سه سناریو برای حمایت پولی از تولید

محمدشهاب، بازار: در این یادداشت سه سناریو مختلف برای حمایت از تولید بررسی می شود. تولید می تواند از طریق بازار پول، بازار پول وابسته به پایه پولی، پایه پولی مورد حمایت قرار گیرد. اولین پیامد هدایت نقدینگی به تولید افزایش تولید است بنابراین در هر کدام از این سناریو ها نگرانی بابت تورم ناشی از نقدینگی نداریم.  

سناریو اول: حمایت از تولید از طریق بازار پول:
در این سناریو، نقدینگی اضافه نمی شود و ترکیب نقدینگی به نفع سپرده گذاران و تولید کنندگان نهایی و واسطه و بانک تغییر می کند. در این سناریو هزینه نهایی تولید نرخ بهره خواهد بود و این امکان است اگر تنها این سیاست برای حمایت از تولید دنبال شود، قوانین بازار بر اقتصاد حاکم شود و از این بابت طبقه مردم در مضیغه قرار بگیرند.

سناریو دوم: حمایت از تولید از طریق بازار پولی وابسته به پایه پولی:
 افزایش پایه پولی (سیاست پولی)  می تواند از مسیر بازار پول، برای حمایت از تولید کنندگان در جریان بیفتد. اگر منابع وابسته به پایه پولی از طریق وام به تولید کنندگان اختصاص پیدا کند، بانک معادل نقدینگی که به جامعه داده و سطح نقدینگی جامعه را افزایش داده است از جامعه پس می گیرد.

سناریو سوم: حمایت از تولید از طریق پایه پولی باشد:
نقدینگی به صورت مستقیم به تولید کنندگان داده می شود. اگر به صورت بلاعوض باشد، تولید کنندگان به ازای حمایت بلاعوض دریافتی وجوهی از مصرف کنندگان مطالبه نمی کنند لذا به نوعی قدرت خرید مردم به میزان حمایت بلاعوض از تولید کنندگان افزایش می یابد. به ازای افزایش پایه پولی، تولید افزایش یافته و قدرت خرید مردم نیز افزایش یافته است.

مقایسه سه سناریو:
سطح نقدینگی در سناریو اول تغییر نمی کند. سطح نقدینگی بازار محصول در سناریو دوم تغییر می کند ولی سطح نقدینگی در اختیار بازار پول به آن میزان که خود به جامعه از منابع پایه پولی تحویل داده و سپس پس گرفته است افزایش می یابد. سطح نقدینگی در سناریو سوم تغییر می کند. دقت شود که از افزایش سطح نقدینگی لزوماً نباید نگران بود چرا که اگر افزایش پایه پولی برای حمایت از تولید کنندگان بوده است، اولین پیامد آن افزایش تولید است. مساله این است که در سناریو دوم افزایش نقدینگی برای بانک ها پس از مرحله اول دریافت منابع ناشی از پایه پولی (در صورتی که منابع پایه پولی به صورت وام عرضه شود) ممکن است صرف فعالیت های بنگاه داری بانک ها شود. این مساله بسته به ماهیت و انتخاب فعالیت اقتصادی بانک ها می تواند مالکیت بانک ها از نقدینگی جامعه را افزایش و یا نقدینگی جامعه را کاهش دهد.

افزایش نقدینگی در سناریو سوم دو پیامد مثبت

۱- افزایش تولید توام با افزایش سطح نقدینگی (افزایش درآمد سرانه)

۲- افزایش قدرت خرید به علت کاهش سطح قیمت ها،  را در پی دارد.

سناریو اول، قیمت محصولات تولیدی را از ناحیه نرخ بهره و امکان اجرا شدن قوانین بازار (اگر تنها حمایت از تولید به این سناریو معطوف شده باشد) تعیین و امکان افزایش می دهد این مساله برای سناریو دوم نیز اگر حمایت به صورت وام انجام گیرد نیز هست که به نظر با توجه به شرایط تورمی حاکم  چندان مناسب نباشد و سناریوی سوم نیز اگر چه دولت با کسری بودجه مواجه است و شرایط سختی را محتمل می شود اما در شرایط موجود وبا لحاظ کردن نحوه توزیع بهینه می تواند به عنوان یکی از راه های جدی باشد.