بازار؛ گروه بین الملل: آیت‌الله رئیسی با دعوت رسمی رئیس‌جمهور اندونزی امروز به جاکارتا سفر می‌کند. اندونزی با جمعیتی حدودا ۳۰۰ میلیونی بزرگ‌ترین کشور مسلمان و چهارمین کشور پرجمعیت جهان است. روابط تجاری تهران_جاکارتا در سال گذشته با ۲۳ درصد افزایش به ۲۵۷.۲ میلیون دلار رسید. اقتصاد اندونزی در حال گسترش بوده، به طوری که رشد سالانه بیش از ۵ درصد در ۱۰ سال گذشته را به ثبت رسانده‌است. همکاری‌های مثبتی بین دو کشور در زمینه‌های علمی، آموزشی، گردشگری در حال انجام است و بیشترین مورد انتظار امضای تفاهم‌نامه بین بانک مرکزی ایران و سازمان خدمات مالی اندونزی است که امکان استفاده از ارز ایران و اندونزی را در تجارت بین دو کشور فراهم می‌کند.
تاثیر تجارت ترجیحی
وزارت تجارت اندونزی اعلام کرد جاکارتا و تهران مراحل نهایی مذاکرات در خصوص یک توافق دوجانبه تجاری را به پایان رسانده‌اند. این بیانیه بعد از آن صادر شد که دو طرف اعلام کرده‌اند هفتمین دور گفت‌وگو را به پایان رسانده‌اند. وزارت تجارت اندونزی می‌گوید دولت‌های دو طرف اکنون می‌توانند اسناد مربوط به این توافق که «توافق تجاری ترجیحی ایران-اندونزی» نام گرفته را به امضا برسانند. طبق اعلام وزارت تجارت اندونزی توافق مذکور در سفر آتی «سید ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور ایران به جاکارتا که از ۲۲ تا ۲۴ مه انجام می‌شود به امضای طرف‌ها خواهد رسید.
«جاهنی مارتا»، مدیر مذاکرات دوجانبه در این وزارتخانه به وب‌سایت «بورنئوبولتن» گفت: «ایران جزو شرکای تجاری غیرسنتی برای اندونزی است. با این توافق تجاری امیدواریم بتوانیم فرصت‌های صادرات خودمان را گسترش داده و نفوذ بازارمان را توسعه دهیم.» اندونزی به دنبال یافتن بازارهایی جدید به منظور متنوع کردن گزینه‌های صادرات خود و کاهش وابستگی به شرکای تجاری سنتی خود است. وبگاه بورنئوبولتن نوشته تضعیف اقتصاد و ریسک‌های ژئوپولتیک باعث اثرات منفی بر شرکای تجاری اندونزی شده است.
دولت اندونزی قصد دارد با افزایش صادرات بهبود شرایط اقتصادی این کشور بعد از پشت سر گذاشتن بحران بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ را سرعت ببخشد. منطقه غرب آسیا از جمله مناطقی است که اندونزی گسترش روابط با آن را به عنوان شرکای تجاری جایگزین در نظر گرفته است. البته کشورهای واقع در آفریقا، آسیای جنوبی، آمریکای جنوبی و شرق اروپا هم در زمره گزینه‌های این کشور هستند. سال گذشته اندونزی با امارات متحده عربی یک توافق شراکت تجاری جامع به امضا رساند. اندونزی همکاری‌های مشابه با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را نیز مدنظر دارد.
وزارت تجارت اندونزی در بیانیه خود تصریح کرد حجم مبادلات تجاری میان ایران و اندونزی در سه ماهه نخست سال جاری میلادی به ۵۴.۱ میلیون دلار رسیده است. روابط تجاری دو کشور سال گذشته با ۲۳ درصد افزایش نسبت به یک سال قبل‌تر به ۲۵۷.۲ میلیون دلار رسید. وزارت تجارت اندونزی گفته که تهران و جاکارتا توافق کرده‌اند کالاها و خدماتی که میان دو طرف رد و بدل می‌شود بدون انتقال پول و به صورت تهاتر کالا انجام شود.
ایران یک شریک تجاری غیرسنتی با پتانسیل‌های فراوان برای اندونزی است و با این توافقنامه ترجیحی فرصت‌های صادراتی برای محصولات اصلی و بالقوه اندونزی افزایش یافته و به بازار گسترده‌تری به ویژه در خاورمیانه و ایران دست یابد
در مجموع، ایران یک شریک تجاری غیرسنتی با پتانسیل‌های فراوان برای اندونزی است و با این توافقنامه ترجیحی فرصت‌های صادراتی برای محصولات اصلی و بالقوه اندونزی افزایش یافته و به بازار گسترده‌تری به ویژه در خاورمیانه و ایران دست یابد. اندونزی در حال حاضر پانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان بوده و تولید ناخالص داخلی آن ۱.۲۳ تریلیون دلار و نرخ رشد سالانه ۵.۷ درصد است. کارشناسان پیش بینی می‌کنند که تا پایان سال ۲۰۲۴، اندونزی می‌تواند پنجمین اقتصاد بزرگ جهان باشد.
رویکرد میانه اندونزی
مطمئناً اندونزی و ایران تفاوت‌های خود را دارند. برای نمونه، اندونزی روابط خوبی با واشنگتن دارد اما ایران فعالانه به دنبال تحول در نظم جهانی به رهبری ایالات متحده بوده است. باوجود این اختلافات به ظاهر فاحش، اندونزی و ایران از دهه ۱۹۵۰ روابط نسبتاً صمیمانه‌ای داشته‌اند. این رابطه هم از انقلاب اسلامی ایران و هم از دموکراتیک شدن اندونزی جان سالم به در برده و این رابطه همچنان رو به رشد است. تهران و جاکارتا سال گذشته ششمین دور مذاکرات خود را درباره توافقنامه تجارت ترجیحی اندونزی و ایران به پایان رساندند . این قرارداد باعث افزایش پیوندهای تجاری، کاهش تعرفه‌ها و تسهیل مبادلات مالی بین دو کشور خواهد بود.
برای درک اینکه چرا نیروی دریایی ایران در جاکارتا بود و در واقع چرا روابط ایران و اندونزی تا به امروز ادامه دارد، مهم است که تداوم نسبی سنت سیاست خارجی اندونزی را درک کنیم. از زمان کسب استقلال در سال ۱۹۴۵، اندونزی قهرمان جنبش غیرمتعهدها بوده و سیاست خارجی خود را بر مبنای اصل «آزاد و فعال» استوار کرده است. اندونزی مدت‌هاست که در تلاش است تا از گرفتار شدن در دام رقابت قدرت‌های بزرگ اجتناب و در عین حال نقش فعالی در امور جهانی ایفا کند.
جاکارتا در راستای رویکرد «راه میانه»، به دنبال حفظ و به حداکثر رساندن استقلال استراتژیک خود از طریق بازی با قدرت‌های رقیب در برابر یکدیگر بوده است، درست مانند رویکرد جاکارتا به رقابت قدرت‌های بزرگ در طول جنگ سرد و در عصر رقابت استراتژیک کنونی بین پکن و واشنگتن. از همین روی، اندونزی همیشه موضعی بی‌طرفانه را در مورد رقابت‌های منطقه‌ای در خاورمیانه دنبال کرده است. رویکرد اندونزی در قبال ایران - و در نتیجه رقابت شدید ایران با عربستان سعودی - قطعاً متفاوت نیست.
در حالی که اندونزی به طور سنتی کمترین دخالت را در سیاست خاورمیانه داشته است، رابطه آن با عربستان سعودی غیرقابل انکار است. در سال ۲۰۱۹، قبل از همه‌گیری کووید-۱۹، بیش از ۲۰۰ هزار اندونزیایی به حج مشرف شدند. رابطه اقتصادی نیز مهم است، بیش از یک میلیون اندونزیایی در عربستان سعودی کار می‌کنند و حواله‌های ارزشمندی را به خانواده‌های خود و به اقتصاد اندونزی ارسال می‌کنند. سرمایه‌گذاری‌های خارجی ریاض در اندونزی را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. اخیراً، جاکارتا به دنبال پول عربستان برای کمک به پروژه بلندپروازانه ۳۲ میلیارد دلاری خود برای انتقال پایتخت خود از جزیره جاوه به کالیمانتان بوده است. عربستان سعودی همچنین میلیاردها دلار در ساخت مساجد و دانشگاه‌های مذهبی و ارائه بورسیه‌های مذهبی به دانشجویان اندونزیایی سرمایه‌گذاری کرده است.
افزایش همکاری نظامی
ایران نمونه کشوری است که با ایجاد اقتصادی قوی بر اساس خوداتکایی، بهبود امکانات عمومی، حفظ ثبات اجتماعی قوی، کاهش وابستگی به کالاهای صادراتی نفت و داشتن توان تولیدی قوی، توانسته است خود را توسعه دهد. به نظر می‌رسد که سال‌ها تحریم توسط ایالات متحده به هیچ وجه باعث کاهش پیشرفت کشور نمی‌شود.
از نظر قدرت نظامی، اندونزی می‌تواند درس‌های زیادی از ایران بیاموزد. ایران با وجود تحریم و تهدید دائمی تجاوز اسرائیل، موفق به تولید سخت افزارهای نظامی محلی مانند زیردریایی‌ها، کشتی‌های رزمی سطحی، تانک‌ها، جت‌های جنگنده، رادارها و موشک‌ها می‌شود، در حالی که اندونزی همچنان در تلاش برای ساخت صنایع نظامی محلی است. در حالی که ایران توانسته است سامانه‌های موشکی چشمگیر خود را توسعه دهد، اندونزی هنوز آنها را وارد می‌کند و همچنان سخت در تلاش است تا چگونگی ساخت سیستم هدایت و مواد پیشران محلی را برای بهبود راکت‌های R-HAN ۱۲۲m محلی بسازد.
ایران موفق شد جت‌های F-۵ خود را اصلاح و آنها را به صورت محلی F-۵ Saeghe با قابلیت‌های بهبود یافته نسبت به F-۵ استاندارد دوباره تولید کند. اندونزی باید گام‌های ایران برای مدرن‌سازی و تقویت صنعت نظامی داخلی خود را دنبال کند تا بتواند وابستگی خود را به تامین‌کنندگان نظامی خارجی کاهش دهد.
عضویت اندونزی در اوپک و جایگاه حساس آن در بازار بین المللی انرژی دو موضوع مهم است و بر گسترش روابط ایران و اندونزی در حوزه انرژی و فناوری تاکید دارد
زمانی که اندونزی توسط ایالات متحده تحریم شد، تمام جت‌های F-۱۶ آن تقریبا غیرقابل استفاده بودند و صنعت هوانوردی محلی نمی‌توانست قطعات یدکی مورد نیاز برای حفظ پرواز F-۱۶ را تولید کند، برعکس ایران از زمان انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۸ توسط ایالات متحده تحریم شده اما توانسته‌اند با تولید قطعات یدکی به صورت محلی، جت‌های F-۱۴ خود را تا کنون به پرواز درآورند. اگر روابط خوب بین دو کشور همچنان ادامه داشته باشد، همکاری نظامی به نفع اندونزیایی‌ها و ایرانی‌ها بهبود یابد.
در مجموع، سفر رییس جمهور ایران به اندونزی می‌تواند موجب افزایش همکاری‌های اقتصادی دوجانبه به ویژه انرژی شود. باید توجه داشت که پیش تحریم‌های غرب، اندونزی مشتاق خرید نفت ایران بود. بطوریکه، نفت، گاز و پتروشیمی محورهای اصلی گفتگوهای اقتصادی مقامات ایرانی و اندونزیایی در سفر رئیس جمهور اندونزی به ایران بود. با توجه به ظرفیت موجود در اندونزی و از آنجایی که این کشور تولیدکننده بزرگ نفت در جنوب شرق آسیا است، می‌توان زمینه مناسبی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی در انرژی نیز فراهم کرد.
همچنین عضویت اندونزی در اوپک و جایگاه حساس آن در بازار بین المللی انرژی دو موضوع مهم است و بر گسترش روابط ایران و اندونزی در حوزه انرژی و فناوری تاکید دارد. اندونزی از ۶۰۰۰ جزیره برخوردار است و به دلیل بارندگی‌های فصلی محیط طبیعی خاصی دارد. از یک سو، اندونزی یکی از کشورهای بزرگ گروه ۲۰ است و می‌تواند برای توسعه گردشگری اسلامی مهم باشد. ذخایر جنگلی اندونزی که دومین ذخایر جنگلی جهان به وسعت ۱۲۰ میلیون هکتار را به خود اختصاص داده است، به عنوان پتانسیل مناسبی برای تامین مواد اولیه سلولزی به ویژه کائوچو مورد نیاز صنایع ایران است. ددر مقابل اندونزی می‌تواند از ظرفیت بندر چابهار برای تجارت به کشورهای خلیج فارس استفاده کند.
نظر شما