خدیجه ستارزاده؛ گروه استانها بازار: اصغر حیدری در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: واحدهای پرورش شترمرغ در البرز قبلا تا ۲۰ واحد هم رسیده بود اما به دلیل نداشتن مجوز و در نتیجه عدم دریافت سهمیه نهاده برخی از آنها تعطیل کردند، در حال حاضر واحد هایی که برای ما قانونی و دارای مجوز هستند و می‌توانند نهاده بگیرند هفت واحد هستند. برخی از واحد های ما بدون اخذ مجوز از نظام مهندسی شروع به فعالیت می کنند و مشکلاتی برای دریافت مجوز دارند تعدادی از این واحد ها هم به دلیل استقرار در مکان و فاصله نامناسب از شهر نمی توانند مجوز در منطقه بگیرند و باید جابه جا شوند.
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۷۷ اولین شترمرغ ها که اصالت آفریقایی دارد وارد ایران شد و از سال ۸۲ به طور رسمی پرورش این پرنده در کشور آغاز شد، افزود: در حال حاضر در کل کشور هزار و ۱۲۷ واحد تولید با ظرفیت ۴۴۹هزار قطعه شترمرغ وجود دارد که ظرفیت استان ما ۲ درصد است.
با توجه به اینکه پرورش شترمرغ صنعت نوپایی در کشور محسوب می شود، علی رغم مزایای فوق العاده زیادی که نسبت به گوشت گاو حتی گوسفند دارد اما با ذائقه مردم آشنا نیست، صنعت سوددهی است اما به دلیل عدم آشنایی پرورش دهندگان و ذائقه مردم کشور ما با این صنعت آنطور که باید رونق ندارد
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی البرز اظهار کرد: با توجه به اینکه پرورش شترمرغ صنعت نوپایی در کشور محسوب می شود، علی رغم مزایای فوق العاده زیادی که نسبت به گوشت گاو حتی گوسفند دارد اما با ذائقه مردم آشنا نیست. صنعت سوددهی است اما به دلیل عدم آشنایی پرورش دهندگان و ذائقه مردم کشور ما با این صنعت آنطور که باید رونق ندارد.
حیدری مطرح کرد: استان البرز به واسطه اینکه در محل عبور ۱۴ استان کشور قرار دارد یکی از کانون های آلودگی طیور است که مشکلات بسیاری را برای واحد جدید ایجاد می کند.
بزرگترین پرنده روی زمین که گوشت قرمز و کلسترول کمتری دارد
وی در تشریح ویژگی های شترمرغ گفت: این حیوان بزرگترین پرنده روی زمین است که گوشت آن قرمز است و نسبت به گوشت مرغ کلسترول کمتری دارد. شترمرغ برخلاف طیور دیگر، ۲۰ درصد از خوراکش باید از یونجه و مابقی از نهاده های دامی باشد و مثل مرغ و بوقلمون پروتئین مورد نیازشان از سویاست که باید مهیا شود.
حیدری با اشاره به اینکه تمامی مجوز های ما را سازمان نظام مهندسی صادر می کند که فرآیند هایش باید طی شود، افزود: در صنعت شترمرغ هم بحث آب و فواصل معین از شهر است که باید رعایت شود.
افرادی که مکانشان شرایط صدور مجوز نداشتند و با آزادسازی ارز ۴۲۰۰ تومانی نتوانستند نهاده تامین کنند از چرخه تولید خارج شدند و موفق به دریافت مجوز نشدند. افرادی هم که باقی ماندند در تلاش برای ادامه تولید هستند و البته غیر از ۷ واحد باقی مانده واحدهای فاقد مجوز هم داریم که فعال هستند و فعالیت می‌کنند.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی البرز با تاکید بر اینکه در صورت توجه به این صنعت جای توسعه دارد، افزود: شترمرغ در مقایسه با گاو و گوسفند از لحاظ گوشت، امکانات و شرایط مورد نیاز برای نگهداری و غیره شاید یکی از با بهترین رسته هایی باشد که ما می توانیم کار کنیم.
یک گاو در سال اگر سالم باشد یک گوساله به ما می دهد و نهایتا اگر متوسط ۴ زایمان داشته باشد باید حذف شود، پس یک گاو حداقل یک و حداکثر ۴ گوساله برای ما تولید دارد، یک گوسفند در بهترین حالت دو قلو زا ۴ بره به ما می دهد و درصورتی که ۶ زایمان داشته باشد و۶ بره بدهد ۶ سال عمر می کند، اما یک شترمرغ می تواند ۴۰ تا ۵۰ جوجه به ما بدهد و ۳۵ تا ۴۰ سال عمر می کند
حیدری در بیان ویژگی ها و مزیت پرورش شترمرغ گفت: یک گاو در سال اگر سالم باشد یک گوساله به ما می دهد و نهایتا اگر متوسط ۴ زایمان داشته باشد باید حذف شود، پس یک گاو حداقل یک و حداکثر ۴ گوساله برای ما تولید دارد. یک گوسفند در بهترین حالت دو قلو زا ۴ بره به ما می دهد و درصورتی که ۶ زایمان داشته باشد و۶ بره بدهد ۶ سال عمر می کند، اما یک شترمرغ می تواند ۴۰ تا ۵۰ جوجه به ما بدهد و ۳۵ تا ۴۰ سال عمر می کند.
وی اظهار کرد: مزیت بعد در دوره ای که گوسفند و شترمرغ ۳۰۰ کیلو خوراک بخورند گوسفند ۴۰ کیلو می شود ولی شترمرغ ۸۵ کیلو وزن می گیرد، قیمت گوشت شان هم تقریبا برابر است. علاوه بر اینکه شترمرغ کلسترول ندارد و چربی اش با گوشت مخلوط نمی شود.
در بحث مصرف آب، شترمرغ پرورشی ۶ لیتر و گوسفند ۱۰ لیتر آب مصرف می کنند و گاو ۱۴۰ لیتر آب مصرف می کند، البته مصرف شترمرغ و گوسفند متغیر است. ما یک بخشی از تولید تحت عنوان تولید مرمری داریم که بهترین گوشت متعلق به شترمرغ جوان که ۶ تا ۷ ماه طول دوره پرورش شان است و هر چه سنش بالاتر برود گوشت آن بهتر می‌شود تا حدی که به راحتی نمی توان تفاوت میان گوشت شترمرغ و گوسفند را تشخیص داد.
شترمرغ در دمای بالای ۵۰ درجه و ۲۰ درجه زیر صفر و در زمین های سخت هم رشد می کند
حیدری با بیان اینکه ما در پرورش ضریب تبدیل داریم، توضیح داد: به عنوان مثال مرغ دو کیلو خوراک می خورد و یک کیلو گوشت می‌دهد که اگر این دو کیلو بشود یک کیلو و ۸۰۰ گرم کیفیت عالی است. گاو ۹ کیلو خوراک می خورد و یک کیلو گوشت می دهد، گوسفند ۷ کیلو خوراک صرف می کند و یک کیلو گوشت می دهد اما شترمرغ ۳ و نیم کیلو خوراک می خورد و یک کیلو گوشت می دهد. هر چه این عدد پایین تر باشد، صرفه اقتصادی بیشتری دارد.
علاوه بر اینها شترمرغ در دمای مختلف و با هر اقلیمی می تواند دوام بیاورد از ۵۰ درجه بالای صفر تا ۲۰ درجه زیر صفر و در زمین های سخت هم رشد و پرورش دارد.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی البرز با بیان اینکه ما سه نوع مجوز در این صنعت صادر می‌کنیم، تشریح کرد: مجوز پرورش «جوجه های نر» شترمرغ که برای «گوشت» پرورش داده می شوند، یک تعداد هم «مولد» هستند که فقط تخم می گذارند و این تخم ها برای «جوجه کشی» می روند. مجوز سوم پرورش «توأم» است که «هم مولد و هم پرورش» دارد و ما عمدتا در استان مجوز توام داریم.
طبع گوشت شترمرغ گرم و دارای امگا ۳ است همچنین حاوی ویتامین های B۶ و B۱۲ است و کمترین میزان کلسترول را دارد، از تخم شترمرغ علاوه بر خوراکی در بحث زینتی هم استفاده می شود و چربی آن در صنایع آرایشی بهداشتی استفاده می شود، پوست و پر شترمرغ برای تولید جارو و گرد و غبارگیری استفاده می‌شود
حیدری در خصوص خواص این پرنده گفت: طبع گوشت شترمرغ گرم و دارای امگا ۳ است همچنین حاوی ویتامین های B۶ و B۱۲ است و کمترین میزان کلسترول را دارد. از تخم شترمرغ علاوه بر خوراکی در بحث زینتی هم استفاده می شود و چربی آن در صنایع آرایشی بهداشتی استفاده می شود. پوست و پر شترمرغ برای تولید جارو و گرد و غبارگیری استفاده می‌شود.
۱۰۰ گرم گوشت شترمرغ ۶۲ میلی گرم کلسترول دارد اما ۱۰۰ گرم گوشت گوسفند دارای ۹۸ میلی گرم کلسترول است. این حیوان ۶/۱ خوراک گاو را می خورد اما ۱۵ برابر گاو بازدهی دارد. شترمرغ حیوان حساسی نسبت به صدا و پیرامون خود است و تخم گذاری اش در اثر تردد خودرو متوقف می‌شود و باید در محیطی آرام تخم گذاری کند. در واقع پرورش شترمرغ در مناطق پر سر و صدا اقتصادی نیست.
گوشت شترمرغ می تواند جایگزین گوشت گوسفند و گوساله شود
وی اضافه کرد: شترمرغ در رسته طیور قرار دارد اما مانند گاو و گوسفند دارای گوشت قرمز است و می تواند جایگزین گاو و گوسفند باشد ولی هم تولید کنندگان با این صنعت آشنایی زیادی ندارند و هم ذائقه مردم با گوشت این حیوان آشنا نیست که باید تبلیغ بسیاری در خصوص مزایای گوشت شترمرغ صورت بگیرد تا مردم آشنا شوند.
حیدری در پاسخ به اینکه چه اقداماتی برای تبلیغ پرورش، مزایای گوشت شترمرغ و فرهنگ سازی برای استفاده مردم و توسط چه نهادهایی باید صورت بگیرد، گفت: در استان البرز محدودیت های بسیاری اعم از بحث کانون آلودگی، تردد و غیره برای توسعه دام و طیور داریم اما ما می توانیم از طریق صدا و سیما، مراجعین فضای مجازی و استودیویی که در واحد ترویج سازمان و وزارتخانه داریم برای این کار اقدام کنیم.
تولید شترمرغ کم است و دو درصد از تولید کل کشور به استان البرز اختصاص دارد. با توجه به اینکه استان ما در بحث تولید تخم مرغ رتبه ۷ کشور را دارد مازاد تولید داریم اما در گوشت مرغ تقریبا ۱۰ درصد گوشت مورد نیاز استان را می توانیم تامین کنیم و ۹۰ درصد از سایر استان ها می‌آید. در بحث گوشت قرمز، ۵۰ درصد گوشت استان را تامین می کنیم و ۵۰ درصد دیگر از استان های دیگر می‌آید. در تولید شیر هم استان البرز در رتبه پنجم کشور است و مازاد داریم. می توانیم برای جایگزینی کمبود گوشت قرمز رویکرد هایی برای حمایت از گوشت شترمرغ داشته باشیم و از این گوشت استفاده کنیم.
واحدهای کوچک بخش کشاورزی صرفه اقتصادی ندارد
وی در پاسخ به این پرسش که آیا جهاد کشاورزی البرز برنامه ای برای حمایت از تولیدکنندگان شترمرغ دارد، گفت: این موضوع باید در وزارتخانه مطرح شود. به عنوان مثال در تولید شیر استان بالاترین مزیت ما گاوداری شیری است. با توجه به محدودیت هایی که در بحث تامین علوفه و نهاده داریم این موضوع را با احتیاط پیش می بریم ولی اگر کسی بخواهد سرمایه گذاری کند باید در ظرفیت بالا اقدام کند.
حیدری با تاکید بر اینکه کار کردن در بخش کشاورزی در قالب واحد های کوچک صرفه اقتصادی ندارد، توضیح داد: چون استان البرز نزدیک به پایتخت است، ارزش اراضی آن بالاست و فردی که کار اقتصادی انجام می دهد باید آنقدر ارزش افزوده بالایی داشته باشد که بتواند رقابت کند. در بحث کشاورزی اگر کار اقتصادی صرفه کل نداشته باشد کارگر ضرر می‌کند. بنابراین حتما باید در اشل و ظرفیت صنعتی کار کند اما واحد های کوچک صرفه اقتصادی ندارد هر چه واحد بزرگ تر باشد برخی از هزینه ها سر شکن می‌شوند و سود دهی بالایی دارد.
به عنوان مثال در استان کمتر از ۱۰۰ هزار قطعه مرغ و گوشت اجازه تولید نمی دهیم و باید بالاتر از ۱۰۰ هزار باشند چون برای واحد های کوچک صرفه اقتصادی ندارد. هر ساله از وزارتخانه برای ما استعلام می شود در رابطه با شترمرغ، در سیاست های توسعه ما هست حتی برای تعدادی از افرادی که الان فعالیت دارند و باید جا به جا شوند وظیفه ما این است که از منابع طبیعی و اراضی ملی با اجاره ۹۹ ساله در اختیارشان زمین قرار دهیم مشروط به این که قوانین فواصل رعایت و آب آن تامین شود و همچنین ما ملزم هستیم استعلام های لازم از دستگاه ها هنگام صدور مجوز را بگیریم.
ما در استان شش کشتارگاه طیور و سه کشتارگاه دام سنگین داریم اما شترمرغ باید کشتارگاه مخصوص خود را داشته باشد که به دلیل پایین بودن تعداد و ظرفیت، سرمایه گذاری برای احداث شترمرغ صرفه اقتصادی ندارد و موجب ضرر می شود
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز در پاسخ به اینکه آیا در البرز کشتارگاه شترمرغ هم داریم یا خیر، توضیح داد: ما در استان شش کشتارگاه طیور و سه کشتارگاه دام سنگین داریم اما شترمرغ باید کشتارگاه مخصوص خود را داشته باشد که به دلیل پایین بودن تعداد و ظرفیت، سرمایه گذاری برای احداث شترمرغ صرفه اقتصادی ندارد و موجب ضرر می شود.
یک کشتارگاه طیور در ساعت باید دو هزار قطعه بکشد کل ظرفیت شترمرغ ما در استان ما به هشت هزار نمی رسد قطعا این مقدار ظرفیت کشتار یک روز هم نمی شود بنابراین کشتارگاه در طول سال باید تعطیل باشد.
گرچه شترمرغ از لحاظ گوشت، اعما و احشاء، پوست و پر مزایای بسیاری دارد، از پوست آن چرم و از چربی اش در لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود اما چون قدمت این صنعت کم است و در ایران خوب کار نشده، باعث شده در این صنعت عقب تر از کشورهای دیگر باشیم.
در مجموع بر خلاف اینکه برای کشتار دام از استان های مازندران، گلستان و زنجان به استان ما می‌آیند و کشتار می‌کنند، اما برای کشتار شترمرغ باید به قزوین برویم. در صورتی که ظرفیت تولید ما بالا باشد و پوشش دهد می توانیم کشتارگاه هم تاسیس کنیم.
نظر شما