بازار؛ گروه استانها: یکی از معضلات اساسی کشاورزی در کشور ما، ساختار اشتباه و دلال پرور خرید و فروش محصولات کشاورزی است. ساختاری که در نهایت باعث می‌شود واسطه‌ها، از یک طرف بدون در نظر گرفتن زحمات یک ساله کشاورز سر زمین و مصائب و مشکلاتی که در این مدت تحمل کرده است، تولیدات او را به پایین‌ترین قیمت خریداری کرده و از طرف دیگر، بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی جامعه و قدرت خرید مردم، این تولیدات را به بهای گزاف و ناعادلانه به دست مصرف کننده برسانند.
در این میان هم کشاورز و هم مصرف کننده نهایی، ضرر کرده اند و تنها کسی که توانسته یک شبه به درآمد بالایی از راه وسطه گری بین این دو دست یابد، دلال بوده است. دلالی این روزها در کشور ما تبدیل به یک شغل فراگیر شده و هر فردی که کوچک‌ترین فرصت و ظرفیتی از دلالی در بازارهای تحت نظر خود شناسایی کند، حتماً پی گیر این کار خواهد بود.
افراد در تلاش برای یافتن راه‌هایی برای یک شبه پولدار شدن و کسب درآمد با صرف کمترین وقت و فعالیت فیزیکی هستند
وضعیت اقتصادی کشورمان به سمتی رفته است که کار و فعالیت و تولید به دلیل کم ارزش شدن روز افزون پول ملی دیگر آنچنان که باید و شاید صرفه اقتصادی ندارد و همین امر باعث شده تا افراد در تلاش برای یافتن راه‌هایی برای یک شبه پولدار شدن و کسب درآمد با صرف کمترین وقت و فعالیت فیزیکی باشند.
با این حال دلالی در حوزه کشاورزی موضوع تازه ای نیست و به نوعی در ساختار خرید و فروش محصولات کشاورزی، ریشه دوانده است. همین امر نیز باعث شده مقابله با آن سخت‌تر شود.
تفاوت چند برابری قیمت در مزرعه و بازار
استان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از پیشتازان همیشگی کشور در بخش کشاورزی با این معضل بزرگ دست و پنجه نرم می‌کند. بخش کشاورزی، ۲۱ درصد اشتغال، ۱۶ درصد تولید ناخالص ملی، ۸۵ درصد تولید مواد اولیه صنایع غذایی و ۱۳ درصد صادرات محصولات غیرنفتی را در آذربایجان شرقی به خود اختصاص داده است.
سالانه در آذربایجان شرقی بیش از پنج میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌شود
ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که سالانه در استان آذربایجان شرقی بیش از پنج میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌شود که این رقم در کنار آماری که پیش تر اشاره شد، نشان دهنده بازار بزرگ و ظرفیت‌های عظیم بخش کشاورزی در استان است، اما جالب اینجاست که فعالان در عرصه تولید محصولات کشاورزی در منطقه، از اوضاع اقتصادی خود رضایت ندارند.
موضوعی که با توجه به افزایش قیمت میوه‌ها و سایر محصولات کشاورزی، نشان می‌دهد دلالان در این نارضایتی نقش اصلی را دارند و جیب تولید کننده و مصرف کننده را به نفع خود خالی می‌کنند.
به طور مثال، پیگیری و پرس و جوی ما از کشاورزان و باغداران نشان می‌دهد که سیب زمینی سراب، در باغ کیلویی ۹۰۰ تومان از کشاورز خریداری می‌شود اما همین سیب زمینی در بازار به قیمت ۴,۸۰۰ تومان به دست مصرف کننده نهایی می‌رسد.
همچنین پیاز ۷۵۰ تومان، خیار ۳۰۰ تومان و گوجه فرنگی ۱,۱۰۰ تومان از کشاورزان خریداری شده و در بازار به ترتیب به قیمت‌های ۳۵۰۰ تومان، ۱,۱۰۰ تومان و ۵,۵۰۰ تومان به دست مردم می‌رسد.
گوجه سبز آذربایجان ۱۲۰۰ تومان، گیلاس ۳۰۰۰ تومان، آلبالو ۲,۰۰۰ تومان و شلیل ۱,۸۰۰ تومان از کشاورز خریداری شده و در بازار به ترتیب به قیمت‌های ۹۵۰۰ تومان، ۱۹۸۰۰ تومان، ۱۳,۸۰۰ تومان و ۱۱,۰۰۰ تومان به فروش می رسند
اما اوضاع در بازار میوه بدتر از تره بار است و به عنوان نمونه، گوجه سبز آذربایجان ۱۲۰۰ تومان، گیلاس ۳۰۰۰ تومان، آلبالو ۲,۰۰۰ تومان و شلیل ۱,۸۰۰ تومان از کشاورز خریداری شده و در بازار به ترتیب به قیمت‌های ۹۵۰۰ تومان، ۱۹۸۰۰ تومان، ۱۳,۸۰۰ تومان و ۱۱,۰۰۰ تومان به فروش می رسند.
این در حالی است که کشاورز زحمت کش در طول یک سال و با صرف هزینه‌های فراوان کود و سم و آب و کارگری، محصول را به تولید رسانده که قیمت‌های هزار و دو هزارتومانی کفاف این هزینه‌ها را نیز نمی‌دهد، چه رسد به اینکه سودی عاید وی شود.
در چنین وضعی کشاورزی توجیه اقتصادی ندارد
عظیم باقری از کشاورزانی است که قیمت پایین خرید محصولاتش، نه تنها باعث صرفه اقتصادی وی از زحمات یک ساله اش نشده، بلکه با احتساب تورم و گرانی‌ها، ضرر و زیانی هم متحمل شده و به خبرنگار بازار می‌گوید: تا به حال شاهد هیچ اقدام عملی و جدی برای حمایت از کشاورزان و تولید کنندگان محصولات کشاورزی نبوده ایم.
وی ادامه می‌دهد: از یک طرف ما نیز مثل سایر مردم از بابت شرایط اقتصادی کشور ضربه خورده ایم و با توجه به گرانی محصولات اولیه، بذر، کود و سموم کشاورزی در کنار مشکلات آبیاری که همیشه وجود داشته، سختی‌های کار تولید چندین برابر شده است، اما از طرف دیگر فعالیت و سلطه دلالان بر بازار محصولات کشاورزی، باعث شده تا از کار و تلاش یک ساله کوچک‌ترین بهره اقتصادی نداشته باشیم.
شبکه اختصاصی کشاورزی به کجا رسید؟
شاید عجیب به نظر برسد، اما یکی از اصلی ترین دلایل پایین فروشی محصولات از طرف کشاورزان، عدم آگاهی و اطلاع آنها از شرایط بازارها و نوسانات قیمت محصولات است.
این در حالی است که در قانون بهره وری کشاورزی تاکید شده است شبکه سیمای اختصاصی کشاورزی راه اندازی شود اما بعد از گذشت سالیان سال از ابلاغ این قانون، هنوز گامی اجرایی و مؤثر در جهت آن برداشته نشده است و نتیجه‌ای از این اقدامات دیده نمی‌شود. بدون شک پوشش تحولات و اخبار بازارهای کشاورزی در چنین رسانه‌ای، می‌تواند از گرفتاری کشاورزان و باغداران در تور دلالان تا حد بسیار بالایی جلوگیری کند.
دولت وظیفه دارد از کشاورزان حمایت کند
سید محمدرضا میر تاج الدینی، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر نیز در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص نقش منفی دلالان در حوزه کشاورزی می‌گوید: دولت باید برنامه ریزی اصولی داشته باشد و به نوعی عمل کند که نقش دلالان و واسطه‌ها از چرخه بازار حذف شود. جای بسی تأسف است که کشاورزان زحمت کش ما با دستان پینه بسته، بهره‌ای از قیمت بالای محصولات خود ندارند.
جای بسی تأسف است که کشاورزان زحمت کش با دستان پینه بسته، بهره‌ای از قیمت بالای محصولات خود ندارند
تاج الدینی با بیان اینکه کشاورزان غیر از دولت، هیچ پشتوانه دیگری ندارند، ادامه می‌دهد: امروز شاهد هستیم که افزایش قیمت‌ها در همه نهاده‌های کشاورزی وجود داشته است، اما نکته منفی اینجاست که سود کشاورزان هیچ تغییر مثبتی نداشته است و فشار این افزایش قیمت‌ها به روی دوش مردم افتاده و سود آن را واسطه‌ها و دلالان به جیب زده اند.
توسعه و جدی گرفتن تعاونی‌های کشاورزی
اکثر قریب به اتفاق کارشناسان، بر این اعتقاد استوار هستند که راه حل اساسی برای حذف دلالان از چرخه اقتصاد حوزه کشاورزی، توسعه و جدی گرفتن تعاونی‌های کشاورزی و ترتیب دادن سازوکارهای جدید برای آن ها است.
تعاونی‌هایی که با هدف تأثیرگذاری بر قیمت‌ها تشکیل شده و با سازوکار قانونی جدید، قدرت چانه زنی بیشتری برای تعیین قیمت و نیز حذف دلالان و واسطه‌های فعلی داشته باشند.
امید می‌رود مسئولان طی آینده‌ای نزدیک توجه بیشتری به بحث کسب و کارهای جمعی در قالب تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها نشان دهند که ثمره آن، تعیین قیمت منصفانه برای محصولات کشاورزی و جلب رضایت تولیدکننده و مصرف کننده به طور همزمان خواهد بود.
نظر شما