سیستم‌های اطفاء حریق اتاق سرور: انواع، کاربردها و حوادث واقعی

اتاق های سرور مجهز به سیستم های اعلام و اطفاء حریق

سیستم‌های اطفاء حریق یکی از اجزای حیاتی برای ایمن‌سازی اتاق‌های سرور محسوب می‌شوند؛ فضاهایی که ستون فقرات کسب‌وکارهای مدرن را تشکیل می‌دهند. این اتاق‌ها میزبان زیرساخت‌های حیاتی فناوری اطلاعات و داده‌های حساس هستند، بنابراین حفاظت آن‌ها در برابر تهدیداتی مانند آتش‌سوزی از اهمیت بالایی برخوردار است. وقوع آتش در اتاق سرور می‌تواند پیامدهای فاجعه‌باری به همراه داشته باشد؛ از توقف کامل عملیات گرفته تا از دست رفتن دائمی داده‌ها.

به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در یک سیستم اطفاء حریق مناسب نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی انکارناپذیر است. این مقاله نگاهی جامع دارد به انواع سیستم‌های اطفاء حریق اتاق سرور، کاربردهای آن‌ها و درس‌هایی که از حوادث واقعی می‌توان آموخت. با ارائه بینش‌های فنی دقیق و مثال‌های عملی، هدف ما تجهیز شما به دانشی است که بتوانید تصمیمات آگاهانه‌ای در زمینه ایمنی در برابر حریق اتخاذ کنید.

انواع سیستم‌های اطفا حریق برای اتاق سرور

همه آتش‌سوزی‌ها یکسان نیستند و همه فضاها به یک شیوه اطفا نیاز ندارند. به‌ویژه اطفاء حریق اتاق‌ سرور، به سیستم‌هایی خاص نیاز دارند که هم از تجهیزات الکترونیکی حساس محافظت کنند و هم از استمرار عملیات اطمینان حاصل کنند. در ادامه به انواع اصلی این سیستم‌ها و جزئیات آن‌ها پرداخته می‌شود:

سیستم های اطفا حریق عامل پاک در اتاق های سرور

۱. سیستم‌های اطفا حریق با عامل پاک (Clean Agent)

این سیستم‌ها جزو محبوب‌ترین ها هستند، چرا که از گازهای غیر رسانا استفاده می‌کنند که برای تجهیزات الکترونیکی ایمن هستند.

گازهای مورد استفاده: گازهایی مانند FM-200، Novec 1230 (کاربردی در اطفاء حریق Fm200) یا CO2 در این سیستم‌ها استفاده می‌شوند. این گازها با قطع واکنش‌های شیمیایی آتش بدون آسیب به تجهیزات یا بر جای گذاشتن باقی‌مانده، آتش را خاموش می‌کنند. نحوه عملکرد: پس از تشخیص آتش، گاز مورد نظر به سرعت در اتاق سرور تخلیه می‌شود. این گاز یا اکسیژن را رقیق کرده یا با جذب گرما، آتش را خاموش می‌کند.

مزایای سیستم اطفاء حریق عامل پاک:

• بدون باقی‌مانده؛ نیازی به پاکسازی بعد از تخلیه نیست.
• غیررسانا؛ ایمن برای مدارهای الکترونیکی.
• در صورت استفاده مطابق دستورالعمل، برای افراد نیز ایمن است.
• آتش را در عرض چند ثانیه خاموش می‌کند و زمان خرابی را کاهش می‌دهد.

تجربه موفق: یک مؤسسه مالی در ریاض از سیستم Novec 1230 برای مراکز حیاتی سرور خود استفاده کرد. هنگام آتش‌سوزی ناشی از خطای الکتریکی، سیستم در کمتر از ۲۰ ثانیه فعال شد و آسیب به تجهیزات ذخیره‌سازی را به حداقل رساند و عملیات در عرض چند ساعت از سر گرفته شد.

۲. سیستم‌های مه‌آب (Water Mist)

اگرچه ترکیب آب و تجهیزات الکترونیکی خطرناک به نظر می‌رسد، سیستم‌های مه‌آب به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که ایمن با تجهیزات الکتریکی کار کنند. نحوه عملکرد: این سیستم‌ها قطرات بسیار ریز آب را منتشر می‌کنند که با خنک‌سازی آتش و کاهش اکسیژن، حریق را مهار می‌کنند. ریز بودن ذرات باعث مصرف کم آب و کاهش ریسک آسیب به تجهیزات می‌شود.

سیستم پاشش و نازل های کاربردی در سیستم اطفاء حریق

مزایای سیستم اطفاء مه آب:

• مصرف بسیار کم آب و محافظت از سخت‌افزار.
• دوستدار محیط زیست؛ بدون استفاده از مواد شیمیایی.
• نسبت به سیستم‌های آبی معمول، ملایم‌تر برای تجهیزات.

چالش‌ها: نیاز به طراحی دقیق متناسب با فضا برای جلوگیری از پاشش بیش از حد یا مه‌پاشی ناکارآمد.

تجربه موفق: یک استارتاپ فناوری در جده از سیستم مه‌آب در اتاق سرور میان‌سایز خود استفاده کرد. هنگام دود کردن یک منبع تغذیه، سیستم فعال شد و با خنک‌سازی سریع، از گسترش آتش جلوگیری کرد.

۳. سیستم‌های پیش‌فعال (Pre-Action) اسپرینکلر

این سیستم‌ها نوعی سیستم بارنده (اسپرینکلر) هستند که با مکانیسم‌های ایمنی افزوده طراحی شده‌اند تا از تخلیه تصادفی آب جلوگیری کنند.

نحوه عملکرد: آب تا زمانی که دو شرط همزمان برقرار نشود، وارد لوله‌ها نمی‌شود:

1. فعال شدن سیستم تشخیص آتش (مانند حسگر دود یا حرارت).
2. فعال شدن یک نازل خاص توسط گرما.

این فرایند دو مرحله‌ای تضمین می‌کند که آب تنها در صورت ضرورت واقعی تخلیه می‌شود.

مزایای سیستم های پیش فعال (اسپرینکلر):

• کاهش ریسک آسیب ناشی از تخلیه ناخواسته آب.
• ایده‌آل برای محیط‌هایی با تجهیزات حساس که حتی نشت جزئی آب می‌تواند زیان‌آور باشد.

کاربردها: اغلب در مراکز داده متوسط تا بزرگ استفاده می‌شود، جایی که احتمال هشدارهای اشتباه به دلیل پیچیدگی بالا است.

تجربه موفق: عملیات منطقه‌ای یک شرکت مخابراتی جهانی در عربستان سعودی از سیستم‌های پیش‌فعال استفاده کرد. هنگام وقوع آتش‌سوزی در کابل‌ها، تنها ناحیه درگیر توسط سیستم سرکوب شد و از آسیب به سایر بخش‌ها جلوگیری شد.

۴. سیستم‌های آئروسل (Aerosol)

این سیستم‌ها فشرده، مؤثر و به‌ویژه برای اتاق‌های سرور کوچک بسیار پرطرفدار هستند.

نحوه عملکرد: ذرات ریز آئروسل از کپسول‌های تحت فشار آزاد شده و با شکستن زنجیره شیمیایی واکنش آتش، آن را خاموش می‌کنند.

مزایای سیستم اطفاء حریق آئروسل:

• بسیار مؤثر در فضاهای بسته و کوچک
• نیاز به فضای نصب کم
• نگهداری آسان نسبت به سیستم‌های حجیم‌تر

چالش‌ها: مناسب فضاهای بزرگ نیستند، زیرا پخش مؤثر آئروسل به فاصله محدود است.

تجربه موفق: یک شرکت آی‌تی کوچک در جده از سیستم آئروسل در اتاق سرور ۳۰ متری خود استفاده کرد. هنگام اتصال کوتاه، سیستم در کمتر از ۱۵ ثانیه آتش را مهار و از گسترش آن جلوگیری کرد.

۵. سیستم‌های ترکیبی (Hybrid)

این سیستم‌ها ترکیبی از مه‌آب و عامل پاک هستند و انعطاف‌پذیری بیشتری در محیط‌های ترکیبی ایجاد می‌کنند. اگرچه نسبت به راهکارهای مستقل گران‌ترند، اما زمان پاسخ سریع، اثرگذاری بالا، و باقی‌مانده یا آسیب کمتر از مزایای آن‌هاست.

کاربردهای سیستم‌های اطفاء حریق در اتاق سرور (دیتاسنتر)

نصب سیستم اطفاء حریق در مراکز حساس

انتخاب سیستم مناسب اطفا حریق نه تنها به حفاظت زیرساخت‌های حیاتی کمک می‌کند، بلکه الزامات قانونی و ایمنی را نیز تأمین می‌نماید. از جمله کاربردهای مهم این سیستم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حفاظت از یکپارچگی داده‌ها: جلوگیری از نابودی غیرقابل بازگشت داده‌های حیاتی که برای عملیات و اعتماد مشتری ضروری هستند.
• ایمنی پرسنل: بسیاری از این سیستم‌ها برای افراد بی‌خطر هستند و از ایمنی کارکنان اطراف اتاق سرور محافظت می‌کنند.
• تداوم کسب‌وکار: مهار سریع و مؤثر آتش، زمان خرابی را کاهش داده و فعالیت کسب‌وکار را حفظ می‌کند.
• انطباق و گواهی‌نامه‌ها: صنایعی مانند مالی و بهداشت نیاز به رعایت الزامات سخت‌گیرانه در زمینه اطفا حریق دارند.

مقررات صنعتی و الزامات استاندارد

صنایع مختلف دارای استانداردهای سختگیرانه ایمنی آتش‌سوزی هستند. به عنوان مثال، در عربستان سعودی، الزامات سازمان استاندارد، اندازه‌شناسی و کیفیت (SASO) رعایت می‌شود. همچنین، اتاق‌های سرور باید با استاندارد NFPA 75 که به‌طور خاص حفاظت از سیستم‌های رایانه‌ای الکترونیکی را پوشش می‌دهد، مطابقت داشته باشند.

درس‌هایی از حوادث واقعی و عدم استفاده از اطفاء حریق در اتاق سرور

آتش سوزی و آسیب به قطعات الکترونیک در دیتاسنترها

سناریوهای واقعی به خوبی نشان می‌دهند که چرا نباید در حفاظت اتاق‌های سرور از آتش، هیچ‌گونه مصالحه‌ای انجام داد. دو نمونه مهم:

مورد اول:

• حادثه: آتش‌سوزی مرکز داده کره جنوبی، سال ۲۰۱۸
• علت: نقص الکتریکی باعث وقوع حریق و اختلال در خدمات شرکت‌های وابسته شد.
• نتیجه: خسارت چند میلیون دلاری و تأخیر در بازیابی اطلاعات به دلیل نبود سیستم اطفا خودکار در نواحی کلیدی
• درس آموخته شده: آزمایش منظم سیستم‌ها و در نظر گرفتن سیستم‌های پشتیبان در مناطق بحرانی الزامی است.

مورد دوم:

• حادثه: آتش‌سوزی اتاق سرور در آمریکا، سال ۲۰۲۲
• علت: سیم‌کشی معیوب و نبود سیستم اطفا به‌روز
• نتیجه: از بین رفتن داده‌های مهم و خسارت میلیونی به تجهیزات
• درس آموخته شده: استفاده از سیستم‌های مدرن مانند عامل پاک یا ترکیبی برای مقابله با شرایط خاص اتاق سرور بسیار مؤثرتر است.

ارتقاء سیستم‌های اطفاء حریق در دیتاسنترها

فراتر از سیستم‌های پایه، راهکارهایی برای بهبود ایمنی اتاق سرور وجود دارد:

• ادغام حسگرهای هوش مصنوعی: تشخیص زودهنگام تغییرات دمایی یا الگوهای دود غیرعادی با استفاده از حسگرهای مبتنی بر AI.
• پایش از راه دور: بسیاری از سیستم‌ها اکنون قابلیت پایش لحظه‌ای و پاسخ سریع به حوادث را دارند.
• نگهداری منظم: بازرسی‌های سالانه برای اطمینان از سلامت سیستم و به‌روزرسانی اجزا ضروری است.

جمع‌بندی و نتیجه گیری

سرمایه‌گذاری در سیستم اطفا حریق مناسب برای اتاق سرور، نه تنها اقدامی در جهت محافظت از دارایی‌هاست، بلکه گامی اساسی در رعایت استانداردهای ایمنی مدرن محسوب می‌شود. از سیستم‌های عامل پاک گرفته تا راهکارهای ترکیبی پیشرفته، انتخاب درست بسته به نیازهایی مانند بودجه، اندازه اتاق و الزامات انطباق متفاوت است.

مهم‌تر از همه، منتظر وقوع حادثه نباشید تا راهبرد ایمنی خود را بازبینی کنید. بازرسی‌های منظم، نگهداری صحیح و ارتقای سیستم‌های قدیمی به نسخه‌های جدید و مؤثر، در بلندمدت از خسارات غیرمنتظره جلوگیری خواهد کرد. به یاد داشته باشید: پیشگیری همیشه بهتر از درمان است.

منبع: ratingostar.com