متحدان خلیج فارس به دنبال یک پیمان امنیتی «آهنین» با آمریکا

بازار؛ گروه بین الملل: سایت خبری سی ان ان در گزارشی نوشته است که دو کشور از نزدیک ترین متحدان عرب ایالات متحده از دولت بایدن می خواهند تا روابط نظامی خود را با توافقی گسترده رسمی کند، زیرا واشنگتن از نقش رو به رشد چین در خاورمیانه ناامید شده است.

عربستان سعودی و امارات، دو متحد از نزدیک ترین شرکای نظامی ایالات متحده در جهان عرب، اخیراً خواستار حمایت امنیتی بیشتر از واشنگتن شده و هر دو نشان داده اند که در دنیای چندقطبی فزاینده، گزینه های آنها محدود به ایالات متحده نیست.

محمد بن سلمان ماه گذشته در مصاحبه ای با برت بایر از فاکس نیوز گفت: «آنها (آمریکایی ها) نمی خواهند ببینند عربستان سعودی تسلیحات خود را از آمریکا به جای دیگری منتقل می کند.

در همین راستا، انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور امارات، ماه گذشته دخالت ایالات متحده در خاورمیانه را یک امر مثبت توصیف کرد، اما بر اهمیت تقویت این دخالت به گونه ای تاکید نمود که خلائی وجود نداشته باشد. او هشدار داد فقط فرصت هایی را برای سایر بازیکنان فراهم کنید تا وارد آن شوند.

او در کنفرانسی در نیویورک گفت که مهم است که از یک ترتیبات امنیتی «غیررسمی» «به موضوعی که رسمی است» حرکت کرده و خواستار یک ترتیبات امنیتی جدید و «آهنین» با ایالات متحده شد؛ تقاضا برای یک ترتیب رسمی که به کشورهای خلیج فارس چتر امنیتی ارائه دهد و ایالات متحده را ملزم به محافظت از آنها در برابر حملات نظامی کند، به یک جزء اساسی در روابط با امریکا تبدیل شده است.

کشورهای حاشیه خلیج فارس در چند سال گذشته با حملاتی مواجه شده‌اند که ایران و گروه‌های نیابتی آن را مقصر و پاسخ ایالات متحده به آنها را ناکافی می‌دانند. در همین راستا، علی شهابی، تحلیلگر سعودی در مقاله ای برای موسسه هوور، یک اتاق فکر سیاست عمومی در دانشگاه استنفورد، در ماه ژوئیه نوشته است: «تنها تعهد امنیتی اساسی ایالات متحده توسط دشمنان منطقه ای به عنوان عامل بازدارنده در برابر جاه طلبی های آنها برای سرنگونی نظم منطقه ای به رهبری ایالات متحده که عربستان سعودی لنگر آن است، تلقی می شود.

یک پیمان امنیتی در قلب مذاکرات عربستان سعودی با واشنگتن بر سر عادی سازی بالقوه روابط با اسرائیل قرار دارد که در صورت تحقق، یک پیروزی قابل توجه در سیاست خارجی برای بایدن در آستانه انتخابات ۲۰۲۴ ریاست جمهوری آمریکا خواهد بود

اگر ایالات متحده در صدد است تا به طور کامل با عربستان سعودی از ظرفیت خود برای نمایش قدرت نظامی در منطقه استفاده کند، باید بازدارندگی را با ملموس و قابل اعتماد کردن چنین قدرتی بازدارد. یک پیمان امنیتی در قلب مذاکرات عربستان سعودی با واشنگتن بر سر عادی سازی بالقوه روابط با اسرائیل قرار دارد که در صورت تحقق، یک پیروزی قابل توجه در سیاست خارجی برای رئیس جمهور امریکا جو بایدن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ خواهد بود.

ماه گذشته، بن سلمان برای اولین بار علناً مذاکرات عادی سازی را تایید کرد و گفت که کشورش هر روز به توافق با اسرائیل نزدیک تر می شود.

کارشناسان می گویند که کشورهای حاشیه خلیج فارس ممکن است ناامید شوند، زیرا بعید است که ایالات متحده یک توافقنامه امنیتی عمومی را تمدید کند که می تواند آن را بیشتر در درگیری های خاورمیانه گرفتار کند

یک پیمان امنیتی چگونه می تواند باشد؟

کارشناسان می گویند که کشورهای حاشیه خلیج فارس ممکن است ناامید شوند، زیرا بعید است که ایالات متحده یک توافقنامه امنیتی عمومی را تمدید کند که می تواند آن را بیشتر در درگیری های خاورمیانه گرفتار کند و نیاز به یک روند تصویب قانونی دست و پاگیر در کنگره ای داشته باشد که در آن عربستان سعودی به دلیل ثبت حقوق انسانی خود منفور است.

بحث درباره توافق احتمالی علنی نشده است، اما کارشناسان ایده‌هایی را مطرح کرده‌اند؛ از معاهداتی که امنیت خلیج‌فارس را به عنوان بخشی از منافع ملی ایالات متحده به رسمیت می‌شناسند، تا اعلام کشورهای خلیج‌فارس به عنوان متحدان اصلی غیر ناتو و تعهد امنیتی رسمی از ایالات متحده مانند آنچه با ژاپن و کره جنوبی امضا شده است.

ایالات متحده در دهه ۱۹۵۰ با توکیو و سئول معاهدات دفاعی امضا کرد و متعهد شد در صورت حمله مسلحانه از دو کشور دفاع کند. هر دو کشور حضور نظامی قابل توجهی در ایالات متحده دارند و همچنین از موقعیت اصلی متحد غیر ناتو برخوردار هستند. وضعیت اصلی متحد غیر ناتو نامی از ایالات متحده است که به شرکای خود مزایای تجارت دفاعی و همکاری امنیتی را ارائه می دهد و در حالی که به عنوان نمادی از مشارکت نزدیک با برخی امتیازات نظامی و اقتصادی تلقی می شود، هیچ تعهد امنیتی از سوی ایالات متحده را به دنبال ندارد.

در میان کشورهای خلیج فارس، بحرین که میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده است، اولین کشوری بود که در سال ۲۰۰۲ به عنوان متحدان اصلی غیر ناتو اعلام شد، در حالی که قطر که مقر فرماندهی مرکزی آمریکا است، سال گذشته به این فهرست اضافه شد.

ژان لوپ سامان، پژوهشگر ارشد مؤسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور و نویسنده «استراتژی های نظامی جدید در خلیج فارس: سراب خودمختاری در عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر» گفت: عربستان سعودی و امارات احتمالاً خواستار یک معاهده جامع هستند؛ مشابه آنچه با ژاپن و کره جنوبی امضا شده است. وی افزود: آنها همچنین ممکن است از واشنگتن بخواهند که دسترسی به فروش تسلیحات را تسهیل کند و به طور بالقوه حضور نظامی ایالات متحده در عربستان سعودی و امارات را افزایش دهد که احتمالاً با حضور در قطر یا بحرین مطابقت دارد.

با این حال، مشخص نیست که آیا ایالات متحده به معاهده ای متعهد می شود که در صورت حمله از کشورهای خلیج فارس دفاع کند.

دیوید دز روچز، استاد مرکز مطالعات امنیتی شرق نزدیک جنوب آسیا و یکی از مقامات سابق پنتاگون که در خاورمیانه کار می کرد، گفت: «این موضوع فقط از طریق یک معاهده تصویب شده توسط سنا امکان پذیر است. وی اضافه کرد که در غیاب یک پیشرفت واقعی (مانند به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی عربستان)، به سختی می‌توان مشاهده کرد که دولت بایدن هر معاهده‌ای، حتی تعهد ضعیف‌تری را به سنا ارائه کند.

این فرد گفت که رئیس جمهور امریکا می تواند بدون تصویب سنا امتیازاتی ارائه دهد، اما این امر الزامات کشورهای خلیج فارس را برآورده نمی کند. وی با اشاره به تصور خلیج فارس مبنی بر اینکه آمریکا در حال جدا شدن از منطقه است، اذعان کرد: «سعودی‌ها و دیگران دیده‌اند که چگونه می‌توان یک ترتیبات غیر معاهده ای را لغو کرد. بعید است که (آنها) به چیزی جز یک تعهد الزام آور معاهده راضی شوند.»

برخی کارشناسان می گویند که هرگونه توافق با ایالات متحده لزوماً بر خودمختاری کشورهای حاشیه خلیج فارس بر امور دفاعی آنها تأثیر می گذارد، زیرا دولت بایدن احتمالاً خواهان تضمین هایی برای کاهش تعامل متحدان عرب خود با رقبایی مانند چین و روسیه که هر دو اخیر روابط با کشورهای خلیج فارس را تقویت کرده اند است

نظارت و خودمختاری

برخی کارشناسان می گویند که هرگونه توافق با ایالات متحده لزوماً بر خودمختاری کشورهای حاشیه خلیج فارس بر امور دفاعی آنها تأثیر می گذارد، زیرا دولت بایدن احتمالاً خواهان تضمین هایی برای کاهش تعامل متحدان عرب خود با رقبایی مانند چین و روسیه که هر دو اخیر روابط با کشورهای خلیج فارس را تقویت کرده اند است.

امارات در سال ۲۰۲۱ یک قرارداد چند میلیارد دلاری برای خرید جنگنده های F-۳۵ ساخت آمریکا را به دلیل ناامیدی فزاینده ابوظبی از تلاش های واشنگتن برای محدود کردن فروش فناوری چین به کشور خلیج فارس به حالت تعلیق درآورد. در آن زمان، این فروش، سنگ بنای تصمیم این کشور عربی برای عادی سازی روابط با اسرائیل یک سال قبل تلقی می شد.

قرقاش ماه گذشته در پاسخ به این سوال که آیا امارات همچنان علاقه مند به خرید جت های F-۳۵ از ایالات متحده است، گفت که چنین است، اما تاکید کرد که الزامات حاکمیتی وجود دارد که باید با ایالات متحده حل و فصل شود.

دیوید دز روچز نیز گفته که با یک پیمان امنیتی جدید، ایالات متحده احتمالاً از کشورهای خلیج فارس می‌خواهد که کسب هر فناوری چینی را که پتانسیل به خطر انداختن تسلیحات ایالات متحده در خدمت کشورهای خلیج فارس را دارد، محدود کنند، ضمن اینکه کشورهای خلیج فارس احتمالاً چنین محدودیت هایی را نقض حاکمیت خود می دانند.

با این حال، ژان لوپ سامان معتقد است که تقاضا برای یک ترتیبات امنیتی جدید با ایالات متحده نشان می دهد که علیرغم تهدیدهایی که در مورد یافتن جایگزین وجود دارد، واشنگتن اولین مقصد کشورهای حاشیه خلیج فارس در زمینه مسائل امنیتی است.

او گفته که ما به روال عادی کار برگشته‌ایم، جایی که کشورهای خلیج‌فارس به واشنگتن روی می‌آورند و بسته‌های امنیتی بزرگ‌تری را می‌خواهند؛ حتی اگر لفاظی‌های عمومی اخیر نشان‌دهنده گسست بین آنچه آن کشورها علناً می‌گویند و آنچه واقعاً می‌خواهند، باشد.