بازار؛ گروه بین‌الملل: در آغوش گرفتن جنجالی‌ترین سیاستمدار اسرائیلی، ایتامار بن گویر در پایان سال ۲۰۲۲ یک رویداد استثنایی برای تل آویو و برانگیختن خشم اعراب بود. اکنون گزارش هایی حاکی از آن است که "بتسلئیل اسموتریچ" وزیر امور مالی و چهره افراطی اسرائیل در سخنرانی در پاریس، وجود ملت فلسطین را انکار کرد.
همچنین نقشه‌ای در کنار او وجود داشت که نشان می داد مرزهای اسرائیل شامل کرانه باختری، غزه و کل کشور اردن است. این نقشه بر روی تریبون سخنرانی این وزیر صهیونیست نصب شده بود. این چهره افراطی صهیونیست گفته است: فلسطینی ها وجود ندارند چون ملت فلسطین وجود ندارد. ملت فلسطین، اختراع توهمانه‌ای است که عمر آن بیش از ۱۰۰ سال نمی‌رسد.
کاهش سطح روابط با اعراب
پارلمان اردن با اکثریت آرا به پیشنهاد اخراج سفیر اسرائیل از امان در واکنش به استفاده اسموتریچ از نقشه رژیم صهیونیستی که شامل این پادشاهی و سرزمین های فلسطینی است، رای داد. یک منبع آگاه در دربار سلطنتی اردن پیشتر به رسانه‌ها گفته بود که این کشور در روند خروج سفیر خود از تل آویو است و تلاش می‌کند با مصر، بحرین، امارات و مراکش هماهنگ شود تا اقدامات مشابهی را به صورت دسته جمعی انجام دهند تا اسرائیل از آسیب رساندن به فلسطینی ها و زیر پا گذاشتن ثبات در پرتو اظهارات نژادپرستانه دست بردارد.
اردن دارای یکی از قدیمی‌ترین پادشاهی‌های منطقه است که به طور سنتی با روابط قوی با غرب و کشورهای خلیج فارس همراه است و برای آنچه محور اعتدال در منطقه در مقابل ناسیونال سوسیالیست توصیف شده ضروری تلقی می‌شود. از همین روی، وزارت امور خارجه اسرائیل مجبور شد با صدور بیانیه‌ای تأیید کند که «تمامیت ارضی پادشاهی هاشمی را به رسمیت می‌شناسد و به توافق نامه صلح با اردن در سال ۱۹۹۴ متعهد است».
با این حال، تشدید رفتارها و اظهارات افراطی وزرای افراطی کابینه نتانیاهو به نظر می‌رسد که قطب‌نمای عادی‌سازی را حتی در میان برخی کشورهای عربی مشتاق یعنی امارات متحده عربی و کشورهایی مانند اردن و مصر که به واسطه همسایگی مجبور به آن هستند، تغییر می‌دهد. بطوریکه وب سایت ایلاف سعودی که نزدیک به دولت است، اعلام کرد که امارات در حال بررسی کاهش سطح روابط خود در اسرائیل است و اردن، مصر و مراکش نیز در حال بررسی اقدامات مشابه هستند.
به گزارش سی ان ان، حتی قبل از بحران‌های اخیر و قبل از تشکیل دولت نتانیاهو، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که در پشت صحنه، اماراتی‌ها پیام هایی را ارسال کرده و از حضور افراط گرایان در دولت او ابراز نگرانی کرده‌اند. روزنامه تایمز اسرائیل به نقل از یک مقام بلندپایه گزارش داد، پیش از انتخابات اسرائیل که نتانیاهو و متحدان افراطی او را به صحنه آورد، عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات به نتانیاهو درباره حضور بن گویر و اسموتریچ در دولتش هشدار داده که گنجاندن چنین قانون‌گذاران افراطی در دولت نتانیاهو خطر تضعیف روابط با امارات متحده عربی و همچنین توافقنامه آبراهام(ابراهیم) را به طور گسترده‌تر می‌کند.
در واقع تشکیل تندروترین دولت جناح راست در تاریخ اسراییل، متحدان جدید عرب خود را در موقعیت بحرانی قرار می‌دهد که باید با احساسات میهن پرستانه و ملی‌گرایانه برخورد کنند. یکی از تفاسیر امارات از علاقه و نقش اصلی خود در پیمان ابراهیم این بود که به کاهش تنش میان فلسطین و اسرائیل کمک می‌کند و انگیزه‌ای برای اسرائیل جهت کاهش تجاوزات خود به سرزمین‌ها و مقدسات فلسطینی‌ها خواهد بود. اما دولت نتانیاهو دقیقاً برعکس عمل می‌کند، از تجاوزات علیه مردم فلسطین فراتر رفته و به یک کشور عربی که برای غرب، کشورهای خلیج فارس و مصر مهم است توهین کرده و حاکمیت آن را تهدید می‌کند.
تاثیر احیای روابط تهران و ریاض
تلاش‌ها برای نزدیکی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران از سلطان نشین عمان و عراق آغاز شد. عمان خط دیپلماتیکی اتخاذ می‌کند که آن را از درگیری‌های عمیق یا سطحی بین قطب‌های منطقه‌ای دور می‌کند و از نظر استقلال و وجود تاریخی با همسایگی تاریخی خود تفاوت دارد. با این حال، میانجیگری چین همه را شگفت زده کرد و از نزدیکی عربستان و ایران خبر داد.
یکی از مهم‌ترین دلایلی که اسرائیل برای توجیه عادی سازی روابط با کشورهای عربی عنوان می‌کند، مشارکت برای مقابله با نفوذ ایران است، اما به نظر می‌رسد بازگشت روابط ریاض و تهران این معادله را خدشه دار می‌کند. بر اساس بیانیه مشترک سه کشور، روز جمعه ۱۰ مارس ۲۰۲۳، عربستان سعودی و ایران از سرگیری روابط دیپلماتیک بین دو کشور و بازگشایی سفارت‌های خود در مدت دو ماه پس از مذاکرات با حمایت چین در پکن خبر دادند.
به محض اعلام این توافق، نخست وزیر اسرائیل که در یک سفر رسمی به ایتالیا بود، به سرعت دولت قبلی به ریاست نفتالی بنت و یایر لاپید را مقصر دانست. یک مقام ارشد اسرائیلی که نتانیاهو را همراهی می‌کند، در مصاحبه‌ای با روزنامه‌نگاران اسرائیلی در رم، دولت قبلی را متهم کرد که «در زمان آغاز مذاکرات بین عربستان سعودی و ایران از یک سال پیش، موضع کافی قاطعانه اتخاذ نکرده است».
نفتالی بنت، نخست وزیر سابق، اولین نفری بود که پس از توافق عربستان و ایران سخنرانی کرد و گفت: تجدید روابط عربستان و ایران یک تحول خطرناک برای اسرائیل و یک پیروزی سیاسی برای ایران است. بنت در توییتر افزود: این ضربه مهلکی به تلاش‌ها برای ایجاد ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران است.» همچنین یائیر لاپید، نخست‌وزیر سابق، در یک سری توئیت‌ها عصر جمعه در توییتر گفت: نتانیاهو طوری صحبت می‌کند که انگار من مسئول توافق عربستان و ایران هستم، اینها اظهارات جعلی است.
به باور کارشناسان صهیونیست، از سرگیری روابط تهران و ریاض تاثیر جدی بر پروژه عادی سازی روابط اسراییل با اعراب خواهد داشت. بطوریکه نیر دوری، تحلیلگر شبکه خبری عبری «۱۲» درباره بازگشت روابط ریاض و تهران گفت: «خشت مرکزی دیوار انزوای ایران در شرف سقوط است که اتحاد اسرائیل و آمریکا را تهدید می‌کند. باید توجه داشت که اعلام ازسرگیری روابط دوجانبه ایران و عربستان سعودی ضربه سختی به سیاست آمریکا و اسرائیل در منطقه است. این توافق تلاش‌های اسرائیل برای عادی سازی روابط با کشورهای عربی را تهدید می‌کند.»
همچنین بن کاسپین، تحلیلگر اسرائیلی، نیز اظهار داشت: نتانیاهو با انقلاب و فروپاشی کامل به قدرت بازگشت. از این رو، عربستان به این نتیجه رسید که اسرائیل در حال غرق شدن است و چیزی برای ساختن وجود ندارد. توافق با ایران در صورت تحقق، ضربه‌ای به آرمان‌های اسرائیل وارد می‌کند که به دنبال ارائه یک اتحاد منطقه‌ای علیه ایران بود».
به باور برخی از کارشناسان، اسرائیل می‌خواهد برای خروج از بحران به ایران حمله نظامی کند، زیرا دولت تندرو اسرائیل به رهبری «نتانیاهو» می‌خواهد درگیری سیاسی در اسرائیل را به خارج منتقل کند و کل منطقه را به جنگ بکشاند، بنابراین چین هم با عربستان سعودی و ایران، این توافق را انجام داد تا در صورت وقوع، اثر جنگ را از بین ببرد
چشم‌انداز توافق ابراهیم
هنگامی که ایالات متحده آمریکا در دوران ترامپ وارد معامله قرن شد، دولت ایالات متحده پس از آن برای خود و متحد استراتژیک خود اسرائیل، اهداف موقت و استراتژیک تعیین کرد. یکی از اهداف موقت در توافقات «ابراهیم» ایجاد اتحاد منطقه‌ای در خاورمیانه در قالب بلوک ناتو برای مقابله با تهدید ایران است. همچنین رژیم صهیونیستی، از تهدید ایران رنج می‌برد و آن را مشکلی وجودی می‌داند بنابراین. با کشورهای عربی برای ایجاد ائتلاف مشترک برای مقابله با تهدید ایران در اولین و دومین نشست عقبه با حضور مصر، اردن، بحرین، اقدامات اولیه انجام داد.
اما در این میان، عربستان سعودی از مدتی پیش شروع به تغییر استراتژی خود در برخورد با پرونده ایران کرده است و به تدریج خارج از چارچوب آمریکا فکر می‌کند و این در بحران «اوپک پلاس» با افزایش تولید نفت مشهود بود، چر که این کشور با رد پیشنهادات نفتی آمریکا آن را نشان داد. در واقع، عربستان سعودی متوجه شده است که هدف آمریکا از توافقنامه «ابراهیم» صرفاً حمایت از اسرائیل بود و نه حمایت از کشورهای عربی خلیج فارس.
به باور برخی از کارشناسان، اسرائیل می‌خواهد برای خروج از بحران به ایران حمله نظامی کند، زیرا دولت تندرو اسرائیل به رهبری «نتانیاهو» می‌خواهد درگیری سیاسی در اسرائیل را به خارج منتقل کند و کل منطقه را به جنگ بکشاند، بنابراین چین هم با عربستان سعودی و ایران، این توافق را انجام داد تا در صورت وقوع، اثر جنگ را از بین ببرد.
آنچه مشخص است اینکه توافق ایران و عربستان احتمالا موجب نقض توافق «ابراهیم» شود و موجب رد این توافق از سوی عربستان به دلیل امتناع از مشارکت در آن باشد. در ژانویه گذشته، شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، اعلام کرد که توافق بر سر تشکیل کشور فلسطین پیش شرطی برای این پادشاهی برای برقراری روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل خواهد بود.
در مجموع، نزدیکی عربستان و ایران میخ جدیدی بر تابوت عادی سازی اسرائیل و اعراب و آغازی بر فروپاشی واقعی توافق «ابراهیم» است که به طور خاص برای مهار مقاومت فلسطین منعقد شد.
نظر شما