اتکای بیش از اندازه شهرداری‌ها به عوارض ساختمانی

سید محسن حسینی، بازار؛ شهرداری‌ها با فعالیت‌های گوناگون خود (که بعضاً بالغ بر ۳۷۰ نوع فعالیت می شود) با برقراری سلسله مراتب مناسب در سطح بندی شهری، تعیین سقف توسعه پذیری شهرها با توجه به امکانات و محدودیتها، ایفای نقش هدایت روند توسعه منطقه ای از طریق ترکیب با محورهای توسعه و ایجاد یک شبکه منسجم و تأمین و گسترش تجهیزات خدماتی و رفاهی، بعنوان مهمترین واسطه میان مردم و دولت عمل می کنند و در خط اول تحولات و توسعه اقتصاد کشور قرار دارند.

در راستای توسعه شهری، لازم است برنامه ریزی شهرداریها برای شهر از لحاظ فیزیکی و محل استقرار سرویس ها و خدمات به طریقی بوده که حداکثر کارآیی و بهره وری را دارا باشد و به بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی شهروندان منجر شود.

در این برنامه نحوه استفاده از اراضی شهری، حمل و نقل، در دسترس قرار دادن سرویسها و خدمات و تعیین معیارها و ضوابط برای گسترش شهر مورد توجه قرار دارد و اهداف برنامه ریزی شهری شامل مفید ترین استفاده از اراضی شهری، حداکثر امکان پیشرفت شهر با توجه به محدودیت های منابع و ارتباط آن با نیازهای شهروندان، امنیت شهر در مقابل حوادث طبیعی، زیباسازی و افزایش کیفیت محیط زندگی، حفاظت از منابع و زیبایی های طبیعت و بناهای تاریخی و توجه ویژه به مسائل فرهنگی و اخلاق آحاد شهروندان است.

نقش مهم شهرداری ها

با توجه به نقش مهم شهرداریها در توسعه کشور و با عنایت به اینکه شهرداریها مهمترین نهاد خدمتگزاری به مردم هستند، لازم است که حمایت بیشتری از سوی دولت نسبت به شهرداریها صورت گیرد تا بتوانند شهرها را طوری شکل دهند و اداره کنند که اسباب رسیدن شهروندان به رفاه و امنیت را فراهم کرده و موجبات انبساط روحی شهروندان را فراهم سازند. توجه بیشتر به مشکلات شهرداریها و کمک به حل آنها بهترین راه حل برای خدمت رسانی به شهروندان از طریق دولت است .

لازم است که حمایت بیشتری از سوی دولت نسبت به شهرداریها صورت گیرد تا بتوانند شهرها را طوری شکل دهند و اداره کنند که اسباب رسیدن شهروندان به رفاه و امنیت را فراهم کنند

شهرداریها به منظور تامین نیازهای مالی جاری و عمرانی خود از منابع داخلی (درآمد عملیاتی، بودجه عمومی، اندوخته ها و ... ) و منابع خارج از شهرداری استفاده می کنند. منابع داخلی شهرداری به طور معمول پاسخگوی نیازهای مالی آنها نیست در نتیجه شهرداری امکان اجرای همه پروژه های شهری که حیات شهر و رفاه و امنیت شهروندان به آن ها وابسته است را پیدا نمی کند از طریق تعامل با نظام مالی خارج از منابع خود اقدام به تامین مالی پروژه ها می کند.

یکی از مشکلات اساسی شهرداری ها در تأمین مالی پروژه ها و پوشش هزینه های جاری خدمات شهری، اتکای بیش‌ازحد به عوارض ساختمانی و مازاد تراکم است که موجب ناپایداری منابع مالی و درآمدی شده و برنامه ریزی آتی را با مشکل مواجه می سازد. الگوی تأمین مالی مناسبی که اتکا به این درآمدها را کاهش دهد و درآمدهای پایدار را جایگزین کند از نیازهای اساسی اقتصاد شهری است که این الگوی تأمین مالی مناسب، لازم است با استفاده از ۶ معیار عدالت، شفافیت، کارایی، پایداری، کفایت و عملیاتی بودن همواره در اهداف شهرداری ها تعریف شود. تامین مالی پروژه های شهری نیازمند وجود بازارهای مالی (مثل بانک ها یا بازار سرمایه در بازارهای مالی) برای ارائه وجوه مالی موردنیاز شهرداری ها است تا بتوانند این وجوه را در اختیار شهرداری ها قرار دهند.

منابع سنتی تکافوی نیاز ها را نمی کند

با عنایت به ماده یک قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری ها و دهیاری ها مصوب مجلس شورای اسلامی، شهرداری ها و دهیاری ها می توانند در چهارچوب قوانین و مقررات از انواع ابزارهای تأمین مالی و روش های اجرائی مناسب برای اجرای طرح های مصوب شهری و روستایی و طرح های سرمایه گذاری و مشارکتی با پیش بینی تضامین کافی استفاده کنند.

انتشار اوراق مشارکت برای بهره گیری از کمک های مردمی با ایجاد انگیزه های تشویقی اقتصادی برای خریداران و تضمین باز خرید این اوراق توسط بانکها و یا سازمانهای مالی صورت می گیرد

هنگامی که منابع سنتی تکافوی نیاز ها را نکند، لازم است شهرداری ها اقدام به ایجاد منابع جدید کنند. این منابع دارای انواعی هستند. در قرارداد های (BOT) ساخت، بهره برداری و انتقال هزینه سنگین سرمایه گذاری اولیه را از دوش شهرداری برداشته و بخش خصوصی مطالعات، طراحی، ساخت و بهره برداری و همچنین تامین مالی همه ی مراحل را می پذیرد.

انتشار اوراق مشارکت برای بهره گیری از کمک های مردمی با ایجاد انگیزه های تشویقی اقتصادی برای خریداران و تضمین باز خرید این اوراق توسط بانکها و یا سازمانهای مالی صورت می گیرد. صندوق مشترک شهرداریها هم به عنوان پشتیبان در تامین اعتبار شهرداری ها عمل می کنند و برای سرمایه گذاری در تاسیسات زیربنایی به آنها وام می دهند و به عنوان ابزاری جهت خودکفایی شهرداری ها عمل می کنند.

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی مانند اوراق سهام، اوراق بهاداراسلامی قرض الحسنه، اوراق بهادار اسلامی اجاره، اوراق بهادار اسلامی منفعت، اوراق بهادار اسلامی مشارکت، اوراق بهادار اسلامی استصناع، اوراق بهادار اسلامی مضاربه، اوراق بهادار اسلامی سلف، اوراق بهادار اسلامی مرابحه، اوراق بهادار اسلامی مزارعه، اوراق بهادار اسلامی مساقات، صکوک مالکیت دارایی و صکوک نماینده ی سرمایه گذاری است.