بازار؛ گروه بین الملل: همه گیری ویروس کرونا باعث شد تا اقتصاد دنیا با بالاترین نرخ از زمان رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ میلادی تا کنون سقوط کند و شاخص های مهم اقتصادی تغییر کند. از طرف دیگر احتمال دور شدن دنیا از دیدگاه های جهانی سازی هم مساله دیگری بود که در پی این همه گیری انتظار می رفت، اتفاق بیفتد. حال که بالغ بر پنج ماه از این همه گیری گذشته است، این سوال ایجاد شد که آینده جهانی سازی در دنیا چگونه خواهد بود؟ آیا باید منتظر مرگ جهانی سازی باشیم یا اینکه سازو کار آن تغییر خواهد کرد؟
برای یافتن پاسخ این سوال باید ابتدا در این مورد صحبت کنیم که جهانی سازی از کجا آمد و چرا این دیدگاه ایجاد شد؟
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد ریشه اصلی دیدگاه جهانی سازی در زنجیره عرضه جهانی است، زنجیره ای که زمینه را برای برقراری ارتباط بین تولیدکنندگان کالاها در کشورهای مختلف دنیا فراهم می کند. این تولیدکنندگان از کالاهای واسطه ای بسیاری پیچیده و تخصصی یا نهاده های اولیه ای که تنها توسط یک کشور خاص تولید می شود، استفاده میکنند به همین دلیل است که بسته شدن مرزها و توقف پروازها باعث شد تا اختلال بزرگی در زنجیره عرضه کالاها در دنیا ایجاد شود و تولید بخش بزرگی از محصولات در دنیا کاهش یابد و حتی متوقف شود.
در حالی که آمریکا از قبل از کرونا تلاش می کرد تا جهانی سازی را با تعرفه های سنگین و اعمال تحریم های یکجانبه متاثر کند و کرونا نیز بر روی کاهش تجارت خارجی بین کشورها اثرات زیادی گذاشته است برخی نگران این مساله هستند که اختلال ایجاد شده در زنجیره عرضه کالاها به ویژه در ماه های اخیر به یک رویکرد تازه در دنیا منجر شود و جهانی سازی که مهمترین دستاورد قرن بیست و یک میلادی بود را از بین ببرد ولی به نظر می رسد این نگرانی بی مورد است.
ساز و کار جهانی سازی تغییر می کند
در این شرایط است که بسیاری از فعالان اقتصادی و سران سیاسی کشورها در مورد ضرورت کوتاه تر کردن زنجیره عرضه کالاها صحبت می کنند. به عنوان مثال رییس کمیسیون اروپا اخیرا اعلام کرد اتحادیه اروپا برای تامین کالاهای مورد نیاز خود به چند کشور خارجی وابستگی زیادی دارد و باید این وابستگی کاهش یابد. از طرف دیگر رییس جمهوری فرانسه هم بر ضرورت افزایش سرمایه گذاری کشورهای اروپایی در قاره سبز به منظور تولید سهم زیادی از مایحتاج منطقه در داخل صحبت کرد و سرمایه گذاری در بخش تکنولوژی های پیشرفته و محصولات پزشکی را به منظور حفاظت از اقتصاد و جامعه اروپا در سالهای پیش رو امری مهم دانست.
حال سوال این است که آیا این دیدگاه ها به معنای پایان عصر جهانی سازی است؟ آیا از این پس دنیا به سمت تولید تمامی کالاهای خود در خاک کشور پیش می رود و تجارت جایگاه خود را در اقتصاد دنیا از دست می دهد؟
پاسخ قطعی به این سوال منفی است. جهانی سازی یکی از مهمترین دستاوردهای بشر در قرن بیستم میلادی بود و باعث شد تا اقتصاد دنیا رونق زیادی را تجربه کند. جهانی سازی فرصت رشد را در اقتصاد دنیا فراهم کرد و به کشورها امکان داد به جای تولید انواع کالاها، روی تولید شمار محدودی از کالاها تمرکز کنند. اما نتیجه اصلی این مباحث را می توان ایجاد تعریف تازه ای از زنجیره عرضه کالاها دانست که باعث می شود تا کشورها برای تامین محصولات خود به کشورهایی روی بیاورند که فاصله فیزیکی کمتری با آنها دارند. این تغییر بزرگی است که می تواند ساز و کار فعالیتهای اقتصادی را نیز در دنیا تغییر دهد.
اقتصاد امروز دنیا به جهانی سازی نیاز دارد
مساله دیگر این است که زنجیره عرضه کالاها در دنیا بر مبنای بهره وری طراحی شده است. در واقع کشورها و شرکتها کالاهای مورد نیاز خود را از کارخانه هایی خریداری می کنند که بالاترین کیفیت را با پایین ترین قیمت عرضه کنند و این اصل اقتصادی به هیچ عنوان قابل تغییر نیست. یعنی اگر چین برای کشوری در دورترین فاصله ممکن از آن بتواند این خدمت را ارایه کند، بدون شک محصول از چین خریداری می شود.
بنابراین می توان این طور بیان کرد: «مادامی که کسب حداکثر سود و بهره وری مد نظر باشد، تجارت با روند قبلی ادامه پیدا می کند و حتی اگر دولتها و کشورها تمایل به تغییر اصول جهانی سازی داشته باشند، اقتصاد این تغییر را نمی پذیرد و جهانی سازی زنده می ماند.»
در پایان باید گفت با وجود اینکه نمی توان بحران بعدی اقتصاد دنیا را پیش بینی کرد ولی می توان راهی برای مقابله با آن بر مبنای تجربه فعلی اقتصاد دنیا پیشنهاد کرد. مطالعات نشان داده است که قابل اعتماد ترین و کارآمد ترین روشی که می تواند مانع از آسیب پذیری زیاد اقتصاد دنیا در برابر بحران ها بشود این است که شبکه ای قدرتمند از همکاریهای بین المللی ایجاد شود. در صورتی که دنیا در مقابله با بحران ها با هم همکاری داشته باشند، می توانند بر مشکلات فایق آیند و چالشها را برطرف کنند.
نظر شما