بازار؛ گروه بین الملل: به تازگی ارمنستان اعلام کرده که به اهمیت راه اندازی سریع کریدور خلیج فارس_دریای سیاه پی برده و منتظر پاسخ نهایی ایران است. مقامات ارشد ارمنستان بارها به اهمیت روابط با ایران اشاره کرده‌اند. حتی چندی پیش، «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در مصاحبه با یکی از نشریات جمهوری چک از روابط خوب با ایران سخن گفت. وی گفت که هدف اصلی سیاست خارجی ارمنستان باید برقراری روابط عادی با همه همسایگان باشد و تاکید کرد که ارمنستان روابط خوبی با ایران دارد.
اخیرا هم «آلن سیمونیان» رئیس پارلمان ارمنستان در توییتی با انتشار تصاویر پرچم‌های ایران و ارمنستان کنار هم نوشته است: «ایران همسایه هزار ساله ماست، ایران دوست ارمنستان است. این دوستی ادامه خواهد داشت». با توجه به این صحبت، سوالی که مطرح می شود این است که دو کشور تا چه اندازه در جهت توسعه روابط دوجانبه به خصوص روابط اقتصادی و تجاری با توجه به رقبایی چون ترکیه و جمهوری آذربایجان اقدام کرده اند؟
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع روابط ایران و ارمنستان و راه اندازی کریدور خلیج فارس_دریای سیاه، خبرنگار بازار گفتگویی با «احسان موحدیان» مدرس دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس مسائل قفقاز انجام داده که در ادامه می خوانیم.
«احسان موحدیان» در ابتدا گفت: ایران و ارمنستان با اینکه بارها توافقات مختلفی میان خود منعقد کرده اند، اما بسیاری از آن سندها اجرایی نشده است. بر همین اساس، این عدم جدیت موجب شده تا در حال حاضر دو کشور در موضع برتر نسبت به رقبای خود مانند ترکیه و آذربایجان نباشند.
وی افزود: به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۹، سرژ سرکیسیان رئیس جمهور وقت ارمنستان به ایران سفر و دیدارهای گسترده ای با مقامات ایران برگزار کرد. در آن سفر، هشت سند همکاری میان دو کشور به امضا رسید که تقریبا هیچ کدام از آنها به نتیجه نرسیده است؛ در حالی که اگر این توافقنامه ها اجرایی شده بود، ما هم اکنون در وضعیت مطلوبتری در مقایسه با رقبا که از نظر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی و نظامی ایران و ارمنستان را تهدید می کنند، بودیم.
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: قرار بود که بر اساس این اسناد همکاری، یک خط آهن، نیروگاه برق آبی و سدی بر روی ارس و همچنین سیستم تجارت آزاد راه اندازی و احداث شود، دو کشور در حوزه انرژی به همکاری بپردازند، فعالیتهای بانکی مشترک و احداث بانک مشترک به منظور دورزدن تحریم ها صورت گیرد، خطوط لوله ای برای ارسال فرآورده های نفتی ساخته شود و در زمینه بیمه و گسترش صادرات فعالیتهایی را انجام دهند، حتی سالها است که در خصوص ایجاد منطقه آزاد مشترک ایران و ارمنستان مذاکراتی صورت گرفته، اما هیچ کدام از این اقدامات اجرایی و عملیاتی نشده است.
وی اضافه کرد: اگر در رابطه با عدم اجرایی شدن این اقدامات مشکل کمبود بودجه و مانند آن، مطرح بود، این امکان وجود داشت تا با جذب سرمایه گذاری خارجی یا شتاب بخشیدن به رویه های بوراکراتیک اداری موانع را برطرف کرد. ما این توافقات را اجرایی نکردیم، در حالی که آنکارا و باکو با توسعه همکاری های فی مابین در حال به چالش کشاندن ما هستند.
ایران می تواند در مناطق آزاد انزلی، ارس و ماکو محصولات خود را با هزینه کم انرژی و پرداخت حقوق ارزان تر به نیروی انسانی تولید کرده و بسته بندی و مونتاژ آن در منطقه آزاد مغری ارمنستان انجام شود و از آنجا به کشورهای اتحادیه ارواسیا و حتی کانادا و اتحادیه اروپا ارسال گردد
موحدیان گفت: یک ایده ای نیز که مدتها مطرح بوده، تولید کالای مشترک از طریق فناوری و فکر علمی با هدف تقویت بازار از طرف ارمنستان به خصوص با توجه به عضویت این کشور در اتحادیه اقتصادی اوراسیا با بازار ۴۵۰ میلیون نفری، است که ایران می تواند از آن بهره مند شود. اما، به دلیل آنکه این طرحها عملیاتی نمی شود، چندان به جایی نمی رسیم. منطقه آزاد مغری در ارمنستان ۲۶ هکتار زمین است که هزینه گاز، برق و نیروی انسانی چند برابر ایران است. بر همین اساس، ایران می تواند در مناطق آزاد انزلی، ارس و ماکو محصولات خود را با هزینه کم انرژی و پرداخت حقوق ارزان تر به نیروی انسانی تولید کرده و بسته بندی و مونتاژ آن در منطقه آزاد مغری ارمنستان انجام شود و از آنجا به کشورهای اتحادیه ارواسیا و حتی کانادا و اتحادیه اروپا ارسال گردد.
کارشناس مسائل قفقاز بیان کرد: با توجه به قابلیت اجرایی شدن این ابتکار عملها، اما، ایران این ظرفیتها را نادیده گرفته و توجه کافی به آنها معطوف نشده است؛ در حالی که بازار بسیار خوبی پیش روی کشور است. در همین راستا، اگر مسیرهای کریدوری از جمله راه آهن چابهار به زاهدان و همچنین رشت به کاسپین و جاده های ارمنستان تعریض شوند، بازاری پدیدار می شود که کشورهای خلیج فارس و هند نیز می توانند از آن بهره مند شوند، بدین صورت که ایران می تواند از این طریق ۱۵ همسایه خود را با بازار ۱۷۰۰ میلیارد دلاری از ارتباط با کشورهای همسایه بی نیاز کرده و آنها را نیز تامین نماید.
توجه ما به ارمنستان نباید توجه به یک کشور سه میلیون نفری باشد، بلکه باید نگاه به کشوری باشد که دروازه ورود ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا است
وی گفت: لذا، توجه ما به ارمنستان نباید توجه به یک کشور سه میلیون نفری باشد، بلکه باید نگاه به کشوری باشد که دروازه ورود ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. در اینجا، البته عامل روسیه را نیز باید در نظر بگیریم که به دلیل تحریم ها و مشکلات ناشی از جنگ اوکراین به ایران برای دسترسی به کشورهای همسایه ایران نیاز دارد. درست است که ارمنستان با روسیه همسایه نیست، اما ارمنستان می تواند به منزله پلی قلمداد شود که کالاها و محصولات تولید شده را در اختیار روسها قرار گیرد. این موضوع در حالی مطرح است که روسیه از آغاز جنگ اوکراین به منظور دور زدن تحریمها در ارمنستان حضور فعالی دارد.
احسان موحدیان افزود: از آن طرف، ارمنستان هم به مواد سوختی و گاز ایران و مسیر کریدوری ما به خلیج فارس احتیاج دارد. فروش گاز به ارمنستان در مقابل خرید برق از ارمنستان توسط ایران، ساخت سد مشترک بر روی ارس با توجه به پر آب بودن رودخانه های ارمنستان و وجود آبهای معدنی در این کشور، ایجاد موسسات تحقیقاتی و برنامه ریزی توسط ایران به منظور افزایش نفوذ ما، استفاده از نیروی کار ایرانی در ارمنستان، استخراج معادن این کشور به خصوص مس و طلا در جنوب، توسعه گذرگاههای مرزی، ارتقاء همکاری های گمرکی، اعطای وام های اعتباری به طرف ارمنی، ایجاد مناطق آزاد تجاری میان دو طرف، اقداماتی است که می تواند به توسعه روابط دوجانبه کمک کرده و موجب تقویت جایگاه ارمنستان در مقابل کشورهایی مانند ترکیه و آذربایجان که به دنبال محو کردن ارمنستان حتی از روی نقشه کره زمین هستند، شود.
صادرات ایران به ارمنستان چندان گسترده نیست؛ در حالیکه این صادرات می تواند توسعه بیشتری پیدا کند
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در رابطه با سوال خبرنگار بازار در خصوص مشکلات دو کشور در رابطه با افزایش روابط تجاری دوجانبه، بیان کرد: مشکل دیگری که ما در رابطه با ارمنستان با آن مواجه هستیم، این است که صادرات ایران به ارمنستان چندان گسترده نیست؛ در حالیکه این صادرات می تواند توسعه بیشتری پیدا کند. صادرات ارمنستان به ایران محدود است و به برق و برخی از مواد معدنی محدود می شود. اما، ایران در صادرات محصولاتی چون میعانات گازی و محصولات ساختمانی چون سیمان، میلگرد، قیر و غیره با توجه به قدیمی بودن خانه های آنها در جهت بازسازی و نوسازی آنها، می تواند فعالیت خود را در ارمنستان افزایش دهد. همچنین، این پتانسیل وجود دارد که برای تولید محصول بر اساس دانش ایرانی برای ورود به بازار اوراسیا اقداماتی انجام دهیم.
وی اضافه کرد: داروسازی نیز یکی دیگر از حوزه ها است که حضور شرکتهای دارویی ایرانی در ارمنستان یکی از زمینه های همکاری مهم است، ضمن اینکه صنایع تبدیلی، کنسروسازی و ساخت مواد پلمیری و پلاستیکی نیز از دیگر زمینه هایی است که ایران می تواند حضور خود را در ارمنستان افزایش دهد. نکته مهم این است که محصولات ذکر شده با کیفیت پایین تر و هزینه بالاتر از روسیه و ترکیه به ارمنستان وارد می شوند. البته به دلیل آنکه ارمنی ها نسبت به ترکیه احساس تنفرآمیزی دارند، کالاهای ترک با برچسبهای دیگر کشور مانند گرجستان به ارمنستان وارد می شوند.
با توجه به نرخ برابری دلار، کیفیت بالا و هزینه پایین تولیدات، ایران می تواند رقابتی تر عمل کرده و مانع از حضور رقبایی چون ترکیه در بازار ارمنستان و اتحادیه اوراسیا شود
موحدیان در ادامه یادآور شد: با توجه به نرخ برابری دلار، کیفیت بالا و هزینه پایین تولیدات، ایران می تواند رقابتی تر عمل کرده و مانع از حضور رقبایی چون ترکیه در بازار ارمنستان و اتحادیه اوراسیا شود. افزون بر این، محصولات و تجهیزات کشاورزی مورد نیاز ارمنستان از روسیه و بلاروس وارد می شود، در حالی که ما تراکتورسازی تبریز را داریم که نزدیک مرز ارمنستان است و می توانیم با قیمت و کیفیت مناسب، محصول را به ارمنستان صادر نماییم.
وی افزود: همچنین، ما می توانیم فناوری آبیاری قطره ای را در اختیار ارامنه قرار داده و همچنین محصولات شوینده و بهداشتی خود را در ارمنستان به فروش رسانیم، زیرا بسیاری از محصولات از اروپای شرقی، ترکیه و ایتالیا وارد ارمنستان می شود.
کارشناس مسائل بین الملل همچنین گفت: ما حتی می توانیم در ارمنستان جایگهای سوخت را احداث کرده و به عرضه بیشتر محصولات نفت و پتروشیمی خود بپردازیم. در حال حاضر شرکتهای مختلف غربی مانند شل در ارمنستان مشغول فعالیت است و جایگهای سوخت و مراکز تعویض روغن و ارائه روغنهای صنعتی را راه اندازی کرده اند؛ در حالی که شرکتهای نفت ایران و همچنین شرکتهای خصوصی ایرانی می توانند در ارمنستان سرمایه گذاری کرده و با قیمت آزاد بدون سوبسید بنزین را با توجه به گران بودن قیمت بنزین در ارمنستان عرضه کنند. لذا، ایران اگر این بازار را به دست بگیرد می تواند به موفقیتهای زیادی دست یابد.
نظر شما