بازار؛ گروه استانها: روستای فرخد از توابع بخش مرکزی مشهد در خراسان رضوی و در کیلومتر ۹ جاده مشهد- کلات واقع‌شده است، جمعیت این روستا بیش از ۴ هزار نفر است و یکی از قطب‌های تولید گل محمدی و گلاب است.
حضور گردشگران برای بازدید مزارع مملو از گل محمدی و برداشت گل همه‌ساله تعداد بسیاری از مردم را به این روستا هدایت می‌کند.
برپایی مراسم گلاب‌گیری آن‌هم به شیوه سنتی و با حضور مسئولان و کارشناسان جهاد کشاورزی یکی دیگر از جلوه‌هایی است که بسیاری از گردشگران برای بازدید به این روستا عزیمت می‌کنند و این روزها جاده منتهی به فرخد را بیش از هر زمان دیگری به خود مشغول کرده است.
فراز و نشیب‌های روستای فرخد
به گزارش خبرنگار بازار اگرچه روستای فرخد به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید گلاب و گلاب‌گیری در استان خراسان رضوی شناخته می‌شود و هم چنان در این سال‌ها از این لقب پاسداری کرده است اما واقعیت این است که این تولیدات در طی سال‌های گذشته با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است.
درحالی‌که خراسان رضوی و شهر مشهد مستعد کشت گیاهان دارویی هم چون گل محمدی است اما به دلیل کمبود صنایع تبدیلی بسیاری از باغداران هنگام برداشت محصول با مشکل فروش روبرو هستند.
البته بنا بر گفته برخی از کارشناسان هنوز صادرات گیاهان دارویی به‌ویژه گل محمدی و گلاب حاصل از آن برای فعالان عرصه صادرات فراگیر نشده است و این در حالی است که اگر وزارت کشاورزی صادرات این حوزه را تقویت کند علاوه بر ایجاد اشتغال و افزایش ضریب ماندگاری در روستاها می‌توان ارزآوری بدون هزینه‌ای را برای کشور به دست آورد.
بنا بر اظهارات روستائیان گل محمدی به دلیل عمر کم لذا فرصت زیادی برای فروش ندارد و همین‌جاست که بسیاری از دلالان از این خلأ استفاده کرده و برای خرید محصول روستائیان وارد عمل می‌شوند.
هنوز صادرات گیاهان دارویی به‌ویژه گل محمدی و گلاب حاصل از آن برای فعالان عرصه صادرات فراگیر نشده است و این در حالی است که اگر وزارت کشاورزی صادرات این حوزه را تقویت کند علاوه بر ایجاد اشتغال و افزایش ضریب ماندگاری در روستاها می‌توان ارزآوری بدون هزینه‌ای را برای کشور به دست آورد
در اردیبهشت‌ماه به‌طورمعمول بازار کار و کارگری برای چینش گل از همیشه در این روستا گرم‌تر است و این موضوع نیز خود به مصائب روستائیان افزوده است زیرا قیمت دستمزدها بالا رفته و ازآنجاکه بسیاری از جوانان برای یافتن شغل به شهر مشهد کوچ کردند لذا برداشت برای زارعان هزینه بیشتری را به دنبال دارد.
غفلت از گل و گلاب
بنا بر گفته بسیاری از اهالی به دلیل نبود رغبت در جوانان برای کشاورزی لذا بسیاری از آن ها ترجیح داده اند تا به مشهد عزیمت کنند اما این روستا ضمن اینکه مقصد بسیاری از گردشگران است ظرفیت قابل‌توجهی برای تولید گلاب و صادرات این محصول به خارج از کشور دارد.
متأسفانه به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در این روستا و باوجود اراضی اختصاص‌یافته به کاشت گل محمدی اما اغلب گل‌های چیده شده به‌صورت خشک و خام به فروش می‌رسد درحالی‌که می‌توان با اسانس گیری از این محصول و صادرات آن ارزآوری مناسبی ایجاد کرد.
اگرچه که کشاورزان این منطقه دل‌خوشی از هزینه‌ها و درآمد ندارند چون به گفته آن‌ها وقتی با یک حساب سرانگشتی هزینه‌های آبیاری، کارگر، سم‌پاشی و حمل‌ونقل را جمع می‌زنی فروش گل خام مقرون‌به‌صرفه نیست از همین رو بسیاری از این افراد ترجیح داده‌اند تا مزارع گل محمدی را تخریب به‌جای آن پیاز زعفران بکارند.
این در حالی است که از هر ۳ تن گل‌تر حدود یک کیلوگرم مایه عطر یا همان اسانس و از هر تن ۵۰۰ لیتر گلاب درجه‌یک و حدود هزار لیتر گلاب درجه‌دو به دست می‌آید که با توجه به علاقه وافر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به گلاب ایران لذا می‌توان از این فرصت برای ایجاد اشتغال و هم‌چنین ارزآوری استفاده کرد.
بنا بر گفته کارشناسان کشاورزی کاشت گل محمدی و گلاب‌گیری از این محصول نقش بسزایی در ایجاد اشتغال دارد تا آنجا که در هر هکتار گلستان گل محمدی برای ۳ نفر شغل دائم و حدود ۱۵۰ نفر شغل موقت ایجاد می‌شود.
آموزش حرف نخست را می‌زند
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان افزایش کشت گل محمدی در صورت برخورداری از ابزار و دستگاه‌های فراوری و گلاب‌گیری به باغداران را ضرورت دانسته و توصیه می کند.
بنا بر گفته کارشناسان کشاورزی کاشت گل محمدی و گلاب‌گیری از این محصول نقش بسزایی در ایجاد اشتغال دارد تا آنجا که در هر هکتار گلستان گل محمدی برای ۳ نفر شغل دائم و حدود ۱۵۰ نفر شغل موقت ایجاد می‌شود
علی ساربان به بازار می‌گوید: باغداران باید امکان فرآوری گل را داشته باشند زیرا درصورتی‌که صرفاً به کارخانه‌ها فرآوری و گلاب‌گیری متکی شوند در زمان اوج تولید شاهد کاهش قیمت شده و متضرر خواهند شد.
به گفته معاون بهبود تولید گیاهان دارویی اداره کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی ظرفیت‌های لازم برای استفاده از صنایع تبدیلی مرتبط با گلاب‌گیری و دیگر عطرمایه‌های حاصل از گلاب در این استان وجود دارد، اما باید زیرساخت‌های لازم برای آن ازجمله آموزش و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز در خراسان رضوی فراهم شود.
وی عنوان می‌کند: اگرچه در برخی شهرستان‌های خراسان رضوی تعداد معدودی کارگاه گلاب‌گیری سنتی و صنعتی وجود دارد، اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی لازم برای تبدیل گل‌منگلی به گلاب یا خشک‌کردن غنچه‌های این گل در استان، عمدتاً گل پس از برداشت در خراسان رضوی به استان‌های دیگر همچون اصفهان انتقال می‌یابند.
ایجاد اشتغال پایدار با کاشت گل
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مشهد نیز با اشاره به ظرفیت‌های کشاورزی و هم‌چنین گردشگری که در این روستا به‌واسطه کاشت و برداشت گل محمدی ایجادشده است به بازار می‌گوید: گل محمدی محصولی است که از زنجیره کاملی برخوردار است و روستای فرخد کانونی است که زنجیره تولید در آن وجود دارد.
محمد میری دیسفانی با بیان اینکه این ظرفیت موجب تبدیل‌شدن این روستا به کانون گردشگری شده است بیان می‌کند: کانون‌های زیادی در زمینهٔ تولید انواع محصولات کشاورزی در مشهد داریم که این کانون‌ها موجب ترقی شهرستان مشهد شده است.
وی بابیان اینکه درآمد حاصل از گل محمدی در این روستا موجب درآمدزایی و ایجاد پایداری در سکونت و زنجیره اقتصادی شده است اذعان می‌کند: شهرستان مشهد رتبه اول در تولید گل محمدی در استان را داشته و ۲۲۰ هکتار مزارع از شهرستان مشهد به کشت گل محمدی اختصاص‌یافته است.
میری البته در این راستا اشاره‌ای نیز به خشک‌سالی‌های حادث‌شده و تاثیر آن بر حوزه کشاورزی داشته و در این رابطه توضیح می‌دهد: در حال حاضر مهم‌ترین محدودیت در بخش کشاورزی موضوع آب است لذا در همین راستا تولید محصولات کم آب طلب، تغییر الگوی کشت محصولات زراعی و اعمال شیوه‌های مدیریت در مزارع مانند اجرای دستگاه‌های آبیاری تحت‌فشار باهدف افزایش بهره‌وری در مصرف آب در دستور کار قرار دارد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مشهد بابیان اینکه اجرای الگوی کشت در شهرستان مشهد پی‌گیری می‌شود ادامه می‌دهد: شهرستان مشهد یکی از شهرستان‌های پیشرو در تولید محصولات کشاورزی است و در تولید و کشت محصولات کشاورزی مختلف رتبه اول تا سوم در استان را دارد.
میری هم‌چنین با اشاره به راه‌اندازی و فعالیت کاروان‌های ترویج در سطح خراسان رضوی اذعان می‌کند: ازآنجایی‌که بهره‌وری در برخی محصولات پایین است به‌نوعی برگزاری این کلاس‌ها موجب ارتقای کمی و کیفی محصولات شده و این کاروان‌ها هرماه در حال برگزاری در روستاها و مزارع مختلف است.
شهرستان مشهد رتبه اول در تولید گل محمدی در استان را داشته و ۲۲۰ هکتار باغات شهرستان مشهد به کشت گل محمدی اختصاص‌یافته است
وی بابیان اینکه این کاروان‌ها موجب ارتقای ضریب نفوذ دانش شده می‌افزاید: در حال حاضر ۶ موضوع در مشهد در حال اجرا بوده که کلیت آن‌ها مربوط به اصلاح الگوی کشت و افزایش بهره‌وری آب است
خراسان رضوی در مقام پنجم تولید
به گزارش خبرنگار بازار اگرچه شهرستان مشهد توانسته رتبه یک تولید گل محمدی را سال‌ها حفظ کند اما به‌طورکلی استان خراسان رضوی در تولید این محصول در پله پنجم ایستاده است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگاران در این رابطه اظهار کرد: خراسان رضوی ازنظر سطح زیر کشت گل محمدی رتبه پنجم را در میان سایر استان‌های کشور را دارد.
احمد نادری بابیان اینکه برآورد می‌شود تولید گل محمدی با میانگین عملکرد ۲ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار در مقایسه با سال گذشته، پنج درصد افزایش داشته باشد افزود: وی افزود: بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود میزان تولید گل تر امسال به سه هزار و ۴۲۵ تن برسد .
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اینکه امسال میانگین قیمت خرید هر کیلوگرم گل تَر مبلغ ۵۵ هزار تومان است ادامه داد: طبق برآورد ارزش اولیه محصول تولیدی امسال حدود ۱۹۰ میلیارد تومان خواهد بود.
وی گفت: به دلیل خشکی کم‌سابقه و گرمای هوا نسبت به سال‌های گذشته کار برداشت گل زودتر از موعد و از اواسط فروردین‌ماه آغازشده است و پیش‌بینی می‌شود تا اواسط خردادماه ادامه یابد.
نادری بابیان اینکه شهرستان مشهد با ۱۹۵ هکتار بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی را در استان دارد بیان کرد: هم‌اکنون هزار و ۳۷۰ هکتار از اراضی استان زیر کشت گل محمدی قرار دارد.
وی ادامه داد: پس از شهرستان مشهد، تایباد با ۱۶۰ هکتار، زاوه با ۱۵۵ هکتار آبی و طرقبه -شاندیز با ۱۰۰ هکتار دیم بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی در استان رادارند.
نظر شما