بازار؛ گروه بین‌الملل: الجزایر با سیاست خارجی بر اساس اصل بی‌طرفی و احترام به امور داخلی تمامی کشورها توانسته روابط متعادلی با ملل جهان ایجاد کند و روابط ایران و الجزایر نیز از این مورد مستثنی نیست.
در آگوست ۲۰۲۱، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران در سفر خود به گینه بیسائو اعلام کرد که «تهران توسعه همه جانبه روابط با کشورهای آفریقایی را دنبال خواهد کرد». او همچنین از قدرت‌های غربی انتقاد کرد که «عمدتاً به دنبال بهره‌برداری از منابع قاره آفریقا هستند در حالی که از نظر توسعه این قاره تغییر ایجاد نمی‌کنند». وی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران شریک واقعی خواهد بود و سیاست‌های منافع متقابل را با آفریقا دنبال خواهد کرد. این اظهارات رئیس جمهور، نشانه روشنی از علاقه مجدد جمهوری اسلامی به آفریقا است.
به عنوان مثال، در چارچوب ششمین اجلاس صادرکنندگان گاز در فوریه ۲۰۲۲ در تهران، عبدالمجید تبون، رئیس جمهور الجزایر با ابراهیم رئیسی دیدار کرد تا با همراهی قطر و روسیه برای همکاری بیشتر در مواجهه با قیمت بالای گاز با توجه به تاثیر بحران بهداشت کووید-۱۹ بر اقتصاد جهانی مذاکره کنند.
همچنین الجزایر همیشه از حق ایران برای توسعه فناوری هسته‌ای حمایت کرده است و پس از نزدیک روابط در ماه‌های اخیر، مکانیسم‌هایی برای گفت‌وگوی بیشتر از طریق ایجاد یک کمیسیون مشترک اقتصادی برای کار بر روی موضوعات مربوط به امور مالی، آموزشی و سلامت... ایجاد شده است.
ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال الجزایر از فرانسه را در سال ۱۹۶۲ را به رسمیت شناخت و الجزایر نیز به نوبه خود یکی از کشورهای حامی ایران بود. روابط دو کشور غیر از حالت دوستانه شامل ارسال کمک های مستقیم دوجانبه نیز بوده است. به عنوان مثال، الجزایر در سال ۱۹۷۵ میلادی برای اختلاف مرزی بین دو کشور میان ایران و عراق میانجیگری کرد. الجزایر همچنین پس از قطع روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا در سال ۱۹۸۰ برای حمایت از منافع ایران در واشنگتن تلاش کرد.
البته، در برهه هایی از زمان نیز این مناسبات به تیرگی گراییده که مثال آن قطع روابط دیپلماتیک میان دو کشور در دولت ردا ملک، نخست وزیر سابق الجزایر در سال ۱۹۹۳ در پی مطرح شدن اتهاماتی علیه دخالت تهران در امور داخلی این کشور بوده است. اما مجددا در پی از سرگیری روابط دوجانبه در سال ۲۰۰۳ کمیته مشترک اقتصادی دو کشور نیز در الجزایر برگزار شد که در نتیجه آن ۲۰ یادداشت تفاهم بین دو کشور در زمینه چون بهداشت حیوانات، مالی، آموزش عالی، صنایع کوچک،قضایی، توسعه فعالیت‌های اقتصادی در مناطق صنعتی، و سرمایه گذاری مشترک در بخش پتروشیمی امضاء شد. در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی رئیس جمهوری پیشین ایران نیز ۷۰ سند همکاری میان تهران و الجزیره به امضا رسید.
البته تغییر و تحولات در روابط ایران و مراکش بر تعاملات سیاسی و اقتصادی تهران و الجزیره نیز تاثیرگذار بوده است. اولین تنش میان ایران و مراکش در سال ۲۰۰۹ آغاز شد و مدتی پس از احیای روابط، رباط بار دیگر در سال ۲۰۱۸ و پس از متهم کردن تهران به اعزام اعضای حزب الله لبنان برای آموزش جبهه پولیساریو که خواستار جدایی صحرای غربی از مراکش است، روابط خود را با تهران قطع کرد. مراکش در آن دوران ادعاهایی مبنی بر نقش ایران در صحرای غرب (جنوب مراکش) مطرح کرده بود. متعاقبا امضای توافقنامه عادی سازی روابط بین مراکش و اسرائیل نیز خشم تهران را برانگیخت، چرا که اسراییل از دید ایران و الجزایر رژیمی اشغالگر و جنایتکار محسوب می شود.
لازم به ذکر است که روابط دیپلماتیک الجزایر و مراکش هم به علت عادی سازی روابط مراکش با تل‌آویو، تنش‌های مرزی، استفاده از نرم افزار جاسوسی پگاسوس برای رصد الجزایری‌ها و حمایت از عضویت رژیم صهیونیستی در اتحادیه آفریقا رسما قطع شد. دولت مراکش نیز به عنوان یک حرکت دیپلماتیک پس از تمدید ماموریت سفرایش در برخی کشورهای آفریقایی، اروپایی و آسیایی، به مأموریت سفیر خود در الجزایر از ۱۴ دسامبر ۲۰۲۱ پایان داد و دیگر جانشینی برای آن انتخاب نکرد.
اما ایران به صورت کلی همواره نگاه ویژه ای به الجزایر در میان سایر ملل آفریقایی داشته است. به تازگی نیز موسی خرفی، نایب رئیس مجلس الجزایر و رییس گروه دوستی پارلمانی الجزایر در سفر خود به ایران با وزیر خارجه حسین امیرعبداللهیان دیدار و گفت و گو کرده است.
امیرعبداللهیان در این دیدار روند مناسبات دو کشور دوست و برادر ایران و الجزایر را پر نشاط و روبه رشد توصیف کرده و افزود: ما در سیاست خارجی برای گسترش مناسبات با کشورهای افریقایی خصوصا الجزایر اهمیت و اولویت بالایی قائل هستیم و جمهوری اسلامی ایران برگزاری اجلاس سران اوپک گازی( مجمع کشورهای صادرکننده گاز) در الجزایر را رویدادی مهم ارزیابی می‌کند و مشارکت فعالی در آن خواهد داشت. موسی خرفی نیز در این دیدار گفت: مناسبات دو کشور دوست الجزایر و ایران با جدیت بیشتری در حال پیگیری می‌باشد و الجزایر آمادگی دارد مناسبات خود را با جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌های سیاسی و قانونگذاری و اقتصادی خصوصا انرژی و بهداشت و کشاورزی گسترش دهد.
کارنامه تجارت ایران و الجزایر
بر اساس اظهارات روح الله لطیفی قائم مقام باشگاه تجار ایران و قاره آفریقا، در بهار سال جاری بیش از یک میلیون و ۱۳۴ هزار دلار کالای غیرنفتی به الجزایر صادر شد که در قیاس با بهار سال قبل رشد ۱۰۹ درصدی داشته است.
بنا به گفته های وی، در سال ۱۴۰۱ نیز صادرات غیر نفتی ایران به الجزایر بیش از ۱۴ میلیون و ۸۴۷ هزار دلار بوده است و این در حالی است که بالاترین میزان صادرات ایران به این کشور در ۱۴سال گذشته که مربوط به سال ۱۳۹۹ است حدود ۱۲۴ میلیون دلار بوده است. در سال ۱۴۰۰ حجم صادرات ایران به الجزایر ۶۷ میلیون دلار بوده است.
بنا بر آمار رسمی گمرک، در ۱۴سال گذشته حداکثر میزان واردات ایران از الجزایر ۲۶۰ هزار دلار (در سال ۱۳۹۹) بوده و سال گذشته این میزان نیز به صفر رسید. اما در ۳ ماهه سال جاری ۲۲۰۰ دلار کالا از این کشور به ایران صادر شده که در مقایسه با پتانسیل اقتصای دو کشور رقمی بسیار ناچیز است. میزان واردات ایران از الجزایر در سال ۱۴۰۰ حدود ۴ هزار دلار بوده است. شمش آهن و فولاد، خشکبار، آلومینیوم، انواع نان و انگور و انجیر خشک بخش عمده صادرات ایران به الجزایر را تشکیل داده است.
با توجه به توانمندی ایران در تولید و صادرات فولاد خام و محصولات فولادی لازم است، محصولات زنحیره فولاد دارای ارزش افزوده نیز در سبد صادراتی ایران به الجزایر قرار گیرد تا به این ترتیب علاوه بر جلوگیری از خام فروشی و ایجاد تنوع در سبد صادراتی ایران ارزآوری بیش تری نصیب ایران شود
با توجه به توانمندی ایران در تولید و صادرات فولاد خام و محصولات فولادی لازم است، محصولات زنحیره فولاد دارای ارزش افزوده نیز در سبد صادراتی ایران به این کشور قرار گیرد تا به این ترتیب علاوه بر جلوگیری از خام فروشی و ایجاد تنوع در سبد صادراتی ایران ارزآوری بیش تری نصیب ایران شود.
هم چنین با توجه به سابقه درخشان بخش خصوصی ایران در بهره‌برداری و فناوری استخراج معادن و همچنین مرغوبیت و کیفیت بالای معادن الجزایر به ویژه معادن فسفات و پتاس این کشور، بخش‌های خصوصی دو کشور می‌توانند همکاری‌های خوبی را در این زمینه پایه‌گذاری کنند. از طرفی ایران با توانمندی در تولید مشتقات پترو پالایشگاهی، قیر و اوره قادر به تامین نیازهای نفتی الجزایر است.
موقعیت ویژه و بسیار مطلوب ترانزیتی و تجاری ایران و سهولت دسترسی به بازارهای ۱۵ کشور همسایه از جمله کشورهای قفقاز و آسیای میانه با جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ میلیون نفر، برخورداری از ۶ منطقه آزاد، ۳۰ منطقه ویژه اقتصادی و عضویت در بلوک های اقتصادی اوراسیا و شانگهای مجموعه‌ای از اهم توانمندی های ایران است که شرکت‌های الجزایری می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند. متقابلاً ایران هم می‌تواند از مزایای موافقت‌نامه تجارت آزاد الجزایر با اتحادیه اروپا و کشورهای عربی و همین‌طور استفاده از مزایای عضویت الجزایر در اتحادیه کشورهای آفریقایی از نفوذ و فعالیت شرکت‌های الجزایری در کشورهای عربی-آفریقایی جهت صادرات کالاهای ایرانی از طریق الجزایر بهره ببرد.
به گفته کارشناسان اقتصادی، با رفع برخی از موانع تجاری پیش روی فعالان اقتصادی ایران و الجزایر از جمله موانع بانکی و حمل‌ونقل در کوتاه مدت می‌توان حجم مبادلات را به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار و با برنامه‌ریزی‌های منسجم در درازمدت به بیش از دو میلیارد دلار رساند
به گفته کارشناسان اقتصادی، با رفع برخی از موانع تجاری پیش روی فعالان اقتصادی دو کشور از جمله موانع بانکی و حمل‌ونقل در کوتاه‌مدت می‌توان حجم مبادلات را به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار و با برنامه‌ریزی‌های منسجم در درازمدت به بیش از دو میلیارد دلار رساند.
نکته قابل توجه فراهم بودن زمینه همکاری در قالب تهاتر کالا است. در همین خصوص می‌توان به صادرات فولاد از ایران در قبال واردات شکر، فسفات و یا سایر محصولات مورد نیاز ایران اشاره کرد.
الجزایر با نیروی کار ارزان و ذخایر غنی معدنی توجه قدرت‌های نوظهور را به خود جلب کرده است. پیش‌تر، خبرگزاری رویترز از امضای تفاهم‌نامه‌ای میان چین و الجزایر برای استخراج ذخایر آهن خبر داده بود. به گزارش رویترز، همچنین قراردادهای دیگری میان دو کشور برای سرمایه‌گذاری ارزش ۷ میلیارد دلار برای تولید کود و ۶ میلیارد دلار برای ساخت کارخانه فسفات در الجزیره امضا شده است.
پایگاه خبری المانیتور نیز اعلام کرده که ۱۵۰۰ شرکت ترکیه‌ای متشکل از ۳۰ هزار نیروی کار در حوزه‌های نساجی، اکتشاف نفت و گاز طبیعی و تولید پلی پروپیلن در الجزایر مشغول به کار هستند. قطر نیز یکی دیگر از کشورهای منطقه است که با ورود به بازار الجزایر اقدام به سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری آن کرده است.
توسعه همکاری های زراعی با با الگوبرداری از کشاورزی نوین و کشت بیابان
الجزایر از چندی پیش به عنوان بخشی از استراتژی کشاورزی خود به کشت بیابان روی آورده و توانسته با کمک فناوری های مدرن حتی با وجود ذخایر آبی اندک و با استفاده از نور خورشید اقدام به تولید محصولات کشاورزی مختلف کند و این امر برای ایران که در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده بسیار ضروری و کارآمد می باشد.
الجزایر به رغم استقرار در قاره آفریقا و مواجهه با چالش های زیست محیطی کمترین میزان سوء تغذیه را در این قاره دارد که به گفته کارشناسان به دلیل ایجاد تحولات در بخش کشاورزی خود بوده است و بر اساس به گزارش یورونیوز، این کشور به عنوان بخشی از استراتژی کشاورزی خود به کشت بیابان روی آورده است و صدها هزار هکتار زمین در صحرای الجزایر از نظر اقتصادی فعال است و این تپه های ماسه ای جای خود را به زمین های سبزی کشاورزی جدید داده‌اند. بر اساس این گزارش، در راستای بیابان زایی و کشت بیابانی الجزایر از نور خورشید در طول سال به نفع خود استفاده می کند و از این طریق به کشاورزان این امکان را می دهند که نه تنها سیب زمینی، بلکه گوجه فرنگی، بادام زمینی و پیاز و حتی خرما را در خارج از فصل تولید کنند.
هم چنین در الجزایر با استفاده از آبپاش های پیشرفته آب از سطح ایستابی خارج شده و زمین را هیدراته می کند و از این طریق درخت های نخل روی مرزها نوعی ریزاقلیم در داخل ایجاد می کند. هم چنین تقریباً همه مزارع در این منطقه با استفاده از برق و فناوری مدن بسیار در مصرف آب صرفه جویی می کنند.یکی از اقلام مهم وارداتی ایران در سال های اخیر نهاده‌های دامی و کالای اساسی بوده که الجزایر خود تولید کننده گندم و جو است و می توان با الگوبرداری از این روش کشت و حتی کشت فراسرزمینی نسبت به تامین این اقلام اقدام کرد.
جمع بندی
ایران و الجزایر هریک در منطقه سیاسی و اقتصادی خاورمیانه و شمال آفریقا از جایگاه ژئوپلیتیکی و قابل توجه و ظرفیت‌های زیادی برخوردار بوده و می‌توانند پرچم دار ارتباطات اقتصادی در این دو منطقه باشند. با توجه به سیاست خارجی معتدل الجزایر و منافع مشترک آن با ایران حمایت تهران از الجزایر به ویژه در موضوع مراکش، می تواند پوئن مثبتی در روابط میان دو کشور تلقی شود و به این ترتیب می توان گفت که تقویت روابط دوجانبه میان ایران و الجزایر به عنوان دو بازیگر مهم در منطقه و آفریقا برد متقابل را به همراه دارد.
با افتتاح دفتر تجاری ایران در الجزایر در سال گذشته که در راستای تحقق سیاست رشد صادرات به آفریقا صورت گرفته، اعزام رایزن بازرگانی به این کشور با هدف نیازسنجی تجاری در الجزایر و بازارسازی برای محصولات ایرانی بیش از پیش احساس می‌شود.
نظر شما