یحیی احمدی؛ بازار: شرکت دانش‌بنیان یا شرکت متمرکز بر دانش به شرکت‌هایی گفته می‌شود که دانش و فناوری جزئی جدایی‌ناپذیر از دارایی آنها باشد که به بیان دیگر برخلاف بسیاری از شرکت‌های تجاری می‌توانند بدون اینکه هیچ‌گونه مال قابل لمس و مادی نظیر زمین، ماشین آلات و دستگاه‌ها و تجهیزات تولیدی داشته باشند صرفاً با ترکیب دانش، فناوری و تخصص‌های علمی و پژوهشی فعالیت کنند.
در این میان ماهیت علمی و دانش محور شرکت‌های دانش بنیان موجب شده قشر دانشگاهی و پژوهشگر کشور از جمله اساتید دانشگاه ها و اعضای هیئت علمی نقش بسیار مهمی در پیشبرد اهداف این شرکت‌ها ایفا کنند.
شرکت های دانش بنیان با تحول در عرصه علم و دانش و کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه مناطق مختلف تأثیر گذار هستند
شرکت های دانش بنیان با تحول در عرصه علم و دانش و کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه مناطق مختلف تأثیر گذار هستند کمااینکه رهبر معظم انقلاب چندی قبل در دیدار با نخبگان و فعالان شرکت های دانش بنیان بر اهمیت نقش این شرکت ها در رونق اقتصادی و اقتصاد مقاومتی تاکید و آنها را مؤثرترین مؤلفه‌های تحقق پایدار اقتصاد توصیف کردند.
نگاه به گستره فعالیت شرکت های دانش بنیان نشان می‌دهد که این شرکت ها علاوه بر حوزه‌های تخصصی از جمله فناوری‌های زیستی در حوزه پزشکی و پژوهش‌های زیست محیطی، کشاورزی و دامی ضمن بهره‌مندی از فناوری‌های نانو به تولید محصولات کاربردی بر پایه این فناوری می پردازند.
همچنین این شرکت‌ها در حوزه مواد پیشرفته پلیمر، فعالیت‌های مربوط به مخابرات، برق قدرت و سخت‌افزارهای رایانه‌ای، حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و تولید نرم‌افزارهای رایانه‌ای کاربردی، تجهیزات پیشرفته نفت و گاز و پالایش، پژوهش در حیطه انرژی‌های نوین و تجدید پذیر مانند انرژی هسته‌ای یا انرژی خورشیدی، تولید داروهای پیشرفته، وسایل و ملزومات پزشکی و ساخت فناوری‌های پیشرفته هوافضایی مانند تولید پهپادها و ماهواره‌ها نیز فعالیت دارند.
بررسی و مطالعات به دست آمده نشان می‌دهد که ایران کشوری پهناور اما نسبتاً خشک است و حدود یک چهارم وسعت آن از آب و هوای معتدل و قابلیت‌های کشاورزی برخوردار است.
با محاسبه‌ای بسیار ساده می‌توان دریافت که مساحت زمین‌های قابل کشت ایران به تنهایی بیش از مجموع مساحت کشورهای آلمان، بلژیک و هلند است اما آنچه در این میان جای بحث دارد اینکه این کشورها با وجود کوچک بودن وسعت اراضی با استفاده از روش‌های کارآمد و تکنولوژی روز به بزرگ‌ترین تولید کنندگان برخی محصولات غذایی تبدیل شده‌اند.
آخرین آمار منتشر شده مرکز آمار ایران از کارگاه‌های صنعتی فعال کشور در سال ۱۳۹۴ گویای آن است که تعداد ۲ هزار و ۵۴۰ کارگاه صنعتی غذایی و حتی شاید بیشتر در کشور فعال هستند که ارزش افزوده‌ای معادل ۱۴۴ هزار میلیارد ریالی را برای اقتصاد ایران رقم زده‌اند که بیش از ۱۲ درصد از ارزش افزوده کل بخش صنعت را به خود اختصاص داده است.
ظرفیت تولید در صنایع غذایی کشور گویای آن است که سرمایه‌گذاری در صنعت غذای ایران ظرفیتی حداقل ۱۵۰ میلیون‌تنی را برای این صنعت رقم زده اما متأسفانه به علت عدم برنامه‌ریزی و توجه به ظرفیت‌های تولید در بخش کشاورزی در کشور و میزان ضایعات موجود در این بخش، حدود نیمی از این ظرفیت بلااستفاده و خالی مانده و به یکی از چالش‌های صنعت غذای ایران در طول سال‌های گذشته تبدیل شده و بر بهره‌وری این صنعت اشتغال‌زای کشور تأثیر گذاشته است.
حمایت از شرکت‌های دانش بنیان زنجیره غذایی سالم را تکمیل و تضمین می کنند
هرچند که عملاً تمام غذای کشور در داخل تولید می‌شود، اما واقعیت این است که در حوزه تکنولوژی غذایی وابستگی‌های بسیاری به خارج از کشور داریم و با توجه به اینکه مسئله تأمین غذا از اهمیت بالایی برخوردار است و از سوی دیگر نقش مؤثر شرکت‌های دانش بنیان در توسعه صنایع غذایی بر هیچ کس پوشیده نیست، لازم است تا تمام بخش‌های مختلف خصوصی و دولتی مرتبط با آن در کنار یکدیگر قرار گرفته و با حمایت از این بخش تأمین زنجیره غذایی سالم را تکمیل و تضمین کنند.
از آنجایی که بازار داخلی گرایش دارد تا محصول با کیفیت و قیمت مطلوب را تهیه کند بر همین اساس علاوه بر اینکه محصولات تولیدی دانش بنیان باید قابلیت برابری با نمونه خارجی داشته باشند باید بستری نیز برای تبلیغ، معرفی و ارتباط شرکت‌های صاحب تکنولوژی با شرکت‌هایی که صاحب بازار هستند فراهم و حتی راهکارهایی برای حضور و رقابت در بازارهای خارجی لحاظ شود.
طبق بررسی‌ها در حال حاضر بیش از ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان در حوزه صنایع غذایی تشکیل شده که افزون بر ۳۵۰ محصول دانش‌بنیان تولید می‌کنند که می‌توانند از مرحله تولید تا بسته بندی محصولات در کنار صنایع غذایی باشند.
کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری، نهادهای مهم و تأثیرگذار در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان هستند که با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و توسعه همکاری‌های تجاری میان تولیدکنندگان بزرگ صنایع غذایی کشور و این شرکت‌ها و از طریق ایجاد خودکفایی در دانش فنی می‌توانند موجب رونق صنعت مواد غذایی و کاهش فاصله کشور با صنعت غذایی دانش‌بنیان و خودکفا درجهان شوند.
در شرایط فعلی کشور و تحریم‌های ظالمانه، چالش‌های مربوط به استفاده از خدمات بانکی بین‌المللی چون اعتبارات اسنادی و گشایش اعتبار از مشکلات فعالان صنعت غذا است چراکه واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات تولید را با مشکل مواجه کرده است اما گسترش شرکت‌های دانش بنیان برای تحقیق، توسعه و ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز صنایع غذایی می‌تواند گام مؤثری در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، جهش تولید و قطع وابستگی به کشورهای خارجی باشد.
ارتقا فناوری‌های کلیدی در حوزه امنیت و سلامت غذایی
به گفته مدیرکل دفتر تجاری سازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برنامه دوم از مجموع ۸ برنامه اجرایی و عملیاتی معاونت علمی ریاست جمهوری ارتقا فناوری‌های کلیدی در حوزه امنیت و سلامت غذایی است که می‌تواند منجر به ارتقای سلامت غذایی و امنیت غذایی برای کشور شود اما باید در نظر داشت که بدون حمایت‌های مالی دولت، اعتماد مردم به محصولات تولید شده توسط شرکت‌های دانش بنیان داخلی، بازاریابی و تجاری سازی محصولات تولیدی این شرکت‌ها و چشم پوشی از بروکراسی‌های اداری برای این شرکت‌ها نمی‌توان به اهداف تعیین شده دست یافت.
ناگفته پیداست ماهیت شرکت‌های دانش بنیان اینگونه است که می‌خواهند دقیقاً راهی را بروند که ضربه تحریم‌ها به بدنه بخش‌های گوناگون کشور را جبران سازند و بر همین اساس تلاش می‌کنند با سیاست تحریم‌ها درگیر نشوند و به سراغ ساخت محصولاتی بروند که دولت و قسمت‌های مختلف تولیدی کشور را بی نیاز از محصولات و فناوری‌های تحریم شده کند اما آنچه مسلم است در این مسیر نباید از حمایت این شرکت‌ها غافل شد.
نظر شما