بازار؛ گروه استانها: روستای کنگ در ۱۹ کیلومتری غرب طرقبه و ۲۹ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد و با معماری پلکانی خود، عنوان ماسوله خراسان را گرفته است.
سفر به روستای کنگ در ۱۹ کیلومتری شهرستان طرقبه و قدم زدن در پلکان های سنگی نه تنها زیبایی های خاص خود را دارد بلکه سفری ارزان محسوب می شود البته در طی سال‌های گذشته همواره مشکلاتی نیز مانع از ورود و ماندگاری گردشگر به کنگ شده است که بخشی از مشکلات باعث بی‌رغبتی مردم کنگ نسبت به ورود گردشگر به روستایشان شده است و مردم آن ترجیح دادند اصلاً به روستایشان نیایند چه برسد به اینکه از مزایا و مواهب حضور گردشگر برخوردار شوند.
یک پژوهش در این روستا نشان داد که آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست‌محیطی وسیعی زندگی مردم کنگ و محیط‌زیست منطقه را متأثر کرده است و سبب شده تا مردم کنگ در ارتباط با گردشگری موضعی دوگانه داشته باشند؛ از یک‌سو می‌خواهند ارزش‌های فرهنگی و محیط طبیعی خود را حفظ کنند و از سوی دیگر نیز از منافع ورود گردشگر استقبال می‌کنند.
مردم کنگ بر هویت طایفه‌ای، ملی، دینی و ارزش‌های بومی خود تعصب‌دارند و نسبت به وضعیت پوشش گردشگران و بی‌توجهی برخی از گردشگران به مسائل دینی حساس‌اند و رفتار برخی از آنان را مغایر باارزش‌های اهالی می‌دانند و دلیل آسیب فیزیکی به باغات و حتی افزایش کج روی در این روستا می‌دانند. از طرفی عده‌ای از مردم این روستا خواستار کنترل، حمایت و نظارت رسمی و قانونی بیشتری هستند؛ عده‌ای نیز رونق گردشگری در این روستا را به توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد امکانات رفاهی و بهداشتی می‌دانند.
ثبت گنگ در فهرست آثار ملی ایران
مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بابیان اینکه محدوده تاریخی بافت باارزش فرهنگی تاریخی روستای گنگ به شماره ۳۳۰۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده است اظهار می‌کند: وجود طبیعت بکر، رودخانه و باغات سرسبز و چشم‌انداز زیبای آن، ظرفیت منحصربه‌فردی را برای حضور گردشگران و طبیعت گردان در این روستا به وجود آورده است.
محمود طغرایی اذعان می‌کند: برگزاری آداب‌ورسوم سنتی و رواج میراث فرهنگی ناملموس ارزشمند مذهبی و ملی در این روستا همچون آئین علم‌گردانی و تعزیه‌خوانی ماه محرم سنتی و همچنین پاسداشت جشن نوروز و چهارشنبه‌سوری، بخش هویتی فرهنگی این روستاست.
وی ادامه می‌دهد: بافت تاریخی این روستا با معماری بومی که دارد، از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است و تحت تأثیر عوامل مختلف طبیعی همچون رودخانه و شیب طبیعی زمین و در مسیر رخدادهای تاریخی و مهاجرت‌های اقوام مختلف، بیش از ۷۰۰ سال گذشته در این منطقه ایجادشده و با استفاده هوشمندانه از مصالح بوم آورد محلی مانند سنگ و چوب توانسته در طول زمان به حیات فعال روستایی خود ادامه دهد.
طغرایی تصریح می‌کند: در روستای گنگ، تکیه سفلی، قبرستان تاریخی و مزار موسوم به مزار شیخ عبدالله در پنج کیلومتری ضلع غربی روستا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسئول ثبت آثار تاریخی و فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی می‌گوید: وجود بناهای تاریخی شناسایی‌شده ازجمله قلعه گبری‌گنگ و محله‌بندی بافت تاریخی که همچنان به همان اسامی قدیمی و بر اساس اقوام مهاجر قدیمی آن نامیده می‌شود و توجه به عناصر طبیعی مانند اقلیم، جهت تابش آفتاب، جهت وزش باد و پلکانی بودن خانه‌های قدیمی دو، سه و گاه چهار طبقه(اشکوبه) ازجمله ارزش‌های کالبدی میراث معماری این روستای کوهستانی تاریخی است.
طغرایی اظهار می‌کند: پوشش‌های سنگ چینی شده دیوارهای باربر، اندود کاه‌گلی بدنه‌های داخلی و خارجی بخش‌های مسکونی با ترکیبی از پنجره‌های مربع شکل و ایوان‌های چوبی زیبا، چشم‌اندازی دل‌نشین و باصلابت از این بافت پلکانی به وجود آورده است.
پاسداری از میراث کنگ
مسئول ثبت آثار تاریخی و فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی می‌گوید: وزارت میراث، گردشگری و صنایع‌دستی با ثبت ملی این محدوده بافت روستایی، در نظر دارد به‌منظور انجام اقدامات حفاظتی از این اثر ارزشمند تاریخی فرهنگی با همکاری سایر نهادهای دولتی و مردمی نسبت به مستندسازی فنی، برنامه‌ریزی استحکام‌بخشی خانه‌ها و معابر، اقدام در امور حفاظتی و اجرای برنامه‌های عملیاتی مرمتی زمینه مناسب زندگی روستائیان را فراهم نماید و موجب پاسداری از میراث فرهنگی و کالبدی یکی از کهن‌ترین روستاهای کشور شود.
وی اذعان می‌کند: شکل‌گیری الگوهای متنوع با بیش از هفت الگوی کلی که دقیقا منطبق بر نیاز مالکان خانه‌های روستای گنگ طراحی و ساخته‌شده نیز در نوع خود بسیار جالب بوده و گویای دانش و مهارت سنتی معماری بومی روستا در سده‌های گذشته است.
وی تأکید می‌کند: حمایت از سرمایه‌گذاری در گردشگری به‌منظور توسعه فضاهای اقامتی و پذیرایی سنتی، یکی دیگر از روش‌های باز زنده سازی و پایداری این بافت تاریخی است که باید موردتوجه ویژه قرار گیرد.
رابطه محلی‌ها با گردشگران
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با اشاره به تبعات حضور گردشگران در مناطق روستایی اظهار می‌کند: رونق گردشگری بر فضای روستا، وضعیت مهاجرت، درآمد روستائیان و پایداری زندگی روستایی کاملاً اثرگذار است.
مژگان ثابت تیموری می‌گوید: نمونه این امر روستاهایی هستند که در دل کویر دچار کمبود آب بوده و با مهاجرت ساکنان خود مواجه شدند، اما به‌محض اینکه پای توریست به این روستاها باز شد با پیشرفت و توسعه مواجه شدند.
وی درباره روستای کنگ که در انتهای طرقبه و شاندیز واقع‌شده است، خاطرنشان کرد: معمولاً عده‌ای از افراد که به دنبال جایی دنج و بکر هستند که اغلب نیز طبیعت گردند به کنگ سفر می‌کنند، معمولاً مردم عادی کمتر برنامه‌ریزی می‌کنند که برای طبیعت‌گردی به کنگ بروند، مگر اینکه آشنا و یا دوستانی را در آنجا داشته باشند.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد بابیان اینکه گردشگران معمولاً طیف مثبتی از جامعه هستند که اگر دستورالعمل لازم به آنان داده شود بسیاری از مسائل و مشکلات حل‌وفصل می‌شود افزود: دهیاران از طریق ارتباط با بخشداران و شوراهای روستا می‌توانند درباره توسعه گردشگری و منافع حضور گردشگران تبلیغ کنند و با ارائه اطلاعاتی به گردشگران مشکلات را رفع‌ورجوع کنند.
تیموری خاطرنشان کرد: این ارتباط تنها می‌تواند از طریق آموزش شوراها و بخشداری‌های روستاهای گردشگر پذیر برقرار شود، البته تخریب‌هایی نیز از سوی گردشگران در سال‌های اخیر صورت گرفته است که نمی‌توان منکر آن شد، حتی اگر یک شهروند معمولی چندین بار پارکینگ منزلش توسط گردشگران اشغال و باعث بی‌نظمی در کارهای او شوند؛ مطمئناً اجازه نخواهد داد که گردشگر به حریمش وارد شود لذا این تقابل روستائیان با گردشگران تخریب‌کننده امری طبیعی است.
وی بابیان اینکه گردشگران از وجود این قانون استقبال خواهند کرد افزود: اگر قانونی درزمینهٔ حضور گردشگر تدوین شود می‌تواند به حضور و توسعه صنعت توریسم در روستاها کمک کنند زیرا وجود قانون به گردشگران احساس امنیت بیشتری می‌دهد و احساس می‌کنند که در محیطی قرار گرفتند که با مدیریت و برنامه‌ریزی اداره می‌شود.
ثابت تیموری گفت: مردم کنگ از مزایا و منافع حضور گردشگر درک دارند، اما آن‌قدر که بایدوشاید و در سایر استانها از مواهب حضور آنان بهره‌مند می‌شوند، نیست؛ همچنین باید به ویژگی‌های افراد در مناطق مختلف کشور نیز اشاره کرد، معمولاً خراسانی‌ها دارای حریم خاصی هستند که کمتر اجازه می‌دهند که افراد بیگانه به حریم آنان وارد شوند، اما اگر موانع و سطح حضور گردشگران برای میزبانان مشخص شود قطعاً با استقبال مواجه می‌شود.
وی افزود: با هماهنگی با دهیاران و برنامه‌ریزی و ایجاد اعتماد متقابل می‌توان به توسعه گردشگری در روستای کنگ کمک کرد.
نظر شما