به گزارش بازار، یکی از فعالان اقتصادی مدعی شده است که تعداد رانندگان اسنپ و تپسی از اوبر بیشتر است؛ بر همین اساس نیاز بود اولا منشا این آمار بررسی شود و سپس به این موضوع پرداخته شود که آیا چنین مقایسه‌ای برای بررسی وضعیت اقتصاد، مقایسه درستی است؟
در روزهای اخیر، محمد بحرینیان، پژوهشگر حوزه توسعه، در اظهارنظری قابل تأمل مطرح کرد: «بیش از ۸ میلیون نفر در اسنپ و تپسی کار می‌کنند، در حالی‌که اوبر در سراسر جهان کمتر از ۸ میلیون راننده دارد!».
این اظهار نظر توجهات زیادی را به خود جلب کرده و پرسش‌هایی درباره مقایسه واقعی این پلتفرم‌ها، مقیاس عملیاتی آن‌ها و مفهوم اشتغال‌زایی در اقتصاد دیجیتال ایجاد کرده است. برای درک بهتر این موضوع، ابتدا باید نگاهی به وضعیت جهانی اوبر (Uber) داشته باشیم.
اوبر؛ غول حمل‌ونقل پلتفرمی جهان
اوبر (Uber Technologies Inc.) شرکتی آمریکایی مستقر در سان‌فرانسیسکو است که در سال ۲۰۰۹ تأسیس شد. این شرکت خدمات مختلفی مانند حمل‌ونقل، ارسال غذا (Uber Eats)، حمل بار (Uber Freight) و کرایه دوچرخه و اسکوتر ارائه می‌دهد.
اوبر در بیش از ۱۰ هزار شهر و ۷۰ کشور دنیا فعال است و به‌عنوان پیشگام مدل کسب‌وکار gig economy یا اقتصاد ساعتی شناخته می‌شود. بر اساس آخرین گزارش رسمی این شرکت در سال ۲۰۲۴ تعداد رانندگان فعال در سراسر جهان حدود ۵.۴ میلیون نفر است.
این رانندگان به صورت ساعتی، پاره‌وقت یا موردی فعالیت می‌کنند. بسیاری از آن‌ها همزمان در چند پلتفرم حضور دارند.
اسنپ و تپسی؛ نمونه‌های ایرانی با ابعاد بومی‌شده
در ایران، دو پلتفرم اصلی تاکسی اینترنتی، اسنپ و تپسی، توانسته‌اند با سرعت قابل توجهی در سطح کشور گسترش یابند. اما ادعای اشتغال‌زایی بیش از ۸ میلیون نفر در این دو پلتفرم، نیازمند تحلیل دقیق‌تری است:
طبق اعلام رسمی اسنپ (۱۴۰۳)، بیش از ۵ میلیون نفر راننده ثبت‌نام‌شده در این پلتفرم وجود دارد.
تپسی نیز از حدود ۲ میلیون راننده ثبت‌نامی خبر داده است.
با این حال، تعداد رانندگان فعال ماهانه یا هفتگی بسیار کمتر از این تعداد است. برخی منابع، رانندگان فعال ماهانه را در مجموع حدود یک تا دو میلیون نفر برآورد می‌کنند.
نکته مهم اینجاست که در ایران نیز مشابه با اوبر، بسیاری از کاربران راننده صرفاً ثبت‌نام کرده‌اند و فقط گاهی فعال می‌شوند. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از این افراد، شغل دوم یا درآمد مکمل از این طریق دارند، نه اشتغال پایدار تمام‌وقت.
تحلیل نهایی: اعداد خام، نماینده واقعیت اقتصادی نیستند
ادعای «بیش از ۸ میلیون راننده» در ایران ممکن است از نظر تعداد کل ثبت‌نامی‌ها درست باشد، اما برای مقایسه با اوبر که آمار رانندگان فعال ماهانه را ارائه می‌دهد، گمراه‌کننده است.
در مقابل، اوبر با شفافیت آماری بالا، گزارش‌های دوره‌ای به سهام‌داران و نهادهای مالی منتشر می‌کند که عدد ۵.۴ میلیون راننده فعال در آن معتبر است.
مقایسه صرفاً آماری بدون درنظر گرفتن میزان فعالیت، درآمد، ساعات کاری و مدل اشتغال (پاره‌وقت یا تمام‌وقت) می‌تواند به تحلیل‌های نادرست منتهی شود.
نظر شما