تهمینه غمخوار؛ گروه بین الملل: روز گذشته، دومین نشست سازوکار منطقه‌ای «۳+۳» با عنوان «نوبت صلح، همکاری و پیشرفت در قفقاز جنوبی» با حضور وزرای خارجه پنج کشور ایران، روسیه، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان عصر روز گذشته آبان ماه در تهران برگزار گردید که در پایان نشست، بیانیه ای شامل ۹ بند منتشر شد؛ در حالی که کل بیانیه بر احترام به مرزهای بین المللی و تمامیت ارضی کشورهای منطقه قفقاز تاکید داشت.
در همین راستا، بندهای بیانیه مشترک در ادامه آمده است:
۱)با عنایت به اهمیت توسعه مناسبات دوستانه بین کشورها بر اساس منافع متقابل و حسن همجواری، در این راستا بر اهمیت حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بر اساس منشور ملل متحد، احترام به حاکمیت، استقلال سیاسی، تمامیت ارضی، خدشه‌ناپذیری مرزهای شناخته شده بین‌المللی، عدم مداخله در امور داخلی، منع تهدید یا توسل به زور و احترام به حقوق بشر تأکید نمودند. ۲)ضمن بیان دیدگاه‌های خود در خصوص مسائل گوناگون بین‌المللی، مهم‌ترین موضوعات مطرح در منطقه را بررسی نموده و بر اهمیت سازوکارهایی مانند سازوکار مشورتی منطقه‌ای «۳+۳» در فراهم آوردن فرصت‌های گفتگوی سازنده و ایجاد همکاریهای متقابلاً سودمند بین کشورهای منطقه که در این زمینه نقش اصلی را دارند، تأکید کردند. ۳)بر نقش مثبت همکاریهای اقتصادی بر تقویت اعتماد متقابل، بهروزی ملت‌ها و ثبات منطقه، تأکید نمودند. ۴)بر اهمیت همکاریهای فرهنگی، ارتباطات مردمی و اجرای پروژه‌های مشترک در حوزه‌های آموزشی، علمی، گردشگری، فرهنگی و ورزشی مورد تأکید قرار دادند. ۵)در راستای ایجاد صلح پایدار و توسعه اقتصادی منطقه، رایزنی و تعاملات دوجانبه و چندجانبه را تقویت خواهند کرد. ۶)از روندهای جاری عادی‌سازی و توسعه مناسبات بین کلیه کشورهای منطقه استقبال شد. ۷)ضمن ارزیابی مثبت از نتایج این نشست، باز بودن این نشست برای مشارکت برابر گرجستان در آن را مورد تأکید مجدد قرار دادند. ۸)همچنین در مورد وضعیت غزه تبادل نظر نمودند. آنها بر لزوم خاتمه فوری هدف قرار دادن غیرنظامیان بی‌گناه تأکید کردند. ۹)وزرای امور خارجه جمهوری ارمنستان، جمهوری آذربایجان، جمهوری ترکیه و فدراسیون روسیه، بابت میزبانی شایسته و برگزاری موفق این نشست، از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قدردانی کردند.
بر همین اساس، خبرنگار بازار به گفتگویی با «سیدعلی قائم مقامی» کارشناس مسائل ترکیه در رابطه با این نشست پرداخته که در ادامه می خوانید.
سید علی قائم مقامی در ابتدا گفت: ایران با برخورداری از موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد و مرز مشترک با جمهوری آذربایجان و ارمنستان از هر مکانیزمی برای حل مشکلات در منطقه قفقاز جنوبی حمایت کرده و با گرجستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان روابط حسنه ای دارد. همچنین، جمهوری اسلامی ایران همواره اشغال اراضی جمهوری آذربایجان توسط ارمنستان را محکوم و تلاش کرده این مسئله به صورت مسالمت آمیز رفع شود. افزون بر این، ایران حمله روسیه علیه گرجستان و اشغال اوستیای جنوبی و آبخازیا گرجستان توسط روسیه را نیز محکوم کرده است.
وی افزود: ایران پس از حمله روسیه علیه گرجستان در اوایل ماه مهر ۱۳۸۷ ، طرح «۳+۳» مدل جایگزین برای قفقاز را مطرح کرد. منوچهر متکی وزیر خارجه وقت ایران در پی دیدارهای خود در مسکو و باکو به گرجستان نیز سفر کرد و مذاکراتی با رییس جمهوری و وزیر خارجه این کشور انجام داد. متکی در آن مذاکرات تاکید کرده بود که صلح و امنیت در منطقه قفقاز باید بر اساس فرمول ۳ + ۳ تامین گردد.
کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد: در این فرمول مشارکت و حضور ایران، روسیه و ترکیه به اضافه کشورهای قفقاز جنوبی در نظر گرفته شده بود. اما رجب طیب اردوغان «طرح ایده ائتلاف برای قفقاز» را با مشارکت ارمنستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، روسیه، آمریکا و ترکیه را در نظر داشت و تلاش می کرد که آمریکا و ناتو را وارد بحران منطقه قفقاز کند و ایران را از دور خارج نماید. طرح آنکارا با استقبال سرد مسکو روبه‌رو شد. از این رو، ترکیه در عمل نتوانست، طرح ائتلاف برای حل بحران قفقاز را عملیاتی کند و شکست خورد.
قائم مقامی در ادامه گفت: مهدی صفری، معاون پیشین اروپای وزیر امور خارجه گفته بود که جمهوری اسلامی ایران طرحی در قالب ۳+۳ برای حل مشکل گرجستان ارائه کرد؛ در حالی که این طرح برای همکاریهای منطقه‌ای تدوین شده بود. چند سال قبل از سال ۱۳۸۷، ایران برای حل مشکل جمهوری آذربایجان و ارمنستان پیرامون مساله قره‌باغ و ترتیبات امنیتی منطقه‌ای این طرح را مطرح کرده بود و در سال ۱۳۸۷ آن را احیا نمود.
این کارشناس اضافه کرد که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین ایران، پس از سفر و انجام مذاکرات با همتایان خود در جمهوری آذربایجان، ارمنستان، روسیه و گرجستان، ۱۰ بهمن ۱۳۹۹ به ترکیه سفر و با مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه درباره همکاری ۳+۳ و سازماندهی همکاری و هماهنگی بین ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، روسیه و گرجستان گفتگو و بر اجرای آین طرح تاکید کرده بود.
وی بیان کرد: در نهایت رجب طیب اردوغان، ولادیمیر پوتین و الهام علی اف بر اجرای طرح ۳+۳ قفقاز تاکید کردند و اولین اجلاس سران طرح همکاری منطقه ای با فرمت ۳+۳ در قفقاز جنوبی در دسامبر ۲۰۲۱ به میزبانی وزارت امور خارجه روسیه در پایتخت مسکو برگزار شد و معاونان وزیران امور خارجه ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و ایران در این نشست حضور داشتند. اما گرجستان در آخرین لحظه اعلام کرد که در این مذاکرات شرکت نخواهد کرد. وزیر خارجه گرجستان در دومین نشست همکاری منطقه ای قفقاز ۳+۳ در اول آبان در تهران شرکت نکرد. زیرا به ادامه اشغال و تجزیه گرجستان توسط روسیه معترض بود.
ترکیه و جمهوری آذربایجان باید با ارمنستان روند عادی سازی را تسریع کنند و حق حاکمیت و تمامیت ارضی کشورهای منطقه قفقاز به ویژه ارمنستان توسط جمهوری آذربایجان و ترکیه به رسمیت شناخته شود که در نتیجه، ادعای ارضی الهام علی اف علیه ارمنستان تحت عنوان « آذربایجان غربی» نیز رفع خواهد شد
علی قائم مقامی افزود: دربیانیه نشست دوم ۳+۳ در تهران؛ بر اهمیت توسعه مناسبات دوستانه بین کشورها بر اساس منافع متقابل و حسن همجواری، حل و فصل صلح آمیز اختلافات بر اساس منشور ملل متحد، احترام به حق حاکمیت، استقلال سیاسی، تمامیت ارضی، خدشه‌ناپذیری مرزهای شناخته شده بین‌المللی، عدم مداخله در امور داخلی، منع تهدید یا توسل به زور و احترام به حقوق بشر تأکید شده است. معنی این بند این است که ترکیه و جمهوری آذربایجان باید با ارمنستان روند عادی سازی را تسریع کنند و حق حاکمیت و تمامیت ارضی کشورهای منطقه قفقاز به ویژه ارمنستان توسط جمهوری آذربایجان و ترکیه به رسمیت شناخته شود. در نتیجه، ادعای ارضی الهام علی اف علیه ارمنستان تحت عنوان «آذربایجان غربی» نیز رفع خواهد شد.
کارشناس مسائل ترکیه گفت: در بند دیگر توافقنامه نشست تهران، اهمیت سازوکارهایی مانند سازوکار مشورتی منطقه‌ای «۳+۳» در فراهم آوردن فرصت‌های گفتگوی سازنده و ایجاد همکاریهای متقابلاً سودمند بین کشورهای منطقه مورد تاکید قرار گرفته است. معنی این بند این است که شش کشور باید بر گفتگوی سازنده ادامه دهند و به ویژه جمهوری آذربایجان از ادامه تبلیغات منفی و مخرب علیه ایران خودداری کرده و به همکاری سازنده روی آورد.
توافقنامه ۳+۳ سمبل همکاری بخشی از جهان مسیحیت و جهان اسلام است و از این لحاظ نیز اهمیت زیادی دارد
قائم مقامی اضافه کرد: در بندی دیگر آمده است: اهمیت همکاریهای فرهنگی، ارتباطات مردمی و اجرای پروژه‌های مشترک در حوزه‌های آموزشی، علمی، گردشگری، فرهنگی و ورزشی مورد تأکید قرار گرفته است. براساس این بند، ایران مشکلی با روسیه، ترکیه، گرجستان و ارمنستان ندارد. اما، علیرغم لغو ویزا در قبال جمهوری آذربایجان، باکو نسبت به اتباع ایران از لغو ویزا خودداری کرده و این امر مانع توسعه همکاریهای فرهنگی، ارتباطات مردمی و اجرای پروژه‌های مشترک در حوزه‌های آموزشی، علمی، گردشگری، فرهنگی و ورزشی بین دو کشور مسلمان با اکثریت شیعه است. توافقنامه ۳+۳ همچنین، سمبل همکاری بخشی از جهان مسیحیت و جهان اسلام است و از این لحاظ نیز اهمیت زیادی دارد.
وی گفت: مشکلات پیش رو این است که ترکیه و جمهوری آذربایجان روابط گسترده ای با اسرائیل نژاد پرست دارند. این سه کشور در قفقاز با محوریت باکو قراردادهای همکاری اقتصادی، نظامی، اطلاعاتی و صنایع دفاعی امضا کرده اند و موجب نفوذ رژیم صهیونیستی به منطقه ققاز شده اند؛ در حالیکه به غیر از کشورهای ۳+۳، نیروی خارجی نباید در سیاست امنیتی و همکاری منطقه ای نقشی ایفا کند.
نفت جمهوری آذربایجان از طریق خط لوله نفت باکو_تفلیس_جیحان ترکیه به اسرائیل صادر و سوخت هواپیما، تانک و خودروهای نظامی رژیم اشغالگر قدس را تامین و بر نسل کشی مردم فلسطین و غزه کمک می کند
این کارشناس ادامه داد که علاوه بر آن، نفت جمهوری آذربایجان از طریق خط لوله نفت باکو_تفلیس_جیحان ترکیه به اسرائیل صادر و سوخت هواپیما، تانک و خودروهای نظامی رژیم اشغالگر قدس را تامین و بر نسل کشی مردم فلسطین و غزه کمک می کند. آمریکا و رژیم صهیونیستی به همراه فرانسه و انگلیس مخالف توافقنامه مذاکرات صلح قفقاز با حضور شش کشور ایران، آذربایجان، ارمنستان، روسیه، گرجستان و ترکیه هستند، زیرا منجر به تحقق صلحی پایدار و در نهایت، پیشگیری از نفوذ و مداخله آنها در معادلات قفقاز و آسیای میانه خواهد شد.
قائم مقامی در پایان گفت: در بحث کریدور شمال و جنوب یعنی خلیج فارس و دریای عمان با دریای سیاه، گرجستان اهمیت ویژه ای دارد. گرجستان در کریدور شرق به غرب نیز نقش مهمی ایفا می کند، زیرا کریدور شرق به غرب در چند سال اخیر راه اندازی شده است. ترکیه و جمهوری آذربایجان تلاش می کنند که کریدور زنگزور را بر ارمنستان تحمیل کنند. این کریدور به نوعی مورد حمایت چین نیز قرار دارد. اما به ضرر ایران و گرجستان و تا حدودی روسیه است. چه در طرح کریدور زنگزور و حتی در کریدور ترانس خزر_باکو_تفلیس_ترکیه باید محیط زیست و امنیت انسانی دریای خزر و رود ارس مورد توجه شدید قرار گیرد.
نظر شما