مقاومت قیمت ها در بازار کامپیوتر مقابل مشتریانی که نیستند!

بازار؛ گروه فناوری: پس از شیوع کرونا و افزایش نرخ ارز قیمت ها در بازار کامپیوتر به شدت افزایش یافته است با این همه فعالان این بازار معتقدند که دو هفته ای است که قیمت کالاها در حال کاهش بوده و آن ها هم دلیل این کاهش قیمت را نمی دانند! این در حالی است که پس از شیوع ویروس کرونا و دورکاری بسیاری از کارمندان و نیاز آن ها به لپ تاپ و کامپیوتر قیمت این کالاها نیز به شدت افزایش یافت. فروشندگان عواملی همچون کاهش واردات کالا، عدم تخصیص ارز مورد نیاز، عدم امکان ثبت سفارش، سخت گیری ها و محدودیت های گمرکی و افزایش نرخ ارز را دلیل افزایش قیمت کامپیوتر می دانند. با این همه زمانی که قیمت ارز کاهش یافت، امکان ثبت سفارش فراهم شد و محدودیت های کرونایی نیز رفع شد قیمت ها همچنان روند افزایشی به خود گرفتند. در نتیجه مردم ترجیح دادند به جای خرید کالاهای جدید، همان کامپیوترهای قدیمی را تعمیر کنند و بازار کامپیوتر دست دوم و استوک نیز رونق یافت.

چسبندگی قیمت
در حالت معمول باید عرضه و تقاضا قیمت‌ها را بالا و پایین کند اما در بازار کامپیوتر و حتی بسیاری دیگر از حوزه‌ها چون گوشی موبایل و سایر کالاهای الکترونیکی، چنین نیست. اقتصاددان‌ها از این پدیده به‌عنوان «چسبندگی قیمت» (Nominal rigidity) یاد می‌کنند که مقابل «روان بودن قیمت» ها قرار می‌گیرد. به زبانی ساده این نظریه بیان می‌کند پس از تغییر شرایط (نظیر کاهش نرخ ارز)، کالاها تمایلی به کاهش قیمت ندارند. در واقع چسبندگی قیمت باعث می‌شود قیمت‌ها نتوانند در پاسخ به تحولات بازار تغییر کنند.

از عوامل موثر در چسبندگی بازار می‌توان به قراردادها و توافق‌ها اشاره کرد. واردکننده، توزیع‌کننده و فروشنده همه تصمیم می‌گیرند برای یک دوره مشخص یک کالا را با یک سطح از قیمت مبادله کنند که درنتیجه آن، دیگر تغییراتی چون کاهش نرخ ارز تأثیر خاصی بر قیمت‌ها نمی‌گذارد.

برای نمونه واردکننده یا توزیع‌کننده، بار جدید خود را با تاثیر پذیری از افزایش قیمت ناشی از شوک وارد بازار می‌کند که کل بازار و موجودی همان کالا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تمامی بازاریان قیمت همان کالا را بالا می‌برند. در این حالت چسبندگی قیمتی رخ می‌دهد و حتی اگر شوکی هم در بخش پولی ایجاد شود (نظیر کاهش نرخ ارز)، دیگر نمی‌توان قیمت را تعدیل کرد. همچنین قرار دادهای بلند مدت موجه می‌شود تا فرا رسیدن سر رسید آنها امکان کاهش قیمت‌ها وجود نداشته باشد.

یکی از عوامل تاثیرگذار در کاهش نیافتن قیمت‌ها، عدم وجود هماهنگی است. اگر هماهنگی میان فروشندگان، توزیع کنندگان و وارد کنندگان متعدد وجود داشته باشد، آنها می‌توانند ضمن دست یابی به هدف مورد انتظار خود (نظیر کسر سود)، قیمت‌ها را هم تعدیل کنند. اما اگر یکی از آنها به تنهایی قیمت‌ها را کاهش دهد، ممکن است برای مثال از فروش یک کالا ۱۰ دلار به دست بیاورد، در حالی که بنگاه دیگری با فروش همان کالا ۳۰ دلار به جیب می زند! در این حالت کاهش قیمت منجر به رکود بیشتر می‌شود که به وضوح به نفع آنها نیست.

افزایش قیمت، افزایش متقاضی را نیز به دنبال دارد و با کاهش قیمت، خریدار واقعی به امید کاهش بیشتر قیمت‌ها، خرید خود را به تعویق می‌اندازد. این پدیده به ضرر فروشندگان است، به همین دلیل به آسانی به کاهش قیمت‌ها تن نمی‌دهند.

عامل دیگر،  رفتار مصرف کنندگان است، تجربیات خریداران در طول سال‌های اخیر (به ویژه از سال ۱۳۹۰ به بعد) باعث بروز این ترس شده است که قیمت‌ها از این هم فراتر می‌روند. در نتیجه این تجربیات در اوج گرانی‌ها به جای کاهش تقاضا، شاهد شدت گرفتن آن هستیم. در واقع مردم با درس‌هایی که از گذشته گرفته‌اند، برای خرید کالاهای گران شده هجوم می‌برند!

قیمت ها کاهش یافته اند
رضا پاک ضمیر، نایب رییس اتحادیه فناوری رایانه و رییس پاساژ ایران در گفت و گو با «بازار» اظهار کرد: اوضاع نابسامانی داریم. قیمت ها به شدت در نوسان هستند. زمانی که افزایش می یابد دلیل آن مشخص است اما علت کاهش قیمت ها را نمی دانیم.

او افزود: عواملی همچون گرانی دلار، محدودیت های گمرکی و محدودیت و سختگیری در ثبت سفارش اوضاع بازار کامپیوتر را به شدت آشفته کرده است.

به گفته پاک ضمیر به دلیل نوسانات ارزی و محدودیت های وارداتی به ویژه در دوران کرونا قیمت ها افزایش یافته اند.

او افزود: قیمت کالا همسان با قیمت ارز افزایش می یابد اما اکنون ۱۰ روزی است که قیمت کامپیوتر و محصولات جانبی آن کاهش یافته است. از طرفی مشکل اصلی آن است که بازار راکد شده است.

به گفته نایب رییس اتحادیه فناوری رایانه قیمت مادربردی که دو هفته پیش ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود اکنون به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است.

او گفت: مشکل اصلی رکود بازار و کاهش مشتری در بازار است. رییس جمهور وعده هایی درباره گشایش اقتصادی و کاهش نرخ ارز داده که موجب شده همه تصور کنند قیمت ها در حال کاهش است و دست نگه دارند.

پاک ضمیر در رابطه با مشکلات مربوط با عدم تخصیص ارز وارداتی بیان کرد: بسیاری از واردکنندگان محصولات جانبی کامپیوتر و لپ تاپ ارز مورد نیاز خود را دریافت کرده اند و مشکلات در این زمینه رفع شده است.