بازار؛ گروه بین الملل: اندیشکده استیمسون اخیرا مقاله ای با قلم «امیل عودلیانی» استاد روابط بین الملل در دانشگاه اروپایی تفلیس گرجستان در مورد تلاش‌های دیپلماتیک مسکو در خاورمیانه منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.
اخیرا «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه در سفری نادر به خارج از کشور از زمان جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲، از امارات متحده عربی و عربستان سعودی بازدید کرد. او همچنین میزبان نشستی در کرملین با رئیس‌جمهور ایران «ابراهیم رئیسی» بود.
دیپلماسی مسکو در خاورمیانه نشانگر ناتوانی غرب در منزوی ساختن روسیه و همچنین نشانه واضحی از ظهور قدرت‌های میانی است که به طور فزاینده‌ای در دستکاری برای اهرم فشار در میان بازیگران بزرگ ژئوپلیتیک در تلاش هستند. هیأت ایرانی مجموعه ای از مسائل برای گفتگو با مقامات روسی داشت که از جنگ غزه شروع شد. برای تهران که مدت‌هاست تحریم شده است، جلب همبستگی روسیه در مسائل بین‌المللی ضروری است. جمهوری اسلامی به ویژه به دنبال ایجاد شکاف بزرگتر بین روسیه و اسرائیل است که تا همین اواخر روابط صمیمانه خود را حفظ کرده بودند.
ایران و روسیه اکنون به طور فزاینده ای یکدیگر را به عنوان شرکای مهم در زمینه هایی از جمله نظامی، تجاری و پروژه های زیربنایی می یابند
با وجود نارضایتی‌های تاریخی و عدم اعتماد متقابل، روسیه و ایران از سال ۲۰۲۲ به هم نزدیک‌تر شده‌اند که عمدتاً ناشی از خصومت با غرب بوده است. ایران و روسیه اکنون به طور فزاینده ای یکدیگر را به عنوان شرکای مهم در زمینه هایی از جمله نظامی، تجاری و پروژه های زیربنایی می یابند. رئیسی در مسکو درباره کریدور بین المللی حمل و نقل شمال-جنوب (INSTC) که از بنادر روسیه تا سواحل جنوبی ایران امتداد دارد، صحبت کرد. همچنین بر اساس گزارش‌ها، طرفین در نهایت بر سر خرید جنگنده‌های SU-۳۵ روسی و همچنین بالگردهای تهاجمی Mi-۲۸ و هواپیماهای آموزشی خلبانی در ازای پهپادهای ایرانی به توافق رسیده‌اند.
پوتین قبل از نشست با رئیسی به امارات و عربستان سعودی رفت. پوتین با رهبران دو کشور درباره سرمایه‌گذاری‌ها، اوپک و راه‌های افزایش قیمت نفت که برای تلاش‌های جنگی مسکو در اوکراین حیاتی است، صحبت کرد. وی همچنین به دنبال ایجاد حرکتی متقابل دیپلماتیک علیه تلاش‌های اوکراین و غرب جهت پیروزی بر جنوب جهانی بود. این امر ممکن است واکنشی به میزبانی عربستان در ماه اوت از مذاکرات اوکراین باشد که شامل ولادیمیر زلنسکی و نه پوتین بود.
برای عربستان سعودی و امارات متحده عربی، دیدار پوتین باعث افزایش وجهه بین المللی آنها به عنوان دلالان قدرت و تسهیل کننده مذاکرات صلح بالقوه شد
برای عربستان سعودی و امارات متحده عربی، دیدار پوتین باعث افزایش وجهه بین المللی آنها به عنوان دلالان قدرت و تسهیل کننده مذاکرات صلح بالقوه شد. با افزایش اختلاف در ایالات متحده آمریکا در مورد ادامه کمک های نظامی به اوکراین و افزایش خشم در جهان عرب از آنچه به عنوان چک سفید آمریکا به اسرائیل در جنگ غزه تلقی می شود، بادهای ژئوپلیتیکی امارات متحده عربی و عربستان سعودی را به سمت مسکو و سیاست خارجی متنوع سوق داد.
سعودی‌ها و اماراتی‌ها نیز خود را به‌عنوان قدرت‌های میانی می‌بینند که تلاش می‌کنند نفوذ ژئوپلیتیکی خود را در مجاورت خود گسترش دهند و در مواقعی، نقشی حیاتی در پویایی‌های منطقه‌ای گسترده‌تر ایفا کنند. آنها این پیگیری را به عنوان تلاشی مستمر، فراتر از ابتکارات زودگذر و منعکس کننده چشم اندازی استراتژیک و بلند مدت می دانند.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی به عنوان قدرت های میانی از درگیر شدن در رقابت شدید بین چین و ایالات متحده آمریکا، یا جنگ بین غرب و روسیه، محتاط هستند. با دوری از این درگیری ها، آنها می توانند در میان شکاف شرق و غرب با ترسیم مسیرهای به ظاهر مستقل با هدف تقویت قدرت ژئوپلیتیکی خود شکوفا شوند.
هر چه جنگ در اوکراین طولانی‌تر شود، اقدام موازنه‌سازی و فرصت‌های متعاقب آن برای قدرت‌های خاورمیانه بزرگتر می‌شود تا جایگاه خود را به عنوان بازیگران کلیدی منطقه ارتقا دهند
راهبرد مشترک دو کشور خلیج فارس پرهیز از وابستگی بیش از حد به قدرت های بزرگ است. این امر در ایجاد رابطه نزدیک عربستان سعودی با ایران مشهود است، زیرا این کشور به دنبال کاهش وابستگی کلی خود به ایالات متحده و به دست آوردن یک تضمین در برابر حملات حوثی های یمن است. محاسبه مشابهی در امارات متحده عربی نیز ایجاد شده است.
در چارچوب رقابت غرب و روسیه، قدرت‌های میانی هم چالش‌ها و هم فرصت‌ها را درک می‌کنند. به عنوان مثال، روابط نزدیک عربستان و امارات با روسیه بخشی از یک استراتژی گسترده تر برای کسب امتیازات بیشتر از غرب است. هر چه جنگ در اوکراین طولانی‌تر ادامه یابد، اقدام موازنه‌سازی و فرصت‌های متعاقب آن برای قدرت‌های خاورمیانه بزرگتر می‌شود تا جایگاه خود را به عنوان بازیگران کلیدی منطقه ارتقا دهند. حتی ایران رویکرد مشابهی را با تلاش برای تنوع بخشیدن به روابط خود با چین، روسیه، هند و عربستان سعودی اتخاذ کرده است و در برخی مواقع همچنان با غرب از جمله ایالات متحده گفتگو می کند.
قدرت های میانه خاورمیانه در درجه اول توسط منافع ملی خود هدایت می شوند. با افزایش قدرت نسبی آنها برای ایالات متحده آمریکا، چین و روسیه جذاب تر می شوند. در واقع عربستان سعودی و امارات با هیچ طرف خاصی در مناقشه بین قدرت های بزرگ همسو نیستند. آنها اهداف و آرمان های منطقه ای خود را دارند. برای آنها عدم تعهد و سیاست خارجی چند وجهی به طور فزاینده ای به عنوان پاسخی مؤثر به پیچیدگی های محیط کنونی جهانی تلقی می شود.
قدرت‌های بزرگ می دانند هر کشوری که بتواند جنوب جهانی را جذب کند، کلید شکل‌دهی نظم جهانی آینده را در دست خواهد داشت
بنابراین محاسبات عربستان و امارات در مورد روسیه، نتیجه مستقیم تغییر نظم جهانی است که به طور فزاینده ای چند قطبی می شود. قدرت‌های بزرگ همچنین می‌دانند هر کشوری که بتواند جنوب جهانی را جذب کند، کلید شکل‌دهی نظم جهانی آینده را در دست خواهد داشت. اما از آنجایی که هیچ قدرت بزرگی اهرم کافی برای دستیابی به این هدف را ندارد، مجموعه فرصت ها برای عربستان سعودی و امارات تنها چند برابر خواهد شد.
از این منظر، روسیه ممکن است متوجه شده باشد که لحظه حساسی را در سیاست خارجی خود پشت سر گذاشته است. اگر در ابتدا تهاجم به اوکراین آنطور که برنامه ریزی شده بود پیش نرفت و غرب با تقویت مواضع در برابر تجاوزات مسکو ابتکار عمل را دوباره به دست آورد، تا پایان سال ۲۰۲۳ مشخص شد که پوتین و همکارانش ممکن است مدت زیادی در بانکداری درست عمل کرده باشند.
اکنون دیپلماسی روسیه در حالت تهاجمی بوده و عنصری حیاتی در خاورمیانه در حال انجام است. سفر پوتین به کشورهای حوزه خلیج فارس و دیدار با رئیسی در همین راستا بود. در حالی که رسانه‌ها عمدتاً به عملکرد دیپلماسی روسیه توجه می‌کنند، اجلاس‌ها در مورد اهرم فزاینده قدرت‌های خاورمیانه در توزیع مجدد قدرت جهانی صحبت می‌کنند.
نظر شما