هزینه های سر به فلک کشیده «برای یک ولیمه ساده» | روایت مهمانی هایی که آرزو می شوند

بازار، گروه استان ها: ولیمه را برگزار می کنند تا به یک حاجی که از سرزمین وحی آمده، صیغل دادن روح و جلای معنوی اش نزد خانه خدا را شادباش بگویند و برایش آرزوی موفقیت داشته باشند اما این روزها اگر حجاجی بتوانند ولیمه ای را برای آشنایان برگزار کنند ابتدا باید حساب بانکی شان را صیغل بزنند. اجاره سالن برای مهمانی‌ های حجاج سر به فلک کشیده است تا جایی که بسیاری از حاجی‌ ها عطای برپایی مهمانی را به لقایش می‌ بخشند.

کارشناسان می گویند «ولیمه دادن یکی از مستحبات است که اگر به درستی انجام شود، ثواب زیادی دارد و سبب صله رحم می‌شود» اما از سویی نیز نباید جنبه لوکس گرایی به خود بگیرد با بررسی میدانی می‌توان دریافت که این روزها بر پایی یک مهمانی بیش از هر زمان دیگری به نسبت دریافتی و حقوق میانگین جامعه در چهار دهه اخیر، هزینه بر است تا جایی که بسیاری از حجاج توانایی برپایی مهمانی ولیمه را ندارند. ولیمه هایی که این روزها میلیون ها تومان هزینه در برخواهند داشت که بخش اعظم آن صرف خوراک و مشخصاً شام یا ناهار می شود.

کاهش مشتریان تالارها و سالن های مشهد

رستوران ها و تالارهای مشهد که در چنین ایامی با برپایی سفره های ولیمه حجاج و همچنین نذری زینت بخش مجالس بودند این روزها به دلیل گرانی و تورم لجام گسیخته با مشتری کمتری روبرو هستند.حضور در رستوران ها و صرف غذا با خانواده به عنوان یکی از رایج ترین تفریحات این روز ها به تفریحی لاکچری تبدیل شده است. در این میان البته مناسبت های خاص مانند بازگشت حجاج از مکه مکرمه و یا اعیاد مذهبی به دلیل تعدد مراسم عروسی همواره به رونق رستوران ها و تالار های پذیرایی کمک می کرد اما امسال به دلیل گرانی غذا و هم چنین ورودی سالن ها مراسم سبک تر با هزینه کم تر و تعداد میهمان های محدود و در پاره ای از اوقات بدون ولیمه و پذیرایی شام برگزار می شود.

معظمی یک تالار دار مشهدی: به دلیل اینکه تعداد مراسم پذیرایی نسبت به گذشته خیلی کم شده نگهداری آشپز و پرسنل آشپزخانه صرفه اقتصادی ندارد

حسین معظمی متصدی یکی از باغ تالار های شهر شاندیز در گفت و گو با بازار می گوید: تا سه سال پیش با مبلغ ۲۰۰ هزار به ازای هر میهمان می توانستیم بیش از سه مدل غذا و میوه تهیه و پذیرایی بسیار آبرومندانه و قابل قبولی ارایه کنیم اما در حال حاضر با این رقم فقط می توان یک پرس جوجه کباب خالی جلوی میهمان گذاشت. در باغ تالاری که وی متصدی آن هست تا قبل از کرونا افزون بر ۲۰ نفر پرسنل مشغول به خدمت بودند متاسفانه در زمان کرونا تمام نیرو ها را مرخص کردیم و بعد از آن هم دیگر نتوانستیم آن را به کار باز گردانیم.

وی با بیان اینکه به دلیل اینکه تعداد مراسم پذیرایی نسبت به گذشته خیلی کم شده نگهداری آشپز و پرسنل آشپزخانه صرفه اقتصادی ندارد لذا غذا را از دیگر رستوران ها می آوریم ابراز می کند: به گرفتن حق ورودی باغ به ازای هر نفر از ۴۰ تا ۷۰ هزار تومان اکتفا می کنیم و در حالی که پیش از این افزون بر ۵۰۰ نفر را در این مکان پذیرایی می کردیم اما در حال حاضر حکم کرایه چی میز و صندلی را پیدا کردیم. سال های گذشته وقتی حجاج از سرزمین وحی باز می گشتند این باغ تالار ها و به ویژه رستوران های سطح شهر مملو از جمعیت بود اما در حال حاضر این مهمانی ها با میهمانان اندک و با ساده ترین غذا برگزار می شود.

عوامل موثر بر گرانی

رئیس اتحادیه صنف رستوران‌داران، چلوکباب، آشپزخانه و حلیم‌پزان مشهد نیز با اشاره به کم رونقی رستوران ها به دلیل افزایش قیمت ها اذعان کرد: وضعیت فعلی این روزهای رستوران‌داران تماماً به ضرر آن‌ها تمام شده است. در حال حاضر بسیاری از رستوران‌ها با کمترین سود سعی دارند تا مشتریان خود را راضی نگاه‌ دارند.

حسن امیریان با بیان اینکه طی دو سال گذشته بسیاری از واحدهای صنفی از کار کناره‌گیری کردند و تعدادی نیز برای اینکه بتوانند دخل‌وخرج را هماهنگ کنند از نیروهای خود کاسته‌اند از سوی دیگر هزینه‌های رستوران‌داری حداقل ۵۰ درصد افزایش داشته است لیکن شرایط اقتصادی و کاهش فروش در سال گذشته منجر به کناره‌گیری افزون بر ۲۵۰ عضو این صنف از شغل رستوران‌داری شد. موضوع بعد این است که قیمت مواد اولیه افزون بر ۷۰ درصد در مقایسه با سال گذشته افزایش داشته است.

وی با بیان اینکه گرانی غذا موجب شده تا مشتریان مراجعه‌کننده به رستوران کمتر از حد معمول غذا سفارش دهند لذا با این وضعیت و در صورت ادامه‌دار شدن گرانی و تورم به‌طور حتم شاهد کناره‌گیری بیشتری از اعضا در این صنف خواهیم بود افزود: افزایش قیمت با توجه به شرایط موجود و تورم شدید در بازار مواد غذایی غیرقابل‌اجتناب است متأسفانه قدرت خرید مردم بسیار کم شده و از طرفی هزینه‌های رستوران‌داری مانند هزینه کارگر و از همه مهم‌تر اجاره بهاء و هم‌چنین مواد غذایی با افزایش چشمگیر همراه بوده است لذا طبیعی است که این عوامل بر ریزش مشتریان و از طرف دیگر کاهش درآمد رستوران‌ها تأثیرگذار است.

شرایط مشابه در سمنان

در استان سمنان نیز وضعیت مشابه است و همه از وضعیت کنونی می نالند یک حاجی بازگشته از سرزمین وحی در گفتگو با خبرنگار بازار می گوید: سالن خالی برای برپایی مهمانی وجود ندارد چرا که همه سالن‌ها از ماه ها قبل پر هستند و این نشان می دهد که حجاج فراوانی هستند که حتی در این شرایط گرانی هم ولیمه برگزار می کنند اما اگر شانس یاری کند و بتوانید سالن یا مکانی را مهیا کنید هزینه‌ها آنقدر بالا هستند که از عهده آن بر نخواهید آمد.

یکی از مهمترین دلایل افزایش هزینه ولیمه چه برای حجاج و چه در زمینه ازدواج و مراسمی از این دست، گرانی بیش از اندازه مواد اولیه است

یک تالار دار نیز به خبرنگار بازار، می گوید: هزینه ها بالا رفته است و ما هم ناچار هستیم. مردم این تصور را دارند که مثلا یک غذا برای تالار دار ۱۰۰ هزار تومان در می آید و آن را ۳۰۰ هزار تومان می فروشد در صورتی که اصلا اینطور نیست. هر کس چنین ادعایی دارد بیاید یک مهمانی را مدیریت کند و هر چه سود ماند برای خودش ببرد.

علی صانعی با بیان اینکه کسی نمی گوید که برنجی که ما ۳۲ هزار تومان می خریدیم ۱۲۴ هزار تومان قیمت دارد کسی نمی گوید که روغن پنج برابر شده است فقط بحث پول دادن آن را مردم می بینند، تاکید کرد: یک پرس غذا را مردم در خانه های خودشان حساب کنند اگر کمتر از میزانی در آمد که در تالارها فروخته می شود حرف مردم درست است. امروز یک پرس غذا ۷۵ گرم برنج ایرانی می خواهد ۲۰۰ گرم مرغ و ۱۵۰ گرم گوشت، روغن، زرشک، زعفران، کارگر، گاز، برق، آب، ادویه و ... می خواهد و لذا هر کس فکر می کند که می تواند غذایی را زیر قیمت تالارها پخت کند همین امروز به ما مراجعه کند.

عوامل گرانی

برخی اذعان می‌کنند که می‌توان مهمانی حجاج را در سطحی محدودتر با تنوع غذایی کمتر و در منزل برگزار کرد اما برآورد ساده نشان می‌دهد که اگر یک حاجی فقط ۴۰ مهمان داشته باشد و بخواهد به آنها یک وعده غذا بدهد تقریباً هشت میلیون تومان می‌بایست هزینه کند چرا که حداقل میزان پذیرایی از هر نفر شامل یک وعده شام شامل برنج و مرغ یا برنج و گوشت به علاوه میوه در کمترین حالت خود ۱۸۰ هزار تومان برای هر نفر آن هم در منزل هزینه خواهد داشت که برای ۴۰ نفر حدوداً هشت میلیون تومان می شود.

این هزینه هایی است که از یک آشپز به صورت تک تک شامل برنج یک پرس ۷۵ گرمی، گوشت دو سیخ ۷۵ گرمی، جوجه کباب ۱۵۰ گرمی و ... اخذ و میوه هم تنها یک خیار، یک هلو و یک شلیل به آن افزوده شده است. این آشپز که علی حدادی نام دارد در گفتگو با بازار، می گوید: دلیل افزایش هزینه مهمانی‌ها افزایش عجیب گوشت، مرغ برنج و روغن است اقلامی که پایه اصلی یک غذا را تشکیل می‌دهند. امروز ساده‌ترین غذای موجود شامل ۷۵ گرم برنج سفید و ۱۵۰ گرم گوشت کباب کوبیده بالغ بر ۱۷۰ هزار تومان هزینه دارد چرا که پول پخت، دستمزد، مواد خام و .. افزایش چشم گیر یافته است.

مواد اولیه گران شده است

یکی از مهمترین دلایل افزایش هزینه ولیمه چه برای حجاج و چه در زمینه ازدواج و مراسمی از این دست، گرانی بیش از اندازه مواد اولیه است یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، می گوید: جراحی اقتصادی دولت قرار بود که از ابتدا سبب گرانی چهار قلم کالا شود اما گویا چهار رکن اصلی زندگی یعنی خوراک، پوشاک، مسکن و درمان گران شده و تمام زندگی مردم را تحت الشعاع خود قرار داده است.

سید حسین موسویان با بیان اینکه قیمت گوشت و مرغ در بازه زمانی نوروز ۱۴۰۰ تا امروز یعنی قبل از جراحی اقتصادی تا کنون جهش و رشد شگفت انگیزی داشته است، ابراز کرد: آماری که رسانه ها در فروردین ماه ۱۴۰۰ اعلام کرده اند قیمت مرغ گرم ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان در هر کیلوگرم بوده است تازه باید این را در نظر داشت که همین قیمت خود با جهشی نسبت به ماه های قبل از آن افزایش یافته بود وگرنه قیمت مرغ، ۱۰۰ روز قبل از آن ۱۸ هزار تومان بود.

زارعی تالار دار قمی: برخی حجاج غذای ارزان‌تر و حتی یک قلم را سفارش می‌دهند

وی با بیان اینکه گوشت در فروردین ماه ۱۴۰۰ و قبل از جراحی اقتصادی ۱۳۰ هزار تومان بود و نکته قابل توجه اینکه ۹ ماه اعلام می شد که این قیمت حدوداً ثابت مانده بود، ابراز کرد: بلافاصله بعد از جراحی اقتصادی دولت، یک باره شیب تندی بر قیمت ها دامن زد تا امروز که قیمت مرغ به بیش از ۸۸ هزار تومان و گوشت ۴۵۰ هزار تومان رسیده است یعنی یکی چهار برابر و دیگری سه و نیم برابر شده است.

شرایط تالارها در قم

مصاحبه‌های خبرنگار بازار با چند مدیر تالار مهم در شهر قم مشخص کرد برخی حجاج که بازگشت آن‌ها با ماه محرم نیز همزمان شده ولیمه را به صورت نذری در بین نیازمندان تقسیم و آن دسته که وضعیت و توانایی پرداخت هزینه‌های بالای تالار را دارند ولیمه خود را در تالار برگزار می‌کنند.

اما آن چه که اهمیت دارد در سایه تورمی که بر برخی کالاهای اساسی سایه انداخته و از سویی تالارها هم مجبور هستند با وضعیت موجود هزینه‌های خود را افزایش دهند ولیمه دادن در تالارهای شهر قم کاهش یافته است و برخی هم تعداد مهمانان را محدود و غذایی که سفارش داده‌اند هم محدود بوده است. مدیر تالار شهر آفتاب که در آن ۵ تالار مهم برای برگزاری انواع مجالس فعالیت دارند معتقد است که دادن ولیمه در تالارهای آنها فرق چندانی نداشته است.

زارعی، مدیر یک تالار در شهر قم می‌گوید: حجاج در گذشته در این تالار بهترین غذاها که اغلب کباب و کوبیده و انواع دسر و سالادها بود را سفارش می‌دادند اما با توجه به افزایش هزینه‌های تالار که ما به دنبال بالا رفتن مواد اولیه مورد نیاز آشپزخانه افزایش دادیم حجاج کم‌تری اقدام به ولیمه دادن می‌کنند و غذای ارزان‌تر و حتی یک قلم را سفارش می‌دهند. هم‌چنین مهمانان آن‌ها هم بسیار محدودتر شده است وقتی قیمت گوشت مرغ بین ۸۰ هزار تا ۱۰۰ هزار باشد و یا نوشیدنی‌ها هر روز قیمتی بالاتر از دیروز دارد، هزینه غذای ما هم بالا می‌رود این مهم در کاهش مشتریان ما هم تأثیر داشته است.

حساب های سرانگشتی

محمدرضا علی زاده که دومین سفر حج را پشت سر گذاشته در این ارتباط بیان می‌کند: من در سال ۹۰ به حج تمتع رفتم و از همسایگان و آشنایان خود در تالار پذیرایی کردم، دو رقم غذا و میوه و بستنی سفارش دادم هزینه آن بسیار کمتر از الآن بود؛ می‌خواستم ولیمه‌ای در تالار بگیرم ولی هزینه بالا بود و با توجه به این که خیلی‌ها توقع دارند آنها را دعوت کنیم صرف نظر کردم.

به گفته وی، هزینه سفارش غذا در یک تالار شهر از ۱۷۰ هزار تومان برای هر نفر شروع می‌شود حال شما یک حساب سر انگشتی بزنید برای دعوت از ۲۰۰ مهمان با هزینه بالای تالارهای شهر چقدر باید هزینه کنیم؟ ولی ما به سفارش اهل خانه ولیمه را در خانه و در کنار چند آشنای نزدیک برگزار کردیم.

افزایش قیمت ها نسبت به گذشته

منصور دهباشی صاحب یک رستوران در منطقه بلوار امین قم نیز به خبرنگار بازار می‌گوید: به قدری هزینه‌ها بالا رفته که هشت ما گرو نهمان شده و قادر به تحمل هزینه‌های بالا نیستیم. از هزینه‌های مواد اولیه آشپزخانه که نامتعادل بالا می‌رود گرفته تا انواع مالیات‌های سنگین و کارگران. برخی مواقع برای تهیه مواد اولیه ما بدهی داریم از سویی هم برای جلب توجه مشتریان خود باید بهترین مواد و برنج ایرانی هم تهیه کنیم. با این هزینه‌های هنگفت مجبوریم قیمت انواع غذاها را بالا ببریم و این در کاهش مشتری ما تأثیر گذاشته است.

وی می‌افزاید: در سال‌های گذشته برخی علاقه داشتند ولیمه را در منزل برگزار و غذا از ما سفارش کنند اما اکنون وضعیت اقتصادی مردم کاهش پیدا کرده و ما مشتریان اصلی خود را از دست داده‌ایم چون قدرت خرید مردم پایین آمده است.

شرایط امروز به گونه ای است که بسیاری از حجاج ترجیح دادند که به جای مهمانی مبلغی را به خیریه ها کمک کنند

برای بررسی وضعیت برگزاری ولیمه به تالار مهم شهر آفتاب که در آن پنج تالار فعالیت دارند رفته و جویای وضعیت شدیم یکی از متصدیان این تالار می‌گوید: آمار دقیقی ندارم اما بعد از بازگشت حجاج تاکنون همه تالارهای ما اشغال است و حتی جوابگو برخی دیگر نیستیم ما برای سفارش یک غذا برای هر یک نفر طبق نوع غذا از ۱۷۰ هزار تا بیش از ۲۰۰ هزار تومان هزینه دریافت می‌کنیم برخی که توانایی دارند غذاهایی مانند کوبیده و جوجه و سالادها را سفارش می‌دهند ولی برخی که توان کم‌تری دارند یک نوع غذا سفارش دارند.

برخی عطای ولیمه را به لقایش بخشیدند

شرایط امروز به گونه ای است که بسیاری از حجاج ترجیح دادند که به جای مهمانی مبلغی را به خیریه ها کمک کنند حتی در برخی موارد دیده شد که حاجیان روی هم پول گذاشتند و بسته های معیشتی درست کرده و بین نیازمندان توزیع کردند در یک نمونه سه حاجی شامل یک زوج شاهرودی و برادر خانم شش بسته معیشتی شامل برنج، روغن، سویا، رب، تخم مرغ و ... را به ارزش هر بسته یک میلیون تومان بین نیازمندان توزیع کردند که کار بسیار زیبایی نیز بود.

حال باید دید که با این شرایط که البته صرفاً برای ولیمه ها هم نیست و به عروسی ها و مراسم دیگر نیز باز می گردد، آیا دوباره شاهد رواج مهمانی های خانگی آن هم در سطح محدود خواهیم بود همان اتفاقی که مردم استان سمنان یکبار در زمان ابتدای جنگ تحمیلی آن را تجربه کرده بودند.