بازار؛ گروه کشاورزی: حوزه گل و گیاه از بخش های با درآمدزایی بالا است که فعالان و محققان توانسته است در شاخه هایی از دانش نوین به خوبی عمل کنند و به موفقیت هایی برسند. به طوری که در بحث «ریز تکثیر یا کشت بافت» موفق شده ایم که پروتکل های تکثیر بسیاری از گیاهان زینتی را داشته باشیم و بسیاری از گیاهان زینتی که امروز در دنیا مطرح هستند وارد ایران شده و به خوبی تکثیر و تولید شده است؛ به عبارت دیگر الان وضعیت تنوع و ارقام گل و گیاهی که در ایران تولید می شود با سطح کیفی خوب بالا است و می تواند در سطح کشورهای مطرح اروپایی باشد.
عبدالکریم راد یکی از معدود افراد فعال در حوزه کشت بافت سلول است که در قالب یک شرکت دانش بنیان مستقر در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران فعالیت می کند و می گوید ما از سلولهای بنیادی گیاه برای تکثیر استفاده می کنیم و با آن نهال تولید می کنیم. به زبان ساده ما می توانیم یک برگ را تبدیل به یک میلیون درخت کنیم.
سرعت بالای تکثیر و همسان بودن گیاهان تولیدی از نظر ژنتیکی دو مزیت اصلی روش کشت بافت سلول نسبت به دیگر روشهای سنتی است
وی می افزاید: نکته جالب توجه اینکه به گفته وی این تکنولوژی از قدیم بوده است و در دنیا از ۵۰ سال پیش توسعه پیدا کرده است. با این وجود حدود ۲۵ سال است که در ایران وارد شده است. البته در ایران تا به حال تنها به صورت آزمایشگاهی و تحقیقاتی بوده و وارد خط تولید نشده است و در حال حاضر تعداد شرکتهایی که به صورت تجاری این گیاهان را تولید می کنند شاید نهایتا به تعداد انگشت های دست باشد. آنچه در ادامه می خوانید حاصل گفتگوی بازار با این محقق بخش کشاورزی است.
*مزایای روش کشت بافت سلول نسبت به دیگر روشهای کشت مرسوم چیست؟
این نوع کشت دو مزیت اصلی دارد؛ اول اینکه در روشهای دیگر سرعت تولید بسیار پایین است و مثلا وقتی می خواهید قلمه بزنید یک درخت داریم که نهایت ۱۰۰ تا ۲۰۰ قلمه می شود زد. اما وقتی قرار باشد یک میلیون قلمه زد به تبع حدود ۱۰هزار درخت باید داشته باشیم و لذا این محدودیت را داریم. اما در کشت سلول بافت هیچ محدودیتی نداریم و با یک درخت پایه که یا از خارج وارد می شود و یا در داخل انتخاب می شود و ژنتیک آن درست است ما بدون هیچ محدودیتی می توانیم میلیون ها پایه درست کنیم از سوی دیگر در جریان تولید هم آلوده نمی شود. دومین مزیت مهم این است که تمام گیاهانی که ما تولید می کنیم از نظر علمی کُلُن هستند یعنی همتا و شبیه هم هستند و هیچ تفاوت ژنتیکی بین شان وجود ندارد. به این معنا که همگی در یک زمان گل می دهند، یک جور گل می دهند و طعم و رنگ شان مشابه است.
*با توجه به اینکه به صورت تخصصی روی گیاه بلوبری کار و تحقیق می کنید اولویت های بعدی شما برای استفاده از این نوع کشت کدام گیاهان هستند؟
ما در واقع تنها بلوبری تولید نمی کنیم بلکه هر گیاهی که سفارش بدهند را قادر به تولید هستیم و پایه های رویشی گیاهانی که در حال انقراض است را غالبا به سفارش وزارت جهاد کار می کنیم. به این ترتیب تا به امروز بسیاری از گیاهان در حال انقراض را از انقراض نجات داده ایم و به عنوان مثال الان روی «سیاه گیله» که در شمال کشور در معرض انقراض است را تولید کرده ایم. با این وجود به صورت متمرکز روی بلوبری کار می کنیم چون جای این گیاه در ایران خالی بود در حالی که یک گیاه دارویی موثر و ضد سرطان و بیماری های قلبی عروقی است. از سوی دیگر قصد داریم به تولید انبوه برسد تا همه بتوانند از میوه آن استفاده کنند به خصوص اینکه قیمت میوه بلوبری بسیار گران است.
*در تکنولوژی کشت بافت سلول گیاهان کدام کشورها در جهان و منطقه خاورمیانه پیشرو هستند و شما با توجه به دانش بنیان بودن چگونه دانش خود را به روز می کنید؟
در این حوزه کشورهای پیشرفته غالبا این تکنولوژی را دارند و ار آن بهره می برند به عنوان مثال کشورهایی همانند ایالات متحده، هلند و ایتالیا مطرح هستند و در منطقه نیز ترکیه و هند بسیار خوب کار می کنند. با این وجود ما نیز چون یک مجموعه دانشگاهی هستیم و لذا تیمی هستیم که برای انجام کارهای تحقیقاتی در دانشگاه باید حتما به روز باشیم و هم اینکه با علم آشنا هستیم و تلاش داریم از دانش روز عقب نمانیم.
*در فرایند کار و تولید در این روش چه چالش هایی اصولا پیش روی شما است؟
مهمترین چالش ما نداشتن ارتباط با دنیا است این باعث می شود بسیاری از مواد و محصولات از روش درست و قانونی وارد نشوند مثلا ما مواد شیمیایی و هورمون مصرف می کنیم که شرکت های تامین کننده این مواد در ایران نمایندگی ندارد و لذا به صورت غیررسمی تامین می کنیم. از سوی دیگر برخی مواقع تاریخ مصرف این مواد گذشته است و همچنین وقتی به دست ما می رسد گاهی مواقع مواد تقلبی است.
در ترکیه ماده شیمیایی که با دلار آزاد می توان با قیمت ۲ میلیون تومان بخریم در کشور خودمان باید با قیمت ۱۰میلیون تومان خریداری کنیم چون در کشور نمایندگی ندارند و به صورت غیررسمی وارد می شود
بنابراین اگر شرکتی بود که نمایندگی مواد مورد نیاز در این حوزه را داشت و تامین می کرد قطعا به راحتی می توانستیم روی آن حساب کنیم. در مورد بسترهای کشت هم به همین صورت است و به صورت غیررسمی وارد می شود. این امر دقیقا مثل خودرو است که در کشورهای همسایه با دلار ۵۰هزار تومان خودرویی را می توان با یک میلیارد تومان خریداری کرد اما در ایران همان را بالاتر از ۱۰میلیارد باید پرداخت و تهیه کرد. در مورد حوزه کاری ما نیز وضعیت به همین نحو است و مثلا در ترکیه ماده شیمیایی که با دلار آزاد می توان با قیمت ۲ میلیون تومان بخریم در کشور خودمان باید با قیمت ۱۰میلیون تومان خریداری کنیم!
به عبارت دیگر این مجاری وارداتی مواد مورد نیاز ما قانونی نیست و هرفردی بتواند وارد می کند و به هر قیمتی که بتواند آنها را می فروشد. بنابراین اگر نمایندگی های رسمی فعال بودند هم مسئولیت پذیر بودند و هم کالای با اصالت تامین می کردند و هم به نرخ کارخانه می دادند و بخش قابل توجهی از مشکلات ما رفع می شد.
نظر شما