بازار؛ گره استانها: اصفهان یکی از مهم ترین قطب های صنعتی و نیروگاهای کشور است؛ استانی که علاوه بر میزبانی برخی از بزرگ ترین صنایع مادر مانند فولاد مبارکه، ذوب آهن، پتروشیمی و کارخانه های بزرگ نساجی، نقشی کلیدی در تأمین برق کشور دارد اما تناقض تلخ اینجاست که اصفهان در حالی یکی از مراکز اصلی تولید برق کشور است که شهروندان و صنایع آن بیشترین آسیب را از خاموشی ها و کمبود انرژی می بینند.
در تابستان ۱۴۰۴، خاموشی های برق در اصفهان با شدت بیشتری آغاز شده است؛ آن هم در شرایطی که اصفهان به طور کلی نیز دو ماه زودتر از بسیاری دیگر از استانها شرایط خاموشی آن هم به شکل هر روزه را تجربه کرد.
هم زمان، خبرهایی مبنی بر از سرگیری مازوت سوزی در نیروگاه اصفهان نگرانی های مردم را دو چندان کرد؛ نگرانی نه فقط از خاموشی، بلکه از خفگی تدریجی در هوای آلوده ناشی از سوخت های سنگین و غیراستاندارد است.
بمب زمان دار به نام ناترازی برق در کشور
و اما طبق آمارهای رسمی، در سال ۱۴۰۳، ناترازی برق کشور به حدود ۲۵ هزار مگاوات رسید به این معنا که در ساعات اوج مصرف، تولید برق کشور ۲۵ هزار مگاوات کمتر از میزان تقاضا بوده است؛ رقمی غیرقابل باور که با هیچ تدبیر کوتاه مدتی قابل جبران نیست.
کارشناسان می گویند که وقتی به شکل ناگهانی چنین ناترازی عجیبی در کشور ایجاد می شود، باید علاوه بر دلایل زیرساختی و عدم ذخیره برق و غیره، مشکل را در جای دیگری جست و جو کرد. اولین بار که قطعی برق در دولت چهاردهم در کشور آغاز شد، برخی کارشناسان در ارتباط با وجود ماینرهای غیرمجاز و حتی مجاز هشدار دادند اما با انکار برخی مسئولان روبرو شدیم تا اینکه دو ماه پیش احمد مرادی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، به صراحت اعلام کرد که برای مقابله با استخراج غیرقانونی رمز ارز و مصرف غیرمجاز برق در مزارع زیرزمینی، هنوز قانون مشخص و شفافی وجود ندارد و مجلس آماده است لایحه‌ای برای ساماندهی این وضعیت ارائه کند.
اما برخی کارشناسان نیز بر این باورند که مشکل فراتر از خلأ قانونی است و به ریشه‌هایی همچون رانت های انرژی، نبود اراده سیاسی برای افشای مصرف کنندگان بزرگ برق و بی‌توجهی به هشدارهای تخصصی بازمی گردد.
افعی برق خوار، جان تولید را می گیرد
علی صادقیان، کارشناس اقتصادی و پژوهشگر حوزه انرژی، درباره اثرات قطعی برق بر صنایع اصفهان در گفت و گو با بازار اظهار کرد: اکنون ماینرهایی که به افعی برق خوار تعبیر می شوند، آسیب به تولید و اشتغال در اصفهان را در پیش گرفته اند.
کارشناس اقتصادی و پژوهشگر حوزه انرژی: خاموشی های ناشی از ناترازی برق صنعت و تولید را فلج کرده است و مردم نیز از افزایش ۱۶ ساعتی قطع برق در هفته که منجر به ایجاد مشکلاتی برای وسایل برقی آنها شده است گلایه دارند تا جایی که استفاده از یخچال و حتی فریزر بی معنا شده است
وی افزود: خاموشی های ناشی از ناترازی برق صنعت و تولید را فلج کرده است و مردم نیز از افزایش ۱۶ ساعتی قطع برق در هفته که منجر به ایجاد مشکلاتی برای وسایل برقی آنها شده است گلایه دارند تا جایی که استفاده از یخچال و حتی فریزر بی معنا شده است.
کارشناس اقتصادی و پژوهشگر حوزه انرژی با بیان اینکه خاموشی های مکرر نه تنها موجب کاهش تولید و توقف خطوط صنعتی شده اند، بلکه به افزایش هزینه های عملیاتی، تعدیل نیروها و کاهش درآمد کارخانه ها انجامیده اند، بیان کرد: بسیاری از واحدهای تولیدی در اصفهان مجبور شده‌اند برای حفظ حداقلی از تولید، از ژنراتورهای گازوئیلی و دیزلی استفاده کنند که خود موجب افزایش هزینه ها و آلودگی می شود.
وی ادامه داد: بر اساس گزارش انجمن مدیران صنایع استان اصفهان، در سه ماه ابتدایی تابستان ۱۴۰۴، بیش از ۵۰۰ واحد صنعتی کوچک و متوسط به دلیل خاموشی های مکرر بین ۲۵ تا ۶۰ درصد از ظرفیت تولید خود را از دست داده اند.
ماینرها؛ متهمانی که هنوز قانون گریزند
ماینرها چه قانونی و چه غیرقانونی، در سال‌های اخیر به یکی از مصرف کنندگان مهم برق در کشور تبدیل شده‌اند؛ به گفته مسئولان در دولت رئیس جمهور شهید، مقابله جدی با استخراج رمزارز، در قطع خاموشی های مکرر بسیار تاثیرگذار بود اما در دولت چهاردهم دیگر این بلا که کسی آن را گردن نمی گیرد گریبانگیر کشور شده است و به ویژه در ساعات اوج مصرف تابستانی، می تواند فشار جدی به شبکه سراسری وارد می کند.
علی‌اکبری، معاون مشترکین شرکت توزیع برق استان اصفهان، در همین زمینه گفته است: تنها در شش ماه بیش از یک هزار و ۲۰۰ دستگاه استخراج رمزارز غیرمجاز در اصفهان کشف شده است؛ اگر فرض کنیم که همین تعداد یا بیشتر نیز به صورت پنهانی فعال هستند، می توان تصور کرد که چه میزان برق بدون نظارت از شبکه خارج می شود.
ماینرها و مصرفی معادل مصرف برق یک میلیون خانوار!
وی افزود: در کشور، بیش از ۶۰۰ هزار نقطه مشکوک به فعالیت غیرمجاز رمزارز شناسایی شده‌اند که مجموعاً بیش از سه هزار مگاوات برق مصرف می کنند؛ معادل مصرف برق یک میلیون خانوار!
به گفته غلامرضا کریمی‌شاد، کارشناس مسائل اقتصادی هزینه استهلاک و در نهایت مصرف برق برای تولید هر بیت کوین ۳۰۰ مگاوات برق ساعت است؛ وی در این ارتباط به این نکته اشاره می کند که در فضای مجازی تبلیغاتی مبنی بر وجود دستگاه‌های کوچک خانگی تولید رمزارز برای کسب درآمدهای کلان به چشم می‌خورد، اما باید به عنوان کارشناس حوزه رمز ارز به این نکته اشاره کنم که این دستگاه‌ها هرگز به سود نمی رسند چرا که هزینه استهلاک و میزان مصرف برق این دستگاه ها به اندازه ای بالا است که جز ضرر عاید شخص نمی شود.
هرچه که هست نباید به‌سادگی از کنار مصرف بالای برق توسط رمزارزها گذشت. فرقی نمی کند فعالیت استخراج قانونی باشد یا غیرقانونی، در هر صورت رمزارزها برق خوارند و عدم شفافیت در اعلام میزان مصرف آنها و عدم افشای اطلاعات دقیق از سوی نهادهای ذی ربط، بحران ناترازی را به وضعیتی انفجاری رسانده است.
گرچه مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر با اشاره به مصوبه وزیر نیرو در خصوص دستورالعمل مقررات تامین برق مراکز مجاز استخراج رمزارزها، محدودیت فعالیت مراکز مجاز استخراج رمزارز تا پایان شهریور ۱۴۰۴ را ابلاغ کرده است اما نباید از نظر دور نگه داریم که اولا میزان فعالیت ماینرهای غیرقانونی بسیار بالاست و از سوی دیگر حتی تولید محدود رمزارز قانونی نیز چنین شرایطی را نمی تواند توجیه کند چرا که استخراج رمزارز قانون و غیرقانون نمی شناسد، فقط برق می بلعد و بس!
باید توجه کنیم که تنها در خردادماه، ۶۰۰ دستگاه ماینر غیرمجاز در اصفهان کشف شد که برق مصرفی غیرمجاز این مزرعه ماینر به گفته شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، به اندازه بیش از یک هزار منزل مسکونی بوده است؛ همچنین در طول هفته گذشته در پی اقدامات مشترک نیروهای حراست، واحدهای تخصصی صنعت برق و عوامل انتظامی، ۱۷ دستگاه استخراج رمزارز غیرمجاز در دو نقطه از شهرستان اصفهان شناسایی و ضبط شد.
منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استاندار اصفهان، با تاکید بر لزوم شناسایی ماینرهای(دستگاه‌های استخراج رمز ارز) غیرمجاز اظهار داشت: شرکت‌های برق موظف به برخورد با مشترکان پرمصرف هستند و در صورت شناسایی استفاده‌کنندگان غیرمجاز از دستگاه‌های «ماینر» باید با مُتخلفان برخورد کنند.
وی با اشاره به برگزاری جلسه مدیریت بحران بدلیل قطع برق اضافه کرد: اداره های توزیع برق شهرستان و استان موظفند برنامه خاموشی‌ها را در پایگاه های اطلاع‌رسانی خود اعلام کنند.
مدیرکل مدیریت بحران استاندار اصفهان با بیان اینکه نظارت های لازم از سوی تیم های بازرسی بر روی بخش های مختلف و واحدهای صنفی درباره مصرف برق انجام می‌شود، مهمترین راهکار رفع مشکلات انرژی برق در استان را تولید سالانه دو هزار مگاوات برق و توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و گازی دانست و تصریح کرد: اصفهان ظرفیت بسیاری برای توسعه استفاده از انرژی خورشیدی و بادی دارد و لازم است تسهیلات بانکی مورد نیاز در این زمینه تامین شود.
مازوت‌سوزی؛ قیمت سنگین برای تولید برق بی‌ثبات
در شرایطی که خاموشی های مکرر، مشکلات متعددی برای صنعت و تولید ایجاد کرده است و در میانه خاموشی های روزافزون، خبر مازوت سوزی مجدد در نیروگاه حرارتی اصفهان ناراحتی مردم را در پی داشت چرا که در شریطی که اصفهان تامین بخش زیادی از برق کشور را بر عهده دارد اما باز هم بیشترین خاموشی در کشور را تجریه می کند به چه دلیل نیروگاه اصفهان مجدداً به سمت سوخت سنگین و آلاینده ای چون مازوت سوق داده شده است.
مازوت سوزی افزون بر تولید آلاینده های خطرناک مانند دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق PM۲.۵ و فلزات سنگین، سلامت شهروندان را به شدت تهدید می کند و سهم چشمگیری در تشدید آلودگی هوای کلان شهر اصفهان دارد. مطالعات وزارت بهداشت نشان می دهد که آلودگی ناشی از مازوت می تواند مرگ و میر زودرس، افزایش بیماری های تنفسی و آسیب به کودکان و سالمندان را به دنبال داشته باشد.
استاندار اصفهان: هر مسئولی، در هر سطحی، باید با تعصب و غیرت از حقوق استان اصفهان دفاع کند. ما نه اجازه می‌دهیم به اصفهان ظلم شود و نه به سایر استانها ظلم خواهیم کرد
و اما استاندار اصفهان نیز با اشاره به بی عدالتی در زمینه توزیع برق در کشور و با بیان اینکه اصفهان خواهان سهم منصفانه از برق کشور است، بیان کرد: مشکلات ناشی از قطعی های مکرر برق در استان گفت: قطع برق و خسارات ناشی از آن به مردم و صنعتگران، واقعیتی غیرقابل کتمان است؛ اما آنچه مهم‌تر است، پیگیری سهم عادلانه برق اصفهان در مقایسه با سایر استان ها است تا در این زمینه عقب نمانیم.
مهدی جمالی‌نژاد با تأکید بر اینکه مدیران حوزه انرژی باید به دغدغه های استان توجهی ویژه داشته باشند، افزود: هر مسئولی، در هر سطحی، باید با تعصب و غیرت از حقوق استان اصفهان دفاع کند. ما نه اجازه می‌دهیم به اصفهان ظلم شود و نه به سایر استانها ظلم خواهیم کرد.
دغدغه‌های عمومی درباره بی‌عدالتی در توزیع انرژی
وی با اشاره به حساسیت موضوع برق در استان‌های مهمی همچون خراسان رضوی و اصفهان تصریح کرد: این نگرانی وجود دارد که در فرآیند توزیع، استان هایی مانند اصفهان نادیده گرفته شوند؛ این مسئله یک مطالبه عمومی است و بنده به عنوان نماینده عالی دولت در استان، موضوع را با جدیت دنبال خواهم کرد.
جمالی‌نژاد ادامه داد: پیگیری‌های لازم با هماهنگی وزارت نیرو و شرکت توانیر در سطح ملی انجام خواهد شد؛ چرا که قطعی های مکرر برق در اصفهان با سیاست های حمایتی دولت از مشاغل آسیب پذیر همخوانی ندارد.
این قطعی ها، تأثیر مستقیمی بر کشاورزان، صنایع کوچک و خانوارها گذاشته و باعث بروز نگرانی های جدی شده است.
استاندار اصفهان تأکید کرد: قطعی برق در برخی مناطق صنعتی و کشاورزی استان، آن هم در شرایط خشکسالی، خسارات قابل توجهی در پی داشته است. برای نمونه، کشاورزان در زمان های حیاتی آبیاری، با قطع برق چاه های آب مواجه شده اند و صنایع کوچک فعال در شهرک‌های صنعتی نیز به دلیل خاموشی های طولانی، با اختلال در تولید و خسارات مالی روبه‌رو شده اند.
وی افزود: علاوه بر این موارد، نگرانی هایی نیز در خصوص عدم شفافیت در نحوه توزیع قطعی ها بین استان های مختلف وجود دارد؛ انتظار داریم مسئولان وزارت نیرو و شرکت های برق منطقه‌ای با اطلاع رسانی دقیق و به موقع، از شکل گیری ذهنیت های نادرست در افکار عمومی جلوگیری کرده و اعتماد مردم را جلب کنند.
شهروندان اصفهان با وجود آنکه بار سنگین تولید برق، آلودگی و تعطیلی صنایع را به دوش می کشند، هنوز پاسخ روشنی از مسئولان درباره این نابرابری آشکار دریافت نکرده اند. چرا گاز نیروگاه تأمین نمی‌شود، چرا برق اصفهان پیش از دیگر مناطق قطع می‌شود؛ چرا با ماینرها برخورد جدی نمی‌شود و چرا قانون مشخصی برای مدیریت این بحران در دست نیست؟!
در سایه نبود شفافیت، قوانین بازدارنده و برنامه‌ریزی جامع، بحران ناترازی برق کشور تنها یک چالش فنی نیست، بلکه به بحرانی اجتماعی، اقتصادی و حتی اخلاقی تبدیل شده است.
اصفهان، با تمام ظرفیت های صنعتی، علمی و تاریخی خود، امروز گرفتار معضلاتی شده که ریشه در سوء مدیریت منابع انرژی، نبود شفافیت در سیاست‌گذاری و تأخیر در قانون‌گذاری دارد.
تا زمانی که با صنعت برق به‌عنوان یک موضوع حاکمیتی و حیاتی برخورد نشود و منافع عمومی بر منافع پنهان ترجیح داده نشود، مردم اصفهان و بسیاری دیگر از شهرهای کشور، همچنان باید هزینه تصمیم هایی را بدهند که در تاریکی گرفته می شود.
نظر شما