بازار؛ گروه استانها: مشکلات تولید و صنعت تمامی ندارد،فقط هر بار به شکلی گلوی تولیدکنندگان و صنعتگران را می‌فشارد؛یک‌بار با تورم،یک‌بار با کمبود مواد اولیه،یک‌بار با سودهای بانکی و یا بخشنامه‌هایی که هرروز در حال تغییر است.
آن چیزی که سایه آن بر سر تولید بیش از هر چیزی سنگینی می‌کند بحث تحریم‌ها و محدودیت‌هایی است که چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی تولیدکنندگان با آن مواجه هستند.
مشکل مالی و بحث سرمایه در گردش در واحدهای تولیدی هم چنان حرف نخست را می‌زند و لذا آن چیزی که تولید کننده را آزار می‌دهد بلاتکلیفی،بخشنامه‌های خلق‌الساعه،بروکراسی و دیوان‌سالاری اداری است.این ها بخشی از جملات نایب‌رئیس خانه صنعت و معدن تجارت کشور و ریاست سابق خانه صنعت و معدن، تجارت خراسان رضوی در گفت و گو با بازار است که پیرامون وضعیت واحد های صنعتی با ما در میان گذاشته شده و محور گفت و گوی این مصاحبه را به خود اختصاص داده است.
* تورم چه تأثیری بر روی صنایع داشته است چشم‌انداز آینده را چگونه می‌بینید؟
تورم یک پدیده شوم در اقتصاد است. تورم در کشور وجود دارد و یک بی‌ثباتی اقتصادی را نیز به همراه داشته است و همان طور که مشاهده می کنید سبب بی‌نظمی در زندگی و مصرف مردم شده است.برای مثال اگر در نظر دارید تا یک کیلو قند خریداری کنید اما به دلیل بی ثباتی قیمت ها با خود به این موضوع می اندیشید حالا که پولش رادارم ۵ کیلو بخرم چون ۲۰ روز دیگر قیمت بالا می‌رود!
* آیا دولت در مهار تورم موفق خواهد شد؟
تورم‌زدایی راهکارهای اقتصادی خودش را طلب می کندو با شعار نمی‌توان آن را محقق کرد.برای این هدف باید دولت‌ها و بخش خصوصی برنامه داشته باشند. ممکن است در مقطع و یک بازه زمانی بتوان قیمت ها را ثابت نگاه داشت اما به طور حتم در درازمدت اتفاقی نخواهد افتاد و علتش هم این است که یک برنامه جامع اقتصادی که قابل‌طرح و فهم برای اقتصاددان‌ها باشد وجود ندارد.
به نظر من فقط برای مسائل لحظه‌ای تصمیم‌گیری کرد. برای مثال اگر این پرسش مطرح شود که سال آینده وضع مسکن در کشور چگونه خواهد شد؟ کسی نمی‌داند،فقط از کودکی شنیدیم که ملک چیز خوبی است چون کسی نتوانسته است جلوی تورم را بگیرد.
تورم‌زدایی راهکارهای اقتصادی خودش را طلب می کندو با شعار نمی‌توان آن را محقق کرد.برای این هدف باید دولت‌ها و بخش خصوصی برنامه داشته باشند. ممکن است در مقطع و یک بازه زمانی بتوان قیمت ها را ثابت نگاه داشت اما به طور حتم در درازمدت اتفاقی نخواهد افتاد و علتش هم این است که یک برنامه جامع اقتصادی که قابل‌طرح و فهم برای اقتصاددان‌ها باشد وجود ندارد
در حال حاضر چند میلیون مترمربع مسکن بدون مالک در کشور وجود دارد ؟ اما بازهم با مشکل مسکن مواجهیم. ازیک‌طرف فضای خالی داریم ازیک‌طرف متقاضی داریم پس من مسکن را برای خانه‌دار شدن افراد ،نساخته‌ام بلکه مسکن را در قالب سرمایه دید ه ام .دلار ،طلا و ...را در قالب سرمایه دیده‌شده است درصورتی‌که در کشورهایی که یک اقتصاد سالم داشته باشند این موضوع رخ نمی‌دهد .
چون برنامه‌های اقتصادی مدونی نداریم شما پولی را که می‌خواهید ،طلا بخرید باید در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنید تا در بازار سرمایه وارد تولید شود اما چون بازار سرمایه تعریف‌شده درستی نداریم، متأسفانه این مسائل همگی به نابسامانی اقتصاد دامن می زند.
* تا چه میزان مشکلات صنایع مدیریت‌شده است؟
در واقع سوء مدیریت و دیوان‌سالاری اداری دولت بیش از هر عامل دیگری به اقتصاد ضربه زده است. به نظر من آن‌قدری که نامهربانی‌های مسئولان اجرایی کشور به اقتصاد ضربه وارد کرده است و مهلک تر است که کرونا و تحریم‌ها نتوانسته‌اند به آن میزان ضربه بزنند علاوه بر آن این نامهربانی‌ها مختص صنایع نیست زیرا در حال حاضر آن فردی که دارای یک واحدی صنفی است، همان‌قدر که دارنده یک کارخانه از نامهربانی‌های مسئولان رنج می‌برد، او نیز شامل این نامهربانی‌ها و سوء مدیریت‌ها می‌شود.
در حقیقت مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد بخشی از آن به تحریم‌ها برمی‌گردد اما بخش اصلی آن به رفتارهای مدیریتی درون کشور برمی‌گردد به اعتقاد بنده در مدیریت کشور علم و تخصص حرفی برای گفتن ندارد یعنی اگر فردی مدیر دستگاه و ارگانی می‌شود اعتقادی به علم ندارد.
* آیا دولت در صنایع کوچک توانسته است نقشی حمایتی را ایفا کند؟
دولت‌ها همیشه خوب حرف زدند ،همه مسئولان از موفقیت‌هایشان صحبت می‌کنند و این به دلیل همان نبودن آمار درست است.
به اعتقاد من، بهترین معیار سفره مردم است و این‌که آیا مردم با آرامش و رفاه زندگی می‌کنند یا خیر؟ اما آمارها نشان می‌دهد که مصرف لبنیات ،مواد پروتئینی کاهش‌یافته است این‌ها به نظر من یعنی توان خرید مردم کاهش‌یافته است .
این مردم در همین کشور و در همین محیط‌های موجود مشغول به کارهستند ودرآمد دارند و زندگی می‌کنند. مردم یعنی همه، نه یک قشر خاص لذا عده‌ای هم که در شرایطی خوب زندگی می‌کنند برایشان هیچ فرقی نمی‌کند. یک نمونه می‌توان به شلوغی صف‌های نان اشاره کرد، چرا شاهد این صف های شلوغ هستیم چون مصرف نان بالا رفته چون برنج و ماکارونی و سایر کالاهای اساسی گران شده و مردم به نان که هنوز یک قوت ارزان است بیشتر نیاز دارند.
همه دولت‌ها تلاش می‌کنند یک کاری را انجام دهند اما به اعتقاد من برای مسائلی که می‌گویند یک برنامه‌ای را مشخص کنند. دولتی که روی کار می‌آید باید برنامه اقتصادی‌اش را تشریح و آن را هدفمند پیش ببرد؛ مثلاً اعلام کند که طبق کدام برنامه در بحث اشتغال این کارا را انجام خواهد داد و نه‌فقط حرف بزند،مگر اشتغال به وجود آوردن ساده است؟
در تدوین توسعه هشتم قرار داریم چرا برنامه توسعه اقتصادی تدوین می‌شود؟ چون طبق آن برنامه باید حرکت کنیم.کدام دولت بعد از انقلاب طبق برنامه توسعه اقتصادی که مدون بوده و دولت ها ملزم به اجرای آن بودند توانسته است ۵۰ درصد آن را اجرا کند؟تا زمانی که ما معتقد به برنامه محوری نباشیم هیچ امیدی به بهبود برنامه‌ها نمی‌توانیم داشته باشیم.
* شرایط اقتصادی امروزی را چقدر به تبعات کرونا می‌توان گره زد؟
وقتی یک عامل بازدارنده ورود پیدا می‌کند، به‌طور طبیعی نمی‌توان نقش آن را بی‌اثر ببینیم ولی می‌توان تدابیری را بیندیشید که نقش آن را کم اثرتر کرد.
کدام دولت بعد از انقلاب طبق برنامه توسعه اقتصادی که مدون بوده و دولت ها ملزم به اجرای آن بودند توانسته است ۵۰ درصد آن را اجرا کند؟تا زمانی که ما معتقد به برنامه محوری نباشیم هیچ امیدی به بهبود برنامه‌ها نمی‌توانیم داشته باشیم.
بالاخره کرونا جهانی بود و برای چند ماهی کشورهای دنیا دچار تزلزل‌های اقتصادی شدند ضمن این‌که در بحث کرونا این نکته قابل‌ذکر است که چه دولت گذشته و فعلی در بحث کنترل کرونا خوب عمل کردند چون وقتی آمارهای مبتلایان و فوتی‌های ایران را با سایر کشورهای دنیا مقایسه می‌کنید ،قابل قیاس نیست و ما به‌مراتب در این مورد آمارهای بهتر و قابل‌توجه‌تری نسبت به آن‌ها داشته‌ایم .
جای تقدیر از کارکنان درمان دارد و این به آن معناست که کارخانه من به خاطر کرونا می‌توانست تعطیل شود اما نیروی درمان کشورمان ما را حمایت و درمان کردند که افراد سالم بمانند و اشتغال حفظ شود.
البته کرونا در صنوف اثرگذاری آن مشهود بود. وقتی یک بازارچه، رستوران ،هتل و ...تعطیل می‌شد این اثر در صنوف تأثیرگذار بود و آن‌ها آسیب دیدند و کسی هم به آن‌ها توجه نکرد اما در حوزه صنعت که رصد کردم ،به‌جز چندین ماه اول واحدهایمان کار می‌کردند و تولید کالاها هم فروش رفته است و در بخش صنعت به اعتقاد من کرونا تأثیرگذار نبوده است.
* آیا با تأمین نقدینگی واقعاً می‌توان مشکل تولید و تولیدکننده را حل کرد؟
کمبود سرمایه و نقدینگی متأسفانه موضوعی است که نسبت به ۳۰ سال گذشته تغییر نکرده بلکه تنها فرم آن عوض‌شده است و به اعتقاد من مشکلات مالی و مسئله نقدینگی مشکل حادی نیست.
حدوداً ۴۰ تا ۴۵ درصد واحدهای ما با مشکل مالی به‌صورت جدی مواجه هستند و بقیه که می‌گویند مشکل نقدینگی داریم این ادعا صحت ندارد.باید اذعان کرد مشکلات جدی‌تری در کشور وجود دارد که مانع سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال می‌شود.
* تا چه میزان زیرساخت‌های تولید در کشور فراهم است؟
همان‌طور که از نام این واژه پیداست زیرساخت‌هایی هم چون زمین و حامل‌های انرژی از نیاز ای اولیه واحدهای تولید است.
به‌طور مثال ما در مشهد محور غرب راداریم، باوجود مشکل کم‌آبی در این بخش، به نظر می‌رسد اگر مشکلات آبی این منطقه رفع شود، شهرک‌های صنعتی بتوانند زمین لازم را در اختیار واحدهای صنعتی قرار دهند.
اگر نیم‌نگاهی به سنگاپور به‌عنوان یکی از قطب‌های صنعتی بیندازید و آن را با وسعت مشهد مقایسه کنید مشاهده می‌کنید که سنگاپور در مقایسه با مشهد بسیار کوچک است، اما در بخش شهرک‌های صنعتی و تحویل زمین به واحدها مشکلی ندارد و این در حالی است که ما هنوز در خراسان رضوی و کشور سند آمایش صنعتی نداریم.
نقشه راه و سند آمایشی در این راستا بسیار تأثیرگذار و مهم است اما شما مشاهده می‌کنید درحالی‌که در همه کشورهای توسعه‌یافته کارخانه‌های فولاد خود را به دلیل نیاز شدید به آب در کنار دریا ایجاد می‌کنند، اما در خراسان رضوی تعداد زیادی از صنایع فعالیت دارند که نیاز شدید به آب‌دارند و به دلیل نبود سند آمایش، چنین صنایعی در یک استان کم آب ایجادشده، درنتیجه مشکلات بسیاری برای صنایع ایجاد کرده است.
اگر به کشورهای توسعه‌یافته نگاه کنیم می‌بینیم که تمامی فعالیت‌ها بر پایه و اساس علمی انجام می‌شود به‌عنوان‌مثال اقتصاد خود را تعریف می‌کنند که می‌خواهند چه اقتصادی داشته باشند اما ما هرروز در کشور چیز جدیدی می‌شنویم و اقتصاد علمی کتابت شده‌ای را حداقل من تاکنون ندیدم.
* برای توسعه صنعتی چه اقدامی باید برداشت؟
ایران در تولید برخی کالاها و خدمات، ظرفیت یا مزیت نسبی یا راهبردی دارد. برخی فعالیت‌های صنعتی هم به دلایل و رویکردهای گوناگون برای کشور ضروری تشخیص داده می‌شود مانند امنیت غذایی، دستیابی به فناوری‌های پیشتاز یا آینده، اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی یا ماندن جمعیت در نزدیکی مرزهای کشور برای تحقق این ضرورت‌ها و استفاده از مزیت‌های کشور، لازم است راهبرد توسعه صنعتی یا تولید در ایران تدوین و ابلاغ شود.
باید بر روی حوزه‌های واجد مزیت اشتغال‌زا به‌ویژه در حوزه فناوری‌های جدید حمایت‌های مؤثر و زمان‌دار وضع شود.
در این راستا ضروری است تا حمایت‌های مالی و تسهیلات ارزان‌قیمت دولتی فقط بر اساس راهبرد توسعه صنعتی و به‌صورت شفاف به صنایع مولد و ارزش افزا صورت پذیرد.
تا زمانی که راهبرد توسعه صنعتی یا سیاست صنعتی تدوین و تصویب نشده و یا حداقل تا زمانی که صنایع پیشران که می‌توانند رشد اقتصادی را محقق کنند تعریف‌نشده است، لازم است با بهبود محیط زمینه ظهور کارآفرینان، کارآفرین پروری و محیط کسب‌وکار و امنیت سرمایه‌گذاری مهیا شود.
نظر شما