بازار؛ گروه بین الملل: در اوایل تیرماه امسال، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در پست اینستاگرام خود عنوان کرد: با نگاه به اهمیت همسایگان در سیاست خارجی کشور و در راستای تقویت سیاست همسایگی دولت سیزدهم، کوتاه زمانی پس از میزبانی از وزیر خارجه عربستان سعودی و گفتگوهای مفید انجام شده در تهران، عازم ۴ کشور قطر، عمان، کویت و امارات در حوزه جنوبی خلیج فارس شدم. گفت‌وگو با مقامات عالیرتبه و همتایانم در این کشورها بسیار مثبت، سازنده و برای همگان در دو سوی شمال و جنوب پهنه آبی راهبردی خلیج فارس امیدآفرین بود و نویدبخش "فردایی بهتر، امن‌تر و شکوفاتر" برای مردمانی که پیوندهای مودّت و محبّت و خویشاوندی میان آنان ریشه‌دار و عمیق است.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که ایجاد سازوکاری مشترک برای گفتگو و همکاری با حضور همه کشورهای حوزه راهبردی خلیج فارس، بیش از هر زمان دیگری لازم و ثمربخش است. بدین منظور با استقبال از ابتکار دبیرکل سازمان ملل مبنی بر نشست وزرای خارجه منطقه در نیویورک ، ایده تشکیل "مجمع گفتگو و همکاری" با مشارکت همه کشورهای دو سوی شمال و جنوب خلیج فارس را مطرح و جزئیات مدون و مکتوب آن را نیز در آینده نزدیک به همه همسایگان جنوبی خود ارائه خواهیم کرد. فردایی بهتر، امن‌تر و شکوفاتر حق مشترک همه مردمان ماست و جمهوری اسلامی ایران مصمم است که به این منظور تلاش خود را مضاعف نماید.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، اخیراً در تلاش برای ایجاد روابط قوی‌تر و ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای، سفر دیپلماتیک سه روزه خود را از کشورهای کلیدی عرب در خلیج فارس آغاز کرد. با تمرکز بر همکاری‌های اقتصادی، سفر وی به قطر، امارات متحده عربی، کویت و عمان گام مهمی در جهت تقویت روابط با همسایگان عرب جنوبی ایران بود. وی در این سفر با سران کلیدی از جمله امیر قطر، نخست وزیر امارات متحده عربی، نخست وزیر کویت و وزیر امور خارجه عمان گفتگو و تبادل نظر کرد. علاوه بر این، وی با مذاکره‌کننده ارشد دولت نجات ملی یمن دیدار و با همتایان خود در این کشورها دیدار و گفتگو کرد.
امیرعبداللهیان در پایان سفر منطقه‌ای خود در بیانیه‌ای با ابراز خوش‌بینی نسبت به آینده این همکاری‌ها، اظهار داشت: در چارچوب همکاری‌های اقتصادی و تجاری، تحولات بسیار مثبتی برای ملت خود و مردم این چهار کشور منطقه خواهیم داشت.» وی اهمیت قائل شدن ایران برای موضوعات دوجانبه را مورد تاکید قرار داد و بر بحث و تبادل نظر با محوریت رفع موانع و تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد، تجارت، گردشگری، علم، فناوری و سایر حوزه‌های مورد علاقه دوجانبه تاکید کرد.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است.
* قرار است در شهریورماه جاری به ابتکار دبیرکل سازمان ملل متحد با حضور وزرای خارجه هشت کشور ایران و عراق و اعضای شورای همکاری خلیج فارس، نشستی برگزار شود. ابتکار دبیرکل برای گفت و گوی منطقه ای در قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد که منجر به پایان جنگ ایران و عراق شد، گنجانده شده است. ارزیابی شما از این دیدار چیست؟
من تعجب می کنم که دبیر کل سازمان ملل تصمیم گرفته است به این بند قطعنامه 598 که مدت ها مسکوت بوده است استناد کند، به ویژه با توجه به برخی دیگر از مفاد این قطعنامه که هرگز اجرا نشده اند. با این حال، من معتقدم که ابتکار دبیرکل در تاکید بر اهمیت گفتگوهای امنیتی منطقه ای باید مثبت تلقی شود.
در حال حاضر هیچ مکانیزمی برای تقویت گفت‌وگوی امنیتی معنادار میان همه کشورهای خلیج فارس وجود ندارد
* پس از بهبود روابط ایران و عربستان، چشم انداز بهبود روابط ایران و سایر کشورهای عربی دیده می شود. ایجاد سازوکار گفتگوی منطقه ای در چنین فضایی تا چه اندازه می تواند موفق باشد؟
در حال حاضر هیچ مکانیزمی برای تقویت گفت‌وگوی امنیتی معنادار میان همه کشورهای خلیج فارس وجود ندارد. اگر بتوان چنین مکانیزمی را توسعه داد، توسعه بسیار مناسب و دیرینه ای در جهت ایجاد چارچوب لازم برای اجرای یک امنیت قابل اجرا و همچنین پایدار در منطقه خواهد بود.
* به دنبال کاهش حضور آمریکا در منطقه، دیپلماسی در منطقه در خصوص مسائل مهم امنیتی برای کشورهای منطقه افزایش یافته است. آیا این روند را تاکتیکی ارزیابی می کنید یا استراتژیک؟
اگرچه ما در الگوی حضور آمریکا در منطقه دچار نوساناتی بوده‌ایم، اما من هیچ نشانه‌ای از عدم تعامل واشنگتن با متحدان عرب خود در منطقه نمی‌بینم. من هیچ تغییر عمده ای در سیاست بلندمدت واشنگتن در منطقه نمی بینم.
با توجه به اتکای دیرینه بسیاری از دولت های منطقه به چتر امنیتی آمریکا، ایجاد یک تغییر استراتژیک از واشنگتن در آینده نزدیک برای این کشورها بسیار دشوار خواهد بود
با این وجود، متحدان منطقه‌ای آمریکا سیاست‌های خود را برای پاسخگویی به نوسانات در اولویت‌های واشنگتن تغییر داده‌اند. برای تعیین اینکه آیا این تغییرات صرفاً تاکتیکی هستند یا استراتژیک، خیلی زود است. با این حال، با توجه به اتکای دیرینه بسیاری از دولت های منطقه به چتر امنیتی آمریکا، ایجاد یک تغییر استراتژیک از واشنگتن در آینده نزدیک برای این کشورها بسیار دشوار خواهد بود.
* مشارکت چین در منطقه - اگرچه در حال حاضر جنبه نظامی و امنیتی گسترده ای ندارد - چه تاثیری بر روندهای منطقه ای خواهد داشت؟
حضور چین در منطقه، قبل از هر چیز، مبتنی بر تقویت منافع اقتصادی بلندمدت پکن است. اهداف اولیه پکن در منطقه را نمی توان از طریق یک سیاست خارجی نظامی مشابه آنچه واشنگتن برای چندین دهه دنبال کرده است، محقق کرد.
اگر چین بتواند رویکرد فعلی خود را در خاورمیانه و فراتر از آن حفظ کند، می‌تواند نقش مؤثری به‌عنوان یک میانجی صادق در مناقشات منطقه‌ای ایفا کند
بنابراین، اگر چین بتواند رویکرد فعلی خود را در خاورمیانه و فراتر از آن حفظ کند، می‌تواند نقش مؤثری به‌عنوان یک میانجی صادق در مناقشات منطقه‌ای ایفا کند.
* تا چه حد می توان از روابط تجاری و وابستگی متقابل اقتصادی برای گفتگوهای منطقه ای استفاده کرد؟
شکی نیست که افزایش وابستگی متقابل اقتصادی و تجاری منطقه ای تأثیر مثبتی بر گفتگوهای سیاسی و امنیتی خواهد داشت. اثرات سرریز روابط اقتصادی موفق نه تنها در حوزه امنیتی بلکه در حوزه های وسیع تری نیز قابل احساس است. به همین ترتیب، بدون وابستگی متقابل اقتصادی رو به رشد، نمی توان چارچوبی موثر برای گفت و گوی امنیتی واقعی ایجاد کرد.
نظر شما