بازار؛ گروه آب و انرژی: چند سالی است که تجربه کشور عربستان برای مقابله با کم آبی به الگویی برای مقابله با بحران آب در ایران تبدیل شده است. مسولین کشور به دنبال حل مشکل آب و تامین آب بخش هایی از صنایع کشور از محل نمک زدایی و شیرین سازی آب هستند. اما سوال اینجاست که این راهکار تا چه اندازه در مقابله با بحران خشکسالی در ایران می تواند موثر باشد.؟ این همان سوالی است که بنفشه زهرایی کارشناس حوزه آب در سخنان خود به آن اشاره کرده و در پاسخ به آن می گوید: سالها پیش زمان اکتشاف نفت در کشور عربستان متوجه شدند که در بیابان هایی که حتی بارندگی زیادی هم ندارند، آب با کیفیت زیر زمینی در رسوبات خاک این کشور وجود دارد. بر اساس برآوردهای صورت گرفته حجم این آب ۵۰۰ میلیارد مترمکعب یعنی تقریبا معادل آب تجدید ناپذیر (ذخایر استراتژیک آبی که با باران قابل تغذیه نیست) ایران بود.
حدود ۲۵ سال پیش سیاست مداران عربستان به این نتیجه رسیدند که با این شدت مصرف دیگر منابع آبی برای استفاده نخواهند داشت به همین دلیل به سرعت برداشت از آبهای زیر زمینی را کاهش داده و شعارهای امنیت غذایی را کنار گذاشته و بخش زیادی از مواد غذایی خود را از خارج از کشور واردکردند. در کنار این اقدام اصلی سعودی ها شروع به نمک زدایی و تولید آب شیرین از دریا کردند
او ادامه داد: بعد از این کشف عربستان شروع به برداشت شدید از این آب تجدید ناپذیر کرده و تولید محصولات کشاورزی را در وسط بیابان آغاز کرد. با کاهش شدید این منابع آبی ارزشمند، یعنی از حدود ۲۵ سال پیش سیاست مداران عربستان به این نتیجه رسیدند که در صورت ادامه این وضعیت دیگر منابع آبی برای استفاده نخواهند داشت به همین دلیل به سرعت برداشت از آبهای زیر زمینی را کاهش داده و شعارهای امنیت غذایی را کنار گذاشته و بخش زیادی از مواد غذایی خود را از خارج از کشور واردکردند. در کنار این اقدام اصلی سعودی ها شروع به نمک زدایی و تولید آب شیرین از دریا کردند.
رییس موسسه آب دانشگاه تهران ادامه داد: در واقع عربستان پیش از اینکه به دنبال نمک زدایی باشد مدیریت مصرف کرده، مصرف خود را کاهش داده و برداشت آب از ذخایر زیر زمینی تجدید ناپذیرخود را به حداقل ممکن رسانده است. در کنار اینها کار شروع به افزایش ظرفیت نمک زدایی خود کرد.
او ادامه داد: اما کسانی که در کشور ما روی تجربه عربستان تجربه عربستان مانور می دهند هیچ اشاره ای به دو اقدام نخست این کشور (که اتفاقا اهمیت بسیار بیشتری هم داشته) برای مقابله با بحران خشکسالی نکرده و تنها روی پروژه نمک زدایی این کشور تمرکز کرده اند.
زهرایی با بیان اینکه برای مقابله با بحران آب باید ابتدا آب خوان ها را متعادل کرده و بارگذاری اضافی آب کشاورزی روی منابع آب سطحی و زیر زمینی کاهش دهیم، اضافه کرد: در کنار این اقدامات می توانیم روی انتقال آب از سطح دریا هم سرمایه گذاری کنیم.
پروژه نمک زدایی آب دریا در بهترین حالت ۳ میلیارد مترمکعب می تواند به ظرفیت آبی ما اضافه کند این در حالی است که مصرف آب در کشور ما ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است. ضمن اینکه امکان تامین همین ۳ میلیارد مترمکعب هم به دلیل نبود انرژی و بحران های موجود در این حوزه ممکن نیست
او در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این سوال که شیرین سازی آب دریا تا چه اندازه در حل بحران آب می تواند موثر باشد، افزود: پروژه نمک زدایی آب دریا در بهترین حالت ۳ میلیارد مترمکعب می تواند به ظرفیت آبی ما اضافه کند این در حالی است که مصرف آب در کشور ما ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است. ضمن اینکه امکان تامین همین ۳ میلیارد مترمکعب هم به دلیل نبود انرژی و بحران های موجود در این حوزه ممکن نیست.
این کارشناس حوزه آب همچنین با اشاره به هزینه بالای شیرین سازی آب دریا، افزود: اگر قرار باشد تمام منابع مالی کشور را که می توان روی بخش آب هزینه کرد را روی نمک زدایی هزینه می کنیم با چالش های متعددی مواجه خواهیم شد.
صنایع فولادی و معدنی همچنان بحران ساز آبی در استان های خشک و کم آب
او همچنین درباره انتقال آب دریا به شهرهایی همچون اصفهان و یزد و تامین آب صنایع این شهرها نیز گفت: قرار بود که صنایع معدنی در این طرح ها سرمایه گذاری کرده و آب مورد نیاز خود را از این محل تامین کنند. اتفاقی که امروز افتاده این است که چاه های آبی که صنایع داشتند همچنان فعال بوده و برداشت آب از این چاه ها همچنان ادامه دارد. طرح های آب دریا صرف طرح های توسعه این واحدهای صنعتی شده اند. سوال من اینجاست که آیا مشکل و هدف اصلی ما از اجرای این طرح ها توسعه این صنایع بوده است.؟ ضمن اینکه باید توجه داشت که طرح های توسعه ای در واحدها خود اشتغال جدید ایجاد کرده و باعث افزایش جمعیت می شود. آب شرب این بارگذاری های جدید جمعیتی قرار است که چگونه تامین شود.
زهرایی بر این باور است که تا حکمرانی آب اصلاح نشود، تغیر ساختار وزارت‌خانه‌ها و تشکیل وزارت آب و محیط زیست نمی‌تواند اقدام موثری باشد. خیلی‌ها می‌گویند اگر آب و کشاورزی در یک‌وزارتخانه باشد، هماهنگی‌ها بیشتر می‌شود، تجارب جهانی و حتی ملی نشان می‌دهد که اگر همکاری‌ها شکل نگیرد، صرف وجود در یک وزارتخانه همکاری محسوب نمی‌شود، همانطور که بسیاری از سیاست‌گذاری‌ها در بخش برق با بخش آب و الزامات آن، همخوانی نداشته و ندارد.
نظر شما