بازار؛ گروه بین الملل: ایجاد هاب گازی ترکیه - که به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین ابتکارات ژئوانرژی در سال‌های اخیر مورد ستایش قرار می‌گرفت - اکنون به نظر می‌رسد در خطر است. طبق گزارش بلومبرگ در ۳ ژوئن گازپروم کار بر روی پروژه ایجاد یک مرکز توزیع گاز جدید در ترکیه را به حالت تعلیق درآورده است. این تحول ممکن است نه تنها نشان‌دهنده ارزیابی مجدد از قابلیت اقتصادی پروژه، بلکه نشان‌دهنده تغییرات عمیق‌تر در استراتژی‌های انرژی روسیه و ترکیه باشد.
ایده هاب گازی ترکیه در اکتبر ۲۰۲۲ توسط «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه به طور عمومی پیشنهاد شد. این ابتکار به سرعت توسط آنکارا مورد استقبال قرار گرفت - رئیس جمهور اردوغان حمایت خود را ابراز کرد و اعلام کرد که ارزیابی‌های فنی و حقوقی لازم آغاز خواهد شد. هدف، ایجاد یک پلتفرم تجارت و قیمت‌گذاری گاز در مرز اتحادیه اروپا بود که بتواند به عنوان جایگزینی برای هاب‌های گازی موجود اروپا عمل کند.
با این حال بلومبرگ گزارش می‌دهد که این ایده از خود گازپروم سرچشمه نگرفته، بلکه احتمالاً از محافل سیاسی نزدیک به کرملین بوده است. با این وجود، بخش صادرات این شرکت به طور فعال در توسعه این مفهوم مشارکت داشته است. ترکیه به نوبه خود، این پروژه را فرصتی برای دستیابی به آرزوی دیرینه خود برای تبدیل شدن به قطب انرژی منطقه‌ای با شاخص قیمت‌گذاری خاص خود می‌دانست.
ترکیه به نوبه خود هاب گازی با گازپروم را فرصتی برای دستیابی به آرزوی دیرینه خود برای تبدیل شدن به قطب انرژی منطقه‌ای با شاخص قیمت‌گذاری خاص خود می‌دانست.
با وجود شور و شوق اولیه، این پروژه هرگز فراتر از اعلامیه‌های سیاسی پیش نرفت. موانع عمده‌ای پدیدار شده‌اند - از جمله مهمترین آنها، ظرفیت محدود خطوط لوله گاز متصل کننده ترکیه به یونان و بلغارستان است که مانع از افزایش قابل توجه تحویل گاز می‌شود.
علاوه بر این، اختلافات اساسی بین آنکارا و مسکو در مورد ساختار و کنترل تجارت گاز وجود داشت. به گفته منابع بلومبرگ، ترکیه قصد داشت به عنوان فروشنده گاز تحویلی به این قطب عمل کند و گازپروم را به نقش تأمین‌کننده واگذار کند. با این حال روسیه حاضر نبود این سطح از کنترل را به ترکیه اعطا کند. در عین حال ترکیه با فروش مستقل یا مشارکتی گاز توسط گازپروم با سایر شرکت‌ها مخالفت کرد که این امر نفوذ آنکارا بر این مرکز را محدود می‌کرد.
پس از ماه‌ها بحث داخلی، گازپروم ظاهراً به این نتیجه رسید که این پروژه دیگر قابل اجرا نیست و کار را تا حد زیادی به حالت تعلیق درآورد. نکته قابل توجه این است که مدیران گازپروم بحث در مورد مرکز گاز ترکیه را چه در داخل شرکت و چه در جلسات با مقامات دولتی روسیه متوقف کرده‌اند.
هیچ اعلام رسمی مبنی بر لغو این پروژه صورت نگرفته است. در اکتبر ۲۰۲۴ «آلپ ارسلان بایراکتار»، وزیر انرژی ترکیه در جلسه عمومی هفته انرژی روسیه اظهار داشت که انتظار پیشرفت قابل توجهی در این مرکز گاز ظرف چند ماه آینده دارد. بعداً او از برنامه‌های خود برای تأسیس یک شرکت عملیاتی در مرکز مالی استانبول با مشارکت بوتاش و گازپروم خبر داد.
با این حال، فقدان اظهارات عمومی یا تحولات ملموس در سال ۲۰۲۵ می‌تواند به دو احتمال اشاره داشته باشد: یا این پروژه بی‌سروصدا کنار گذاشته شده است، همانطور که بلومبرگ می‌گوید، یا مذاکرات وارد مرحله نهایی و بسیار حساسی شده است که نیاز به سکوت رسانه‌ای دارد.
روسیه و ترکیه هر دو منافع استراتژیک خود را در این پروژه حفظ کرده‌اند. ترکیه همچنان به توسعه زیرساخت‌های خود ادامه می‌دهد: گسترش تأسیسات ذخیره‌سازی گاز زیرزمینی، نوسازی بنادر، تقویت شبکه خط لوله خود و افزایش تولید گاز داخلی از میادین فراساحلی دریای سیاه. علاوه بر این، این کشور با تأمین‌کنندگان اصلی از جمله قطر، الجزایر و آذربایجان توافق‌نامه‌هایی امضا کرده است. وزیر بایراکتار حتی یک برند جدید را معرفی کرد تا ترکیه را به عنوان مرکزی برای گاز ترکیبی، مشابه مخلوط‌های نفتی برنددار معرفی کند.
هاب گازی ترکیه، روسیه را قادر می‌سازد تا تحریم‌های اتحادیه اروپا را دور بزند و به تأمین گاز بازارهای اروپایی ادامه دهد
روسیه، به نوبه خود، مشتاق است که گاز خود را از طریق یک واسطه (کشور ثالث) غیرشخصی کند. هاب گازی ترکیه، روسیه را قادر می‌سازد تا تحریم‌های اتحادیه اروپا را دور بزند و علیرغم طرح REPowerEU کمیسیون اروپا که خواستار قطع کامل واردات گاز روسیه تا پایان سال ۲۰۲۷ است، به تأمین بازارهای اروپایی ادامه دهد.
با این حال بزرگترین مانع همچنان فقدان زیرساخت‌های لازم برای دریافت گاز در اتحادیه اروپا است. کمیسیون اروپا به شدت با ساخت خطوط لوله جدید مخالف است، زیرا این اتحادیه قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ سوخت‌های فسیلی را به طور کامل کنار بگذارد. بدون دسترسی گسترده به بازارهای اروپا، حتی جاه‌طلبانه‌ترین قطب گاز در ترکیه نیز از نظر عملکردی محدود خواهد بود.
تعلیق کار گازپروم در قطب گاز ترکیه، نشان‌دهنده ارزیابی مجدد خطرات سیاسی و اقتصادی است. با توجه به تغییر پویایی انرژی در اروپا، اشباع عرضه جهانی گاز و تشدید تحریم‌ها، این پروژه کمتر قابل اجرا به نظر می‌رسد. با این حال، هیچ اعلام قطعی در مورد خاتمه آن صورت نگرفته است. این احتمال وجود دارد که مسکو و آنکارا صرفاً منتظر یک لحظه ژئوپلیتیکی مطلوب‌تر باشند.
نظر شما