بازار، گروه اقتصاد دیجیتال: آخرین داده‌ها و گزارش‌ها از منابع معتبری همچون TechCrunch و InformationWeek (با داده تا ژوئن ۲۰۲۵) نشان می‌دهند موج ورشکستگی و تعدیل نیروی گسترده در استارتاپ‌های آمریکایی عمق و سرعت بی‌سابقه‌ای گرفته است. گزارش زیر براساس تازه‌ترین اطلاعات، نشان می دهد موج سرمایه‌گریزی از بازار نوآوری شدت گرفته است. در این موج کم‌سابقه از بی‌اعتمادی، سیلیکون‌ولی طی سال ۲۰۲۴ و نیمه ۲۰۲۵ با ورشکستگی‌های زنجیره‌ای در استارتاپ‌ها و خروج بی‌سابقه سرمایه‌ها روبه‌رو شده است؛ پدیده‌ای که چشم‌انداز نوآوری و اقتصاد دیجیتال آمریکا را دگرگون می‌کند.
۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ شاهد افزایش بی‌سابقه ورشکستگی استارتاپ‌ها و تعدیل نیروی جمعی در آمریکا بوده‌اند؛ چرخش سرمایه‌گذاران، دگرگونی عرصه فناوری را رقم زده است
بررسی ها نشان می دهد در فاصله کمتر از سه سال، اکوسیستم نوآوری آمریکا گرفتار گردابی کم‌سابقه شده است. از اواخر ۲۰۲۲ تا ژوئن ۲۰۲۵، بنابر آمار TechCrunch و پایگاه‌های معتبر، بیش از ۳۷۰ هزار نفر فقط در بخش فناوری تعدیل شده و صدها استارتاپ کوچک و متوسط یا به کل از بازار خارج شده‌اند یا خود را به ادغام و فروش اضطراری کشانده‌اند. پدیده‌ای که حتی برخی کارشناسان غرب را وادار کرده تا بپرسند: «آیا عصر سیلیکون‌ولی به انتها رسیده است؟»
سیلیکون‌ولی؛ از رشد تا رکود
سال‌های پساکرونا، دوره‌ای از رشد انفجاری برای استارتاپ‌های آمریکایی بود. با افزایش نیاز جهان به خدمات آنلاین، هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال، سیلیکون‌ولی شاهد هجوم سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر شد؛ فقط در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۳۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در استارتاپ‌ها ثبت گردید. اما همه چیز از اواسط ۲۰۲۲ تغییر کرد: تورم جهانی، جهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، نوسانات تکنولوژیک و تغییر رفتار مصرف‌کننده، باعث شد تا سرمایه‌گذاران با گام‌هایی محتاط‌تر حرکت کنند.
سال ۲۰۲۳، یکی از بی‌رحم‌ترین سال‌ها برای کارمندان شرکت‌های تکنولوژی بود. شرکت‌هایی همچون گوگل، مایکروسافت و آمازون به‌طور جمعی بیش از ۱۰۵ هزار نفر را تعدیل کردند. اما موج اصلی، در لایه استارتاپ‌ها و شرکت‌های متوسط رخ داد؛ جایی‌که بازار سرمایه به ناگهان قفل شد و مسیر جذب سرمایه سری B و C تقریباً از میان رفت.
براساس گزارش InformationWeek، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۵۰ هزار نفر دیگر شغل خود را از دست دادند و روند صعودی اخراج‌ها در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ هم ادامه یافت.
کاهش شدید سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ریسک‌گریزی صندوق‌ها و نگرانی از آینده فناوری، به زنجیره‌ای از ورشکستگی‌ها و کاهش تولید نوآوری انجامیده است
چرایی سرمایه‌گریزی
تحلیل‌گران دو عامل اصلی را دلیل صدور این سیگنال خطر می‌دانند:
۱. ریسک‌گریزی صندوق‌های سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VC) به‌دنبال بازده سریع و ریسک کمتر رفتند. ترس از سقوط دومینووار ارزش‌گذاری‌ها، بیشتر صندوق‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌هایی با مدل اقتصادی پایدارتر (مانند سلامت یا انرژی پاک) سوق داد و پروژه‌های نوآورانه و بلندمدت، قربانی عدم تامین مالی شدند.
۲. ترس از رکود جهانی: انتظارات تورمی، سایه رکود بر اقتصاد آمریکا و بلاتکلیفی ژئوپلتیک، باعث شد موج خروج سرمایه از استارتاپ‌های نوپا تشدید شود.
در گزارش ۲۰۲۵ TechCrunch آمده است: «رویکرد محافظه‌کارانه سرمایه‌گذاران عمده، بعدِ تازه‌ای به بحران استارتاپ‌ها داده و بازار را به سمت ادغام، کاهش هزینه و توقف پروژه‌های پرریسک هدایت کرده است.»
تعدیل نیروی گسترده؛ شکستن استخوان‌بندی نوآوری
مطابق آخرین داده‌ها، در بازه ژانویه ۲۰۲۴ تا ژوئن ۲۰۲۵، متوسط نرخ تعدیل نیرو در استارتاپ‌ها نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از سه‌برابر شده است. بسیاری از تیم‌های تولید، توسعه، تحقیق نوآوری و حتی واحدهای بازاریابی به ناچار کوچک‌سازی شدند.
در گفت‌وگو با یکی از مدیران منابع انسانی شرکت‌های بزرگ سیلیکون‌ولی، وی عنوان کرد:
«وقتی منابع مالی قطع می‌شود، اولین قربانی نوآوری است. مهم نیست ایده چه‌قدر بزرگ و تحول‌آفرین باشد؛ وقتی پول در کار نیست، تیم‌ها فرو می‌پاشند.»
سرمایه‌های گریزان، نوآوری‌ها را به حاشیه می‌رانند و آینده سیلیکون‌ولی را با پرسش‌های بی‌پاسخ و چالش‌های ساختاری مواجه کرده‌اند
شوک دومینو؛ صنعت به چه سمتی می‌رود؟
انفجار زنجیره‌ای ورشکستگی استارتاپ‌ها، یک شوک دومینووار به بازارهای مالی، نیروی انسانی و هویت سیلیکون‌ولی وارد کرده است. همچنین برخی استارتاپ‌ها راهی جز ادغام با غول‌های فناوری یا فروش امتیاز و دارایی خود ندارند. شرکت‌هایی همچون Stripe و Klarna برای حفظ بقا به ادغام و فروش بخشی از سهام یا خطوط تجاری خود روی آوردند.
شتاب گرفتن خروج استعدادها: مهاجرت نیروی انسانی متخصص از سیلیکون‌ولی به سایر نقاط جهان، به‌ویژه شرق آسیا و خاورمیانه با حمایت دولت‌ها و سرمایه جدید، روندی پرسرعت به‌خود گرفته است. برخی گزارش‌ها از افزایش ۴۵ درصدی مهاجرت نیروی کار فناوری طی دو سال گذشته حکایت دارند.
فرار سرمایه از بازار نوآوری: سرمایه‌ها راهی بازارهای سنتی و پروژه‌های مبتنی بر بازده کوتاه‌مدت شدند. حتی بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران خطرپذیر ایرانی-آمریکایی نیز ترجیح داده‌اند روی حوزه‌هایی چون انرژی پاک، حمل‌ونقل هوشمند یا خدمات مالی کلاسیک سرمایه‌گذاری کنند.
پیامدها و چشم‌انداز
این روند چه تأثیری بر آینده استارتاپ‌های آمریکایی خواهد گذاشت؟ آیا بازار نوآوری آمریکا می‌تواند بار دیگر خود را بازیابد یا سیلیکون‌ولی باید پذیرای فصلی جدید از بحران باشد؟
۱. دگرگونی مدل کسب‌وکار: تعداد زیادی از استارتاپ‌ها که وابسته به سرمایه‌گذاری‌های سریع بودند، ناچار به بازطراحی مدل درآمدی و تمرکز بر خوداتکایی شده‌اند؛ این تحول، اگرچه موجب غربال تدریجی فعالان ضعیف‌تر می‌شود، اما سرعت نوآوری و ریسک‌پذیری را کم می‌کند.
۲. ظهور بازیگران نو در بازار جهانی: کشورهای شرق آسیا، به‌ویژه هند، کره جنوبی و امارات (با اکوسیستم‌های باز و سیاست‌های تشویقی) مقصد بخشی از سرمایه‌ها و استعدادهای مهاجر شده‌اند. رقابت برای جذب نوآوران، جدی‌تر از همیشه است.
۳. تغییر ارزش‌ها و اولویت‌ها: سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر به سمت پروژه‌های «امن‌تر» و کارآمدتر حرکت کرده‌اند. این تغییر، شاید عمقِ نوآوری در برخی حوزه‌های پرریسک (مانند هوش مصنوعی، علوم زیستی پیشرفته یا تکنولوژی‌های فضایی) را کاهش دهد.
به‌نظر می‌رسد سیلیکون‌ولی و اکوسیستم استارتاپی آمریکا وارد فاز بلوغ و بازتعریف شده‌اند؛ دوره‌ای که دیگر انتظاری برای «اکتشاف‌های دیوانه‌وار» و رشد نمایی وجود ندارد، بلکه انتخاب‌های دقیق‌تر، رشد مسئولانه و کنترل هزینه در اولویت قرار گرفته‌اند.
بنا بر آنچه گفته شد؛ ورشکستگی زنجیره‌ای استارتاپ‌های آمریکایی و موج سرمایه‌گریزی از بازار نوآوری، جلوه‌ای روشن از چرخش فصل در اقتصاد دیجیتال است. تعدیل نیرو، مهار ریسک و غربالگری فعالان ضعیف‌تر، چشم‌اندازی تازه برای فناوری رقم زده است. سؤال بزرگ این است: سیلیکون‌ولی دوباره متولد خواهد شد یا دوران سلطه غرب بر نوآوری رو به غروب گذاشته است؟
نظر شما