بازار؛ گروه بین الملل: «نجات بابایف» درطی مقاله ای که در سایت تحلیلی آذربایجان نیوز منتشر شد، نوشت: نشست ۱۶ مه در شهر استانبول ترکیه بین ایران و سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) گامی مهم در روند تلاش‌های دیپلماتیک پیرامون برنامه هسته‌ای تهران بود. این اولین نشست از زمان از سرگیری مذاکرات هسته‌ای ایالات متحده و ایران در ماه آوریل بود و هم پیشرفت و هم موانع مداوم در دستیابی به یک توافق گسترده‌تر را برجسته کرد.
اگرچه نتایج دقیق مذاکرات استانبول هنوز فاش نشده است، اما مقامات ایرانی و سه کشور اروپایی این مذاکرات را «جدی، صریح و سازنده» توصیف کردند. دو طرف بر تعهد متقابل برای ادامه گفتگو تأکید کردند و از آمادگی برای جلسات آینده خبر دادند. این امر نشان‌دهنده فوریت فزاینده است، به‌ویژه با توجه به اینکه سازوکار تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران قرار است در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود.
پس از مذاکرات «کاظم غریب‌آبادی»، معاون وزیر امور خارجه ایران بر اهمیت حفظ فضای مساعد برای مذاکرات تأکید کرد و تمایل خود را برای تعامل بیشتر با سه کشور اروپایی نشان داد. با این حال تنش‌های اساسی همچنان ادامه دارد، همانطور که در انتقاد ایران از حمایت سه کشور اروپایی از قطعنامه ضد ایرانی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نوامبر ۲۰۲۴، که ایران را به عدم اجرای قابل توجه تعهداتش در برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) متهم می‌کرد، مشهود است.
مسیر رسیدن به توافق همچنان دشوار است
مسیر رسیدن به یک توافق جامع همچنان با چالش‌هایی همراه است. ادامه انباشت اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا توسط ایران، سه کشور اروپایی و سایر ذینفعان جهانی را نگران کرده است. در عین حال، تهران خواستار کاهش قابل توجه تحریم‌ها و تضمین‌هایی در برابر تغییر سیاست‌های احتمالی آینده ایالات متحده است که تلاش‌های اعتمادسازی را پیچیده می‌کند.
مهلت اعلام‌شده‌ی سه کشور اروپایی (E۳) برای رسیدن به توافق هسته‌ای پیش از بررسی اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل، یعنی ژوئن ۲۰۲۵، به مذاکرات فوریت می‌بخشد. با این حال، فقدان یک رویکرد روشن و واحد در میان سه کشور اروپایی، همراه با فشارهای داخلی ایران و پویایی‌های منطقه‌ای، امکان دستیابی به یک راه‌حل مورد توافق و پایدار در کوتاه‌مدت را با تردید مواجه می‌کند.
مذاکرات ایران و آمریکا در مرکز بن‌بست دیپلماتیک
در مرکز این معمای پیچیده دیپلماتیک، مذاکرات بین ایران و ایالات متحده قرار دارد. این مذاکرات در بی‌اعتمادی متقابل و اهداف عمیقاً متفاوت گرفتار شده‌است.
«سید عباس عراقچی»، وزیر امور خارجه ایران قاطعانه درخواست‌های ایالات متحده برای توقف غنی‌سازی اورانیوم را رد کرده و تأکید کرده است که چنین فعالیت‌هایی برای برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی ایران ضروری و غیرقابل مذاکره هستند.
در مقابل ا «ستیو ویتکوف»، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا غنی‌سازی را «خط قرمز» اعلام کرده و نگرانی‌هایی را در مورد تسلیحاتی شدن احتمالی مطرح کرده است. این اختلاف نظر اساسی، چالش‌های موجود در همسو کردن مواضع هر دو کشور را برجسته می‌کند.
«آیت‌الله علی خامنه‌ای»، رهبر ایران مذاکرات با ایالات متحده آمریکا را رد کرده است. سخنان وی نشان‌دهنده‌ی شک و تردیدی است که ریشه در خروج قبلی ایالات متحده آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ دارد.
رویکرد دوگانه ترامپ به مسئله هسته‌ای
«دونالد ترامپ»، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در مورد دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید ابراز خوش‌بینی کرده و گفته است که ایران «نزدیک» به پذیرش شرایط اوست. با این حال وی همچنین در مورد عواقب شدید از جمله اقدام نظامی احتمالی در صورت عدم دستیابی به توافق هشدار داده است. این رویکرد دوگانه دیپلماسی همراه با تهدیدها ممکن است توسط تهران به عنوان رویکردی قهری تلقی شود که مانع ایجاد اعتماد لازم برای مذاکرات معنادار می‌شود.
علاوه بر این، دخالت روسیه به عنوان یک میانجی بالقوه، لایه دیگری از پیچیدگی را ایجاد می‌کند. در حالی که مسکو می‌تواند نقش سازنده‌ای ایفا کند، روابط نزدیک آن با ایران و منافع متفاوت آن با ایالات متحده ممکن است بر پویایی مذاکرات تأثیر بگذارد.
با این حال ایران همچنان اصرار دارد که برنامه هسته‌ای آن برای اهداف صلح‌آمیز است و درخواست‌های ایالات متحده برای برچیدن زیرساخت‌های هسته‌ای غیرنظامی خود را رد کرده است. عراقچی تأکید کرد که ایران صرف نظر از نتیجه مذاکرات، به فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم خود ادامه خواهد داد و بر حقوق ملت تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای تأکید کرد.
پیشرفت شکننده در میان مخاطرات بالا
در حالی که کانال‌های دیپلماتیک همچنان باز هستند، مسیر پیش رو مملو از چالش‌ها است. نکات کلیدی مورد اختلاف - مانند سطح غنی‌سازی اورانیوم، کاهش تحریم‌ها، رژیم‌های بازرسی و ضمانت‌های سیاسی - باید همگی مورد بررسی قرار گیرند. مذاکرات هسته‌ای ۲۰۲۵ ایالات متحده و ایران فرصتی حیاتی برای جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر در منطقه است. اما موفقیت نه تنها به اراده سیاسی، بلکه به دیپلماسی خلاقانه، میانجیگری خارجی و تمایل هر دو طرف به مصالحه نیز نیاز دارد. زمان در حال گذر است و با نزدیک شدن به مهلت‌های مهم، پنجره برای یک راه‌حل جامع و مسالمت‌آمیز در حال تنگ‌تر شدن است.
نظر شما