بازار؛ گروه استانها: همجواری خراسان رضوی با کشور ترکمنستان و افغانستان بازار بسیار مناسبی برای محصولات کشاورزی این استان از جمله صادرات گل و گیاه فراهم ساخته است که متاسفانه به دلیل نبود زیر ساخت های لازم و امکانات فراوری، این بازار به راحتی از دست رفته و سود آن به جیب دلالان سرازیر می شود.
وضعیت تولیدکنندگان
ابراهیم حسینی متصدی یکی از گلخانه‌های مشهد در گفت‌وگو با بازار اذعان می‌کند: آن‌قدر قصه پرورش گل رز از همان ابتدای برپا کردن گلخانه تا فصل برداشت و فروش پر ماجراست که نه فرصت بیان پیدا می‌کنیم و نه حوصله خوانندگان شما جواب می‌دهد.
این تولیدکننده گیاهان زینتی و گل‌های آپارتمانی به ما می‌گوید: چرا جای دوری برویم؟همان ماه گذشته مسئولان گاز گلخانه‌ها را قطع کردند و لذا تو خود بخوان حدیث مفصل از این مجمل!
وی ادامه می‌دهد: از دو سال پیش که کرونا آمد ورشکستگی گلخانه داران هم کلید خورد و متأسفانه با شیوع کرونا تمامی گل‌های تولیدشده بر روی دست تولیدکنندگان ماند تمامی دسترنج آن‌ها معدوم و مدفون شد.
حسینی با بیان اینکه در آن زمان دولت حتی یک ریال به گلخانه داران کمک نکرد بیان می‌کند: دولت کمک که نکرد هیچ حتی پس از مدتی گاز برای گلخانه داران ورشکسته را که حتی حاضر به پرداخت قبوض آب و برق هم نبودند را قطع کرد.
این تولید کننده گل و گیاه با اشاره به اینک استان خراسان رضوی و همچنین خراسان جنوبی از قطب های تولید گل هستند اما متأسفانه هنوز از پایانه صادراتی محروم و توان صادرات گل‌های تولیدشده را ندارد می‌گوید: ازاینجا تا مازندران وضعیت همه گلخانه‌ها همین‌طور است یعنی کار بر اساس روابط و به شکل سنتی در جریان است!
کمبود امکانات
این تولیدکننده بابیان اینکه نبود خط صادراتی و بازار مناسب، عدم زیرساخت‌های مناسب، نبود واحدهای توزیع استاندارد با امکانات کافی و فرهنگ مصرف و بازار به‌شدت مناسبت زده داخلی و موجب ضایعات ۵۰ درصدی گل در ایران شده است ادامه می‌دهد: متأسفانه در شش‌ماهه دوم سال میزان تولید به دلیل شرایط آب و هوایی کمتر است و از سویی مناسبتی‌های مانند ماه رمضان، محرم و صفر نیز مصرف گل را به‌شدت کاهش می‌دهد که این امر ضایعات گل را افزایش می‌دهد و این مسئله اثر جدی بر روی افزایش هزینه تولید گل دارد .
استان خراسان رضوی و همچنین خراسان جنوبی از قطب های تولید گل هستند اما متأسفانه هنوز از پایانه صادراتی محروم و توان صادرات گل‌های تولیدشده را ندارد
وی اشاره‌ای نیز به مشکلات اقتصادی در کشور می‌اندازد و می‌گوید: در حال حاضر متأسفانه تأمین نیازهای اولیه زندگی مردم با خطر مواجه است، چه برسد به اینکه بخواهند به نیازهای ثانویه ازجمله استفاده از گل و گیاه بیندیشند.
حسینی بیان می‌کند: درمجموع مصرف پایین گل در ایران به دلیل نبودن فرهنگ استفاده از گل طبیعی و از طرفی بالا بودن قیمت آن نسبت به درآمد خانوار است».
بی‌ثباتی بازار
وی با اشاره به نوسانات بی‌حساب‌وکتاب دلار اظهار می‌کند: قیمت بذر وارداتی دستخوش نوسانات نرخ دلار است و لذا هرسال تهیه مواد اولیه مانند کود و سم و بذر چند برابر می‌شود.
حسینی ادامه می دهد: در حال حاضر هزینه نهاده‌های کشاورزی مربوط به گل و گیاه زینتی مانند سم، کود، بذر، پلاستیک، گلدان و هزینه‌های مربوط به گلخانه مثل حامل‌های انرژی و دستمزد کارگر روزبه‌روز افزایش‌یافته که این ادامه فعالیت را سخت‌تر می کند.
وی یادآور می‌شود: بالا بودن هزینه‌های تولید، فرایند تولید سنتی، نبود بازارهای فروش، سیستم حمل‌ونقل معیوب و محدودیت‌های واردات بذر از جمله موانعی است که سد راه تولید کنندگان در خراسان رضوی شده است.
بالا بودن هزینه‌های تولید، فرایند تولید سنتی، نبود بازارهای فروش، سیستم حمل‌ونقل معیوب و محدودیت‌های واردات بذر ازجمله موانعی است که سد راه تولید کنندگان گل در خراسان رضوی شده است
این تولیدکننده گل و گیاه زینتی وجود دلالان و واسطه گران را از عوامل بازدارنده در فرایند تولید و صادرات این محصولات دانسته و بیان می‌کند: بخش اعظمی از چالش‌های این حوزه متأسفانه به مشکلات واسطه‌گری برمی‌گردد که تاکنون عزم و اراده‌ای برای حل آن وجود نداشته است.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از کشورهای همسایه ازجمله ترکمنستان و افغانستان نیازهای خود را از ایران تأمین می‌کنند می‌افزاید: باوجود بازار خوب در بیخ گوشمان اما شما مشاهده می‌کنید که یک پایانه صادراتی گل که دسترسی لازم به فرودگاه را داشته باشد در استان وجود ندارد.
بی‌توجهی دولتمردان
وی بابیان اینکه گل در زمره محصولات فسادپذیر و بسیار حساس است ادامه می‌دهد: متأسفانه باوجود سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه در این استان و قابلیت تأمین نیاز کشورهای همسایه و حتی خلیج‌فارس اما این موضوع تاکنون از طریق دولتمردان جدی نگرفته نشده است.
این تولیدکننده گل و گیاه ابراز می‌کند: اگر صادرات گل برای دولتمردان مهم باشد باید ابتدا برای احداث پایانه صادراتی اقدام و سپس زیرساخت‌های لازم برای این منظور مانند راه‌های دسترسی؛ امکان استفاده از پروازهای خارجی؛ تأمین سردخانه و فنّاوری بسته‌بندی را در اختیار تولید کننده ها قرار دهد.
اگر صادرات گل برای دولتمردان مهم باشد باید ابتدا برای احداث پایانه صادراتی اقدام و سپس زیرساخت‌های لازم برای این منظور مانند راه‌های دسترسی؛ امکان استفاده از پروازهای خارجی؛ تأمین سردخانه و فنّاوری بسته‌بندی را در اختیار تولید کننده ها قرار دهد
حسینی با بیان اینکه گل یک کالای دارای عمر کوتاه و فاسد شدنی است ادامه می دهد: در حال حاضر امکانات لازم مانند ماشین های یخچال دار به اندازه لازم در اختیار تولید کنندگان نیست و به دلیل وقفه های طولانی که در مرز برای تردد خودرو های ترانزیتی وجود دارد لذا این محصول با درصد بالایی از تخریب روبروست.
خرده فروشی در قطب پرورش گل
با وجود اینکه مشهد را می توان قطب تولید گل رز دانست و ظرفیت تولدی ۱۰۰ میلیون شاخه را داراست اما امکانات و زیر ساخت های صادراتی این ظرفیت مهم مهیا نیست.
هنگامی که از زبان رئیس انجمن گل رز ایران می شنویم که این استان افزون بر ۴۷ درصد کل صادرات گل رز کشور را در اختیار دارد و وقتی این ظرفیت را با زیر ساخت های موجود مقایسه می کنیم حسرت و تعجبمان بیشتر می شود.
مهدی سمنگانی در این رابطه اذعان می کند: متاسفانه هم زمان با شیوع کرونا بسیاری از گلخانه داران ورشکسته شدند و دایره تولید خارج شدند.
وی ادامه می دهد: با تمام شدن بیماری اگر چه وضعیت بازار و تولید بهبود پیدا کرد و انتظار می رفت ضرر های گذشته جبران شود اما مشکلات دیگری مانند گرانی و تورم و یا تامین سوخت و سرمایه در گردش تولید کنندگان را در منگنه قرار داده است.
با تمام شدن بیماری اگر چه وضعیت بازار و تولید بهبود پیدا کرد و انتظار می رفت ضرر های گذشته جبران شود اما مشکلات دیگری مانند گرانی و تورم و یا تامین سوخت و سرمایه در گردش تولید کنندگان را در منگنه قرار داده است
وی با بیان اینکه از سرگیری روابط با کشور ترکمنستان می تواند فرصت مغتنمی برای صادرات گل و شکوفایی این حوزه باشد اما متاسفانه شرایط چندان به نفع تولید کنندگان نیست.
رئیس انجمن گل رز ایران بهره مندی از یک پایانه صادراتی گل را حداقل نیاز و ضرورت لازم برای صادرات از قطب تولید کشور دانسته و ابراز می کند: متاسفانه صادرات گل به صورت خرده فروشی انجام می شود و صادرات به کشور ترکمنستان توسط دلال ها انجام می شود و هنوز ساز و کار صادراتی برای تولید کنندگان ایجاد نشده است.
وی با بیان اینکه مشهد بهترین، قوی ترین و نزدیک ترین صادر کننده گل به کشور ترکمنستان است اظهار می کند: اما متاسفانه تاکنون به عنوان قطب سرمایه گذاری به این استان نگاه نشده است.
سمنگانی با بیان اینکه صادرات گل به صورت کوله باری و توسط دلال ها انجام می شود ادامه می دهد: چه بسا گل های بی کیفیت نیز در این کوله ها جا گرفته و به آن سوی مرز برده می شود و این در حالی است که بهترین شاخه های بریده در برخی از گلخانه ها بر روی زمین مانده است.
این تولید کننده گل رز با بیان اینکه در این راستا بخش خصوصی حاضر به سرمایه گذاری و میدان داری برای ایجاد و راه اندازی پایانه صادراتی است اظهار می کند: با وجود نامه نگاری و نشست های متعدد با مسئولان اما تاکنون اقدامی در این راستا انجام نپذیرفته است.
رئیس انجمن گل رز ایران در این راستا از دولتمردان می خواهد تا با در اختیار گراشتن زمین برای ایجاد پایانه صادراتی تولید کنندگان را همراهی کند و از این فرصت برای ارزآوری استفاده کند.
بازارهای هدف
عراق، ویتنام، ترکمنستان، آذربایجان و افغانستان به ترتیب به عنوان ۵ مقصد صادراتی با پتانسیل صادراتی بالا شناخته می شوند.
اگر چه صادرات گل می تواند ارز آوری مناسبی برای کشور به همراه داشته باشد اما همان طور که گفته شد در سال های اخیر به دلایلی همچون گرانی کرایه حمل هوایی، مشکلات حمل زمینی از محل برداشت، نبود پایان ه صادراتی؛ جولان دلالان و تاخیر ترخیص کالا در گمرکات از جمله مواردی است که سد راه صادرات شده است.
مشکلات مربوط به تنظیم زمان بندی تولید محصول و حمل و در نتیجه عدم تحقیق به موقع محصول متناسب با نیاز مشتریان و همچنین ورود انفرادی هر کدام از صادر کنندگان ایرانی به بازار های جهانی و عدم پیروی از یک استراتژی مشترک و مناسب، صادرات گل و گیاه را با مشکلات جدی همراه کرده است .
ایران در خاورمیانه تقریبا مهد اصلی تولید و کشت انواع گل و گیاه طبیعی و زینتی است و لذا سرمایه گذاری و به قول تولید کنندگان تنها یک گوشه چشم دولتی ها می توالند بسیاری از موانع سد راه صادرات این محصول را هموار کند.
نظر شما