اکبر محمودی؛ بازار: بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته که شاید هنوز هم تایید قطعی نشده است، حدود ۴۰ میلیون نفر معادل ۴۹ درصد از جمعیت کشور در پهنه‌ بندی فرو نشست زمین، زندگی می‌کنند و این آمار به تنهایی نشان می دهد که مطالعه و رفتن به سمت علاج بخشی این واقعه تا چه حد می تواند برای کشور مفید و مهم باشد.

حدود ۴۰ میلیون نفر معادل ۴۹ درصد از جمعیت کشور در پهنه‌ بندی فرونشست زمین، زندگی می‌کنند

طبق مطالعات انجام شده از سوی برخی نهادها، وسعت پهنه‌ بندی فرو نشست زمین در ایران به حدود ۱۵۸ هزار کیلومتر مربع می‌رسد که حدود ۱۰ درصد از مساحت کشور را در برمی‌گیرد. اگر بخواهیم وسیعترین پهنه‌ بندی فرو نشست زمین در کشور را اعلام کنیم خراسان رضوی است. اصفهان، رُتبه پنجم کشور را در این زمینه دارد اما از نظر تعداد شهرها و میزان بافت فرسوده، در پهنه‌بندی فرونشست دارای رُتبه نخست است.

حدود ۳۸۰ شهر از یکهزار و ۴۴۰ شهر کشور در پهنه‌بندی فرونشست زمین مستقر است و این پهنه‌بندی، بسیاری از کلانشهرهای کشور را در نور دیده است

حدود ۳۸۰ شهر از یکهزار و ۴۴۰ شهر کشور در پهنه‌بندی فرونشست زمین مستقر است و این پهنه‌بندی، بسیاری از کلانشهرهای کشور را در نور دیده است. آمارها به تنهایی نشان می دهد که در اصفهان ۳۲۸ مسجد و بیمارستان، ۲۵۸ مدرسه، ۱۹ مرکز فرهنگی و ۹ هزار و ۳۷۴ پل در معرض اثر فرو نشست زمین قرار دارند.

یکی از مواردی که سالهای سال است در مورد فرو نشست در آن مناطق بحث و مجادله می شود و اتفاقا تعداد زیادی مسکن مهر و مسکن ملی در آن مناطق ساخته شده است شهرهای جدید هستند.

حیدری سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه این مرکز تاکنون ۱۴۰ نقطه کشور را برای بررسی موضوع فرونشست در اجرای نهضت ملی مسکن مورد بررسی قرار داده و به شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شده‌ است می گوید: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مطالعات مربوط به فرو نشست زمین در شهرهای جدید را انجام و تحویل شرکت عمران شهرهای جدید داده است.

او تاکید دارد که موضوع مهم در این مطالعات ارائه شده این بوده است که باید موارد پیشگیرانه ای برای کاهش آسیب ها انجام شود. هر چند معتقد است که اقدامات عملیاتی را باید سایر وزارتخانه ها مثل وزارت نیرو و جهاد کشاورزی انجام و کمک دهند.

او با تاکید بر اینکه دیگر در حریم گُسل، ساختمان‌های مهم و حساس ساخته نمی شود می گوید: بر اساس ضوابط و مقررات در حریم گسل نباید ساختمان‌های مهم و حساس از جمله بیمارستان‌ها ساخته شود. قطعاً نمی‌توانیم بیمارستان‌های ساخته شده در گذشته را تخریب کنیم اما پایداری و مقاوم سازی این ساختمان‌ها در دستور کار قرار دارد.

متن کامل گفتگوی خبرنگار خبرگزاری «بازار» با «محمدمهدی حیدری» سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی را با هم می خوانیم:

مطالعات فرونشست زمین در شهرهای جدید مربوط به دو سال قبل است و قبل از طرح نهضت ملی مسکن، بحث مخاطرات زمین شناسی بود که یکی از آنها می تواند موضوع فرونشست زمین و رانش زمین باشد

* مطالعات فرونشست زمین در شهرهای جدید به کجا رسید؟ آیا مشخص شده است که چه شهرهایی با این مشکل مواجه هستند؟

مطالعات فرونشست زمین در شهرهای جدید مربوط به دو سال قبل است و قبل از طرح نهضت ملی مسکن، بحث مخاطرات زمین شناسی بود که یکی از آنها می تواند موضوع فرونشست زمین و رانش زمین باشد. این مباحث در شهرهای جدید با همکاری مرکز تحقیقات، راه، مسکن و شهرسازی دنبال شد و مواردی که نیاز به تمهیدات مهندسی بوده اگر نیاز بود که به آن رسیدیم آنرا منعکس کردیم چرا که جزو وظایف مرکز تحقیقات بود تا در آن مطالعات خروجی می شد تا اقدامات مهندسی انجام داد تا در مواجه با زمین شناسی اقدامات در خوری انجام دهند.

* آیا در این مطالعات مشخصاتی که نشان دهد فرونشست داریم دیده شد؟

مشخصا مخاطراتی که مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دنبال می کرد بحث فرونشست زمین و رانش زمین و گُسل بود که خروجی آن مباحثی بود که تحویل شهرهای جدید شد. این مطالعات نهایی شده و تحویل شرکت عمران شهرهای جدید شد.

به شرکت عمران شهرهای جدید اعلام کردیم که این مباحث و موارد را پیشگیری و مد نظر قرار دهند تا از این مخاطرات در امان باشیم

* آیا در این مطالعات مشخص شده است که چه شهرهای جدیدی دارای مشکلاتی مثل رانش زمین و یا فرونشست زمین بوده اند؟

بحث مشکلات فرونشست و یا رانش زمین نبود بلکه بحث پیشگیری بوده است. یعنی مطالعات انجام و به آنها ارائه شد تا آنها بتوانند پیشگیری لازم را انجام دهند. به شرکت عمران شهرهای جدید اعلام کردیم که این مباحث و موارد را پیشگیری و مد نظر قرار دهند تا از این مخاطرات در امان باشیم. اتفاقی رخ نداده است که بعد از آن به سمت مطالعات حرکت کنیم.

مجموعه وزارت راه و شهرسازی تاثیر پذیر پدیده فرو نشست زمین است. اقدامات عملیاتی را باید سایر وزارتخانه ها مثل وزارت نیرو و جهاد کشاورزی انجام و کمک دهند

* آیا در این مطالعات به شهرهای جدید اعلام کردید که چه اقداماتی را انجام دهند؟

در حوزه فرو نشست زمین، مجموعه وزارت راه و شهرسازی تاثیر پذیر پدیده فرو نشست زمین است. اقدامات عملیاتی را باید سایر وزارتخانه ها مثل وزارت نیرو و جهاد کشاورزی انجام و کمک دهند. به عنوان مثال در توصیه های مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اعلام کرده ایم که کف شکن چاه ها باید پرهیز شود و در نقاطی که ما مطالعه کرده ایم کف شکنی ممنوع است. یا مثلا چاه به اندازه کافی وجود دارد و کنتورهای هوشمند بر روی چاه ها و یا بهره برداری روی آب ها نصب شود.

در حوزه ساخت و ساز نیز پیشنهادات خوبی ارائه شده است. به عنوان مثال پیشنهاد دادیم که سبک سازی را جدی بگیرند و پِی ساختمان ها را پِی «رادیه» ( با طراحی و اجرای این سازه بار وارده به ساختمان به زمین منتقل می شود) در جاهایی که احساس شد خطراتی وجود دارد اتفاق بیافتد

* در حوزه ساخت و ساز چطور؟ آیا پیشنهادی ارائه شده است؟

در حوزه ساخت و ساز نیز پیشنهادات خوبی ارائه شده است. به عنوان مثال پیشنهاد دادیم که سبک سازی را جدی بگیرند و پِی ساختمان ها را پِی «رادیه» ( با طراحی و اجرای این سازه بار وارده به ساختمان به زمین منتقل می شود) در جاهایی که احساس شد خطراتی وجود دارد اتفاق بیافتد. از این جنس تمهیدات را پیشنهاد دادیم.

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اطلاعی از تهران نداریم اما استان های دیگری که الحاقات رخ می دهد بر اساس نقشه ای که سازمان زمین شناسی از فرو نشست زمین می دهد آن مناطقی که در زون باشد بررسی عملیاتی می کنیم و به نتیجه می رسانیم

* در مورد تهران نیز هر از گاهی آمارهایی منتشر می شود که به عنوان مثال هر روز برخی از مناطق تهران فرو نشست دارند و حتی می گویند این فرو نشست در برخی مناطق به سانتی متر هم می رسد؟

مجموعه وزارت راه و شهرسازی متولی رصد نرخ فرو نشست زمین در کشور نیست. سازمان نقشه برداری و سازمان زمین شناسی که بیشتر سازمان نقشه برداری این گونه گزارشها را منتشر می کند. گزارش می دهد که چه مناطقی و در چه استان هایی فرو نشست زمین داریم. سازمان نقشه برداری رصد کرده و به مرکز تحقیقات اعلام می شود. این مرکز هم مناطقی که احساس خطر می شود و مواردی که نیاز است بارگذاری شود قطعا تمهیدات مهندسی انجام می شود. به هر حال مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اطلاعی از تهران نداریم اما استان های دیگری که الحاقات رخ می دهد بر اساس نقشه ای که سازمان زمین شناسی از فرو نشست زمین می دهد آن مناطقی که در زون باشد بررسی عملیاتی می کنیم و به نتیجه می رسانیم.

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکنون ۱۴۰ نقطه کشور را برای بررسی موضوع فرونشست در اجرای نهضت ملی مسکن مورد بررسی قرار داده و به شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شده‌ است

* آیا در واحدهای مسکن مهر نیز گزارشی مبنی بر اینکه زمین آنها فرو نشست دارد داشته ایم؟

به مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گزارشی در خصوص فرو نشست زمین در واحدهای مسکن مهر نشده است. اما آنچه که باید اعلام کنیم این است که مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکنون ۱۴۰ نقطه کشور را برای بررسی موضوع فرونشست در اجرای نهضت ملی مسکن مورد بررسی قرار داده و به شورای عالی شهرسازی و معماری ابلاغ شده‌ است.

در حریم گُسل، ساختمان‌های مهم و حساس ساخته نمی شود. بر اساس ضوابط و مقررات در حریم گسل نباید ساختمان‌های مهم و حساس از جمله بیمارستان‌ها ساخته شود

* در مورد بیمارستان‌های تهران که روی گسل قرار دارند چطور؟

آنچه که مورد تاکید است این است که در حریم گُسل، ساختمان‌های مهم و حساس ساخته نمی شود. بر اساس ضوابط و مقررات در حریم گسل نباید ساختمان‌های مهم و حساس از جمله بیمارستان‌ها ساخته شود. قطعاً نمی‌توانیم بیمارستان‌های ساخته شده در گذشته را تخریب کنیم اما پایداری و مقاوم سازی این ساختمان‌ها در دستور کار قرار دارد.

* آیا تعداد بیمارستان هایی که در تهران هستند و روی گسل قرار دارند وجود دارد؟

آمار دقیقی از تعداد بیمارستان‌های تهران که روی گسل قرار دارند، ندارم هر چند که البته گسل‌ها و پلاک‌های روی این گسل‌ها مشخص است. در کنار تمام این مواردی که اعلام شد مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مطالعات تأثیرات فرونشست در ۱۱ فرودگاهی که مخاطرات فرونشستی داشتند را انجام و نتیجه آنرا به سازمان هواپیمایی و شرکت فرودگاه‌ها ابلاغ کرده است.