری آن زیاد است.من فکر می کنم کنترل ارز زیر نرخ ۲۰ هزار تومان در بازار آزاد، خیلی دوام نداشته باشد و ما کف نرخ ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان را داشته باشیم و دلار به زیر ۱۸ هزار تومان نیاید. مگر این که توافقی سیاسی انجام شود، گشایش های فروش نفت برای ما ایجاد شود و درآمدهای نفتی دولت زیاد شود.این طور می تواند نرخ ارز کاهش پیدا کند. ما باید رصد کنیم و ببینیم اتفاقات سیاسی به چه شکل است.
*در زمانی که شاخص کُل در ماه های اول سال ۱۳۹۹ حدود یک میلیون واحد بود شاخص کل اصلاح سنگینی داشت و دوباره افزایشی شد. در وضعیتی که به بالاتر از ۲ میلیون واحد رسید آیا نباید اصلاح اتفاق می افتاد و آیا باید همیشه رشد ادامه پیدا می کرد؟
اصلاح، طبیعت بازار است و قیمت ها کم و زیاد می شود. اصلاح چیزی است که ما به آن اعتقاد داشته ایم و هنوز هم به آن اعتقاد داریم. در موقعی که شاخص کُل در حد یک میلیون واحد بود در حد ۱۰ درصد اصلاح کرد و سهم ها حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد اصلاح قیمتی داشتند.
الان هم شاخص، اصلاح کرده و چیز عجیب و غریبی نیست یعنی اتفاق نگران کننده ای رخ نداده است. اتفاقاً حتی ممکن است فرصت خرید سهم را ایجاد کند. البته ما باید تاکید کنیم که دولت نباید اقداماتی انجام بدهد که اعتماد بازار سرمایه از بین برود.
یک نمونه در بحث عرضه صندوق سرمایه گذاری «دارا» دوم اتفاق افتاد که چند بار عرضه آن تایید و تکذیب شد و یک مقدار اعتماد نسبت به برنامه های دولت از بین رفت ولی اگر از این قبیل مسائل اتفاق نیفتد، اصلاح می تواند چیز خوبی هم برای بازار باشد.
*شما اشاره می کنید که بحث های مرتبط با دارا دوم در کاهش شاخص کل نقش داشته است؟
در ضربه زدن به اعتماد مردمم نسبت به بورس نقش داشت.
*اگر آن تعارض ها و اختلاف نظر وزارت اقتصاد و وزارت نفت در مورد عرضه دارا یکم پیش نمی آمد شاخص کل می توانست رد هفته گذشته به رشد خود ادامه بدهد و شروعی برای ریزش های ادامه دار نشود؟
الان مشکل دارا دوم حل شده و عرضه می شود ولیکن اقداماتی نظیر این کار و ناهماهنگی های مابین قسمت های مختلف دولت، ضربه زننده است.
*بعضی کارشناسان بورسی می گویند کاهش ۷۲ هزار واحدی شاخص کل در روز ۴ شنبه هفته قبل می توانست اتفاق نیفتد ولی به خاطر بحث های «سهام عدالت» و «دارا» دوم آن ریزش سنگین اتفاق افتاد؟
آیا همین عوامل در این ریزش نقش داشتند یا این که عوامل دیگری هم می توانند نقش داشته باشند؟،جمع شدن عوامل نقش دارد. هم تایید و تکذیب های «دارا» دوم نقش داشت و هم سهام عدالت. البته سهام عدالت بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان نبود و این عامل خیلی تاثیرگذار نبود. آن خبری که رئیس جمهور گفتند تاثیر داشت و ای کاش زودتر اعلام می کردند به چه نحو است. جمیع این عوامل باعث آن اتفاق شد.
*بعضی کارشناسان بورسی می گویند این رویزش های موقت بورس، شبیه همان استراحت کوهنوردان هنگام صعود به قله است. با این نوع تفاوت دیدگاه ها، بالاخره در نظر نهایی شما کاهش بیش از ۲۵۰ هزار واحد از شاخص کل چگونه بوده و در نهایت با توجه به این نوع اظهار نظرها، این ریزش های ادامه دار را چگونه تحلیل می کنید؟
ما باید به گزارش هایی که شرکت های منتشر می کنند توجه کنیم و همچنین به عوامل موثر مثل نرخ دلار و تورم در داخل کشور توجه داشته باشیم. من فعلاً با داده های الان، به نظر نمی رسد که رشد بازار تمام شده باشد. به نظرم، نرخ ارز تا آخر سال بالا می رود.
*بعضی فعالان حوزه بورسی می گویند اصلاح و کاهش شاخص بورس، ادامه دار خواهد شد و تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد ادامه دارد. شما چه تحلیل دارید و آیا ممکن است شاخص کل از این سطح یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد فعلی پایین تر برود یا این که از این به بعد روند افزایشی شروع می شود؟
حقیقتاً من نمی توانم در این زمینه اظهار نظر کنم که چگونه است. چون در کوتاه مدت، قیمت ها خطا دارد و ممکن است هر اتفاقی رخ بدهد ولی می توانم بگویم که الان فرصت خوبی برای خرید سهام است.
*پس شما دیگر انتظار دارید که شاخص کل افزایش پیدا کند؟
بله. تقریباً در اواخر اصلاح هستیم ولی این که عدد بدهم و بگویم از این مقدار بیش تر نمی شود، واقعاً الان نمی توانم.
*برخی دیگر از کارشناسان در اردیبهشت امسال گفته بودند که شاخص کل تا آبان به یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد می رسد. البته برخلاف این نوع تحلیل ها، شاخص کل در هفته های اخیر به بالای ۲ میلیون واحد هم رفت.آیا عامل اصلی این مقدار افزایش جهشی و این که شاخص کل به حدود ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رفت، عمدتاً ناشی از بالا رفتن نرخ دلار بود؟
بله؛ دقیقاً همین طور است. عمده بازار ما متاثر از نرخ دلار بود و البته ورود نقدینگی هم به این رشد کمک کرد. محدود بودن بازارهای موازی هم به این رشد کمک می کرد ولی آنچه که در بازار، جذابیت ایجاد می کرد افزایش سود آوری شرکت ها به دلیل افزایش نرخ دلار بود.
*آقای روحانی در جلسه ستاد هماهنگی دولت در روز یک شنبه ۲۶ مرداد گفته اند که کارشناسان نوسانات تصحیح کننده بورس را امری عادی و طبیعی می دانند. همچنین گفته اند مقامات دولتی باید از ناهماهنگی در اظهار نظر و اقدامات اجتناب کنند.اگر این اظهار نظر رئیس جمهور را مبنا قرار بدهیم، آیا دولت نمی داند که اظهار نظرهای مختلف مقامات دولتی به اعتماد سرمایه گذاران بورس ضربه زده است؟
این که اظهار نظرهای مختلف ضربه زد، بله. قطعاً ضربه زود ولی این که عامدانه بوده یا نبوده، ما نمی توانیم در این زمینه اظهار نظر کنیم. ما امیدوار هستیم این ناهماهنگی پیش نیاید. چون بازار سرمایه، بازاری است که هم مردم سود می کنند و هم دولت کسری بودجه خودش را تامین می کند.این بازار نباید خراب شود. امیدواریم هم فعالان بازار و هم مدیران دولتی، این موضوع را مورد توجه قرار بدهند.
*آقای روحانی گفته اند که از طریق بازار سرمایه، نقدینگی به سمت تولید برود. از طرفی اقتصاددانان می گویند بورس یک قمارخانه است و نقدینگی به سمت تولید نمی رود. با این نوع اظهار نظرها و با توجه به پولی که در ماه های اخیر به سمت بورس رفته و گفته شده ۹۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ به بورس رفته، آیا حداقل یک بخش از این پول به سمت تولید رفته یا این که فقط صرف افزایش قیمت سهام شد؟
وقتی که پول به داخل بازار سرمایه می آید این طور نیست که بلافاصله وارد تولید شود. شرکت ها باید افزایش سرمایه بدهند و سهامداران عمده با فروش سهام خودشان به سهامداران خرد، باید پول را به داخل شرکت هدایت کنند.بر این اساس زمان می برد تا پول و نقدینگی وارد بخش تولید شود. بازار بورس، یک شاهراه هدایت پول به سمت تولید است و فرمایش رئیس جمهور کاملاً درست است و این که یک فرد بگوید قمارخانه است، یک برداشت بچگانه از بازار سرمایه است. حتی اگر افزایش سرمایه از طریق عرضه اولیه و حق تقدم باشد این هدایت نقدینگی با سرعت بیش تری به سمت تولید می رود.
رشد ۳۰۰ درصدی، رشدی منطقی بود و به نظر می رسد شاخص بورس بعد از یک اصلاح، سهام شرکت ها در قیمت های پایین تر جذاب شوند و بورس به رشد خودش ادامه بدهد البته به این شرط که ما کاهش محسوس در نرخ دلار نداشته باشیم.
*تعدادی از کارشناسان و پژوهشگران مالی و اقتصادی در تیر ماه ۱۳۹۹ به دولت و بانک مرکزی نامه سرگشاده نوشتند که صعود چند برابری بورس در چند ماهه اول امسال خطرناک است. از طرفی دیگر، برخی کارشناسان بورسی می گفتند شاخص حتی می تواند تا ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار و ۳ میلیون واحد بالا برود و برخی دیگر گفته بودند تا آخر تابستان امسال شاخص کل به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد می رسد.جنابعالی وضعیت چند هفته آینده بورس تهران را چگونه ارزیابی می کنید؟
من وضعیت بورس در روزهای آینده را مطلوب می دانم. ان شاء الله اواخر اصلاح هستیم و ما یک رشد را خواهیم داشت.
*تا چقدر شاخص کل بالا می رود؟
اجازه بدهید عدد نگویم. چون که هر فردی که تا الان عدد اعلام کرده است، شاخص آن اعداد را در نوردیده یا این که در فرآیند اصلاح افتاده است.
*ولی به هر حال اعتقاد دارید کاهشی که شاخص بورس داشته است، تمام می شود؟
بله. من اعتقاد دارم که کاهش شاخص بورس تمام می شود اگر اتفاق خاصی رخ ندهد.
نظر شما