بازار؛ گروه بین الملل: با تغییرات نسبتا عمیق در حال وقوع در منطقه خاورمیانه، اهمیت کریدورهای تجاری و راه اندازی و توسعه آنها روز به روز بیشتر می شود. قرار گرفتن خاورمیانه در نقطه مواصلاتی شرق و غرب، یکی از فاکتورهای اساسی در لزوم رونق صنعت حمل و نقل و ترانزیت در سطح منطقه و فرامنطقه ای محسوب می شود.
از منظر ژئوپولیتیکی، ایران نیز در قلب این منطقه قرار گرفته و از یک سو با ترکیه به عنوان دروازه ورود به اروپا قرار گرفته و از سوی دیگر، از طریق عراق و سوریه می تواند راهی اروپا شود.
در حقیقت، ایده اصلی اتصال ریلی ایران به عراق نیز علاوه بر جنبه مسافری و زیارتی آن، به همین موضوع باز میگردد. تعمیق روابط ایران با عراق و سوریه طی سال های گذشته می تواند خاک کشور را به دریای مدیترانه متصل نموده و از این طریق به جنوب اروپا متصل سازد.
مسیر ریلی کرمانشاه – خانقین، راه دستیابی ایران به عراق
از منظر ریلی، ایران می تواند از طریق دو مرز شلمچه در استان خوزستان و خسروی در استان کرمانشاه به عراق متصل شود. کار ساخت این مسیر به عهده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور بوده و قرار است مرز خسروی در استان کرمانشاه را نهایتا از طریق شهر خانقین در عراق، به بغداد پایتخت این کشور متصل سازد.
مجموع طول این مسیر ۹۶۲ کیلومتر بوده که در حال حاضر، ۵۵۶ کیلومتر آن در حال بهره برداری بوده ۱۸۲ کیلومتر آن که خانقین را به بغداد متصل می سازد که با توجه به عرض خط یک متری آن، نیاز به بازسازی دارد. همچنین ۲۷ کیلومتر خط برای اتصال خسروی به خانقین مورد نیاز بوده که هنوز احداث آن عملیاتی نشده است. اما بخش ۲۶۳ کیلومتری باقی این خط در خاک ایران نیز در دست ساخت بوده که هنوز به مرحله بهره برداری نرسیده است.
مزایای فنی اتصال ریلی به عراق از طریق خانقین
در سال های پس از ورود تا خروج داعش از عراق و همچنین پیش از آن، یعنی حمله آمریکا به این کشور در سال ۲۰۰۳، اساسا بخش های نزدیک به پایتخت این کشور به لحاظ حفاظت عملیاتی بیشتر، آسییب کمتری را مواجه خود ساخته و بر عکس، هر مقدار از پایتخت سیاسی عراق دور شویم، شاهد رشد میزان خرابی ها خواهیم بود.
اتصال ترانزیتی از هر نوعی که باشد، منجر به رشد اقتصادی و آبادانی مناطق مسیر خود خواهد شد. مسیر خانقین – کرمانشاه نیز از این مورد مستثنی نبوده و با توجه به کم برخورداری مناطق مرزی غرب ایران از امور تجاری، چنین اتصالی منجر به ایجاد بازارچه های مرزی، کاهش نرخ بیکاری و مهاجرت به شهرهای بزرگ دیگر و همچنین رشد اقتصاد محلی مردم منطقه خواهد شد
همچنین در گذشته نیز آثار زیر ساختی بهتری برای مناطق حاشیه بغداد را شاهد هستیم که به عنوان مثال، خط آهن عبوری از بغداد قدمتی بیش از یکصد سال داشته و در سال ۱۹۰۳ کار ساخت آن توسط امپراطوری عثمانی آغاز شد. از این خط معمولا برای اتصال ریلی عثمانی به جنوب استفاده می شده و از اهمیت فراوانی نیز برخودار بوده است.
در حال حاضر نیز با توجه به قرار داشتن خانقین در استان دیاله به عنوان بخشی از اقلیم کردستان عراق، شاهد برخورداری بیشتر این شهر از امکانات لازم برای تاسیس و نگهداری خطوط به لحاظ فنی و امنیتی هستیم که شاید در بخش های جنوبی عراق مانند بصره (اتصال ریلی شلمچه) کمتر چنین امکاناتی به چشم بخورند.
همچنین با توجه به مختصات ارائه شده از سوی شرکت ساخت و همچنین وضعیت کلی خطوط موجود که به آن اشاره شد؛ ساخت و بهره برداری از این خط هزینه به مراتب کمتری به نسبت مسیر شلمچه در بر خواهد داشت.
اهمیت اتصال ریلی ایران به خانقین
اتصال ترانزیتی از هر نوعی که باشد، منجر به رشد اقتصادی و آبادانی مناطق مسیر خود خواهد شد. مسیر خانقین – کرمانشاه نیز از این مورد مستثنی نبوده و با توجه به کم برخورداری مناطق مرزی غرب ایران از امور تجاری، چنین اتصالی منجر به ایجاد بازارچه های مرزی، کاهش نرخ بیکاری و مهاجرت به شهرهای بزرگ دیگر و همچنین رشد اقتصاد محلی مردم منطقه خواهد شد.
از سوی دیگر، با توجه به اتصال مرزی ایران و اقلیم کردستان در بخش غربی، میزان مسئولیت پذیری اقلیم در قبال تامین امنیت مرهای غربی کشور و تلاش برای جلوگیری گروه های تروریستی و جدایی طلب مستقر در خاک اقلیم نیز افزایش خواهد یافت که این موضوع نهایتا به سود امنیت داخلی ایران در بخش غربی خواهد شد.
در حقیقت باید مطالبه اتصال ریلی ایران به عراق را در دوران پسا داعش مطرح نمود که دولت ایران نیز به صورت تقریبا فعالانه پیگیر این موضوع بوده است
موضوع دیگر مورد اهمیت در اتصال ریلی کرمانشاه به خانقین نیز، نزدیکتر بودن این مسیر برای اتصال به پایتخت عراق یعنی بغداد است که علاوه بر افزایش اهمیت خط مذکور برای دولت عراق، منجر به افزایش مناسبات دوجانبه تجاری میان پایتخت دو کشور می شود.
محدودیت های اتصال ریلی کرمانشاه به خانقین چیست؟
اما اکنون این سوال مطرح می شود که محدودیت های اتصال ریلی این دو شهر در دو سوی مرزهای ایران و عراق به یکدیگر چیست و چرا تاکنون و پس از گذشته نزدیک به ۲۰ سال از تصویب مسیر مذکور از سوی طرف ایرانی، همچنان شاهد تکمیل و بهره برداری آن نیستیم؟
نخستین موضوع که می بایست در پاسخ به این سوال مورد توجه قرار گیرد این است که عراق پس از خروج آمریکایی ها از این کشور در دسامبر سال ۲۰۱۱، دارای دولتی مستقل شده و پیش از آن امکان اتصال ایران به خاک عراق وجود نداشت. اما در سال ۲۰۱۴ و در پی ظهور داعش در عراق، نیروهای آمریکایی بار دیگر به عراق بازگشته و از همه مهمتر اینکه خطر وجود داعش در خاک عراق امکان هیچگونه اتصال ریلی به این کشور را ممکن نمی ساخت.
در حقیقت باید مطالبه اتصال ریلی ایران به عراق را در دوران پسا داعش مطرح نمود که دولت ایران نیز به صورت تقریبا فعالانه پیگیر این موضوع بوده است.
همچنین هزینه ساخت مسیر ریلی و مذکور در سال ۱۴۰۱ برآورد شده بود که با توجه به نرخ تورم طی سال های گذشته باید برآورد نمود که این هزینه برای زمان حال چه مقدار شده است. تامین چنین هزینه ای به طور حتم نیازمند بودجه ای سنگین بوده که تامین آن با توجه به شرایط اقتصادی فعلی کشور بسیار مشکل خواهد بود.
اما در بعد سیاسی، با توجه به نزدیکی حکومت اقلیم کردستان و بغداد به ایالات متحده، به طور حتم بخشی از ملاحظات مربوط به ساخت این مسیر به طرف عرقی باز می گردد که تا چه میزان در برابر خواسته های واشنگتن استقلال رای و عمل خواهد داشت.
نظر شما