بازار؛ گروه استانها: استان خراسان رضوی بستر اقتصاد بسیاری از فعالیت‌های تجاری؛ کشاورزی و همچنین معدنی است که باوجود یکی از قطب‌های تولید کشور اما در طی سال‌های گذشته به دلیل تنگناهای اقتصادی که دولت‌ها با آن دست‌به‌گریبان بودند نتوانسته با برنامه توسعه پیش برود.
بنا بر گفته استاندار خراسان رضوی حدود چهار هزار طرح نیمه‌تمام در استان خراسان رضوی وجود دارد که عمر برخی این پروژه‌ها حتی به بیش از ۲۰ سال می‌رسد و بنا بر تخمین کارشناسان برای تکمیل این پروژه‌ها مبلغی بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد ریال نیاز است که بدون شک از عهده دولت برای تأمین اعتبار خارج است.
گردشگری چشم‌انتظار اعتبار
استان خراسان رضوی و به‌ویژه شهر مقدس مشهد به‌واسطه بهره‌مندی از بارگاه ملکوتی امام هشتم شیعیان هم ساله میزبان سیل عظیمی از مشتاقان و دلباختگان اهل‌بیت از سراسر کشورهای مسلمان است و لذا افزون بر ۴ میلیون گردشگر خارجی و بالغ‌بر ۳۰ میلیون زائر ایرانی به این شهر سفر می‌کنند.
این در حالی است که باوجود تصویب بودجه زیارت اما استان تاکنون توفیقی در دریافت این بودجه نداشته است.
باوجوداینکه بسیاری از مسئولان تاکنون برای همواره سازی مسیر زائران پروژه‌های بسیاری مانند پروژه برقی سازی قطار مشهد-تهران را در دستور کار قرار داده اما این پروژه نیز هم چنان بر روی زمین‌مانده است و پیشرفت چشمگیری ندارد.
در حوزه روابط تجاری نیز باوجوداینکه ارتباط و تعاملات مناسبی با کشورهای افغانستان و ترکمنستان از طریق این استان فراهم است اما متأسفانه اتصال دوغارون به شبکه ریلی، احداث راه‌آهن بافق-مشهد و تربت‌حیدریه- سنگان- هرات، احداث و تکمیل آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، و بسیاری از طرح‌های آبی متعدد به دلیل بی‌میلی در تأمین اعتبارات و تنگناهای اقتصادی هم چنان بر روی زمین‌مانده است.
بودجه قطره چکانی برای زیارت
سرپرست دفتر مطالعات و پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی بابیان اینکه پروژه‌های مهمی در این استان به دلیل کمبود اعتبارات ناتمام مانده است اشاره‌ای به ظرفیت گردشگری این استان کرده و اظهار می‌کند: باوجود بهره‌مندی مشهد مقدس از پتانسیل قابل‌توجه گردشگران داخلی و خارجی اما دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲ ردیف بودجه اختصاصی را برای شهرهای زیارتی مشهد، قم، شهرری و شیراز در نظر گرفته اما کل اعتبار در نظر گرفته‌شده در جدول اعتبارات ردیف‌های متفرقه سال ۱۴۰۲ تنها ۱۰۰ میلیارد تومان است.
شهرام عیدی زاده همچنین با انتقاد از بدون اعتبار ماندن پروژه برقی سازی قطار مشهد-تهران اظهار می‌کند: یکی از پروژه‌های مهم ریلی استان و کشور برقی سازی قطار مشهد به تهران است که بیش از یک دهه از کلنگ زنی آن می‌گذرد اما به دلیل خروج طرف چینی از اجرای این طرح، قطار مشهد به تهران نیز بدون اعتبار مانده و پیشرفت فیزیکی این پروژه صفر است.
وی ادامه می‌دهد: دولت نیز طی سال‌های اخیر تنها ردیف اختصاصی این پروژه را در قوانین بودجه زنده نگه‌داشته اما اعتبارات آن ناچیز بوده است. در لایحه بودجه ۱۴۰۲ نیز اعتبار در نظر گرفته‌شده برای این پروژه تنها ۱۰۰ میلیون تومان است.
یکی از پروژه‌های مهم ریلی استان و کشور برقی سازی قطار مشهد به تهران است که بیش از یک دهه از کلنگ زنی آن می‌گذرد اما به دلیل خروج طرف چینی از اجرای این طرح، قطار مشهد به تهران نیز بدون اعتبار مانده و پیشرفت فیزیکی این پروژه صفر است
سرپرست دفتر مطالعات و پژوهش‌های اتاق بازرگانی خراسان رضوی می افزاید: از دیگر پروژه‌های ناتمام می‌توان به تکمیل پروژه قطار شهری مشهد، اتصال دوغارون به شبکه ریلی، احداث راه‌آهن بافق-مشهد و تربت‌حیدریه- سنگان- هرات، احداث و تکمیل آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، طرح‌های آبی متعدد و چندین مورد دیگر است. همچنین باید جایگاه استراتژیک استان در هم‌مرزی با همسایگان شرقی و استفاده از ظرفیت‌های این خطه در تعامل با همسایگان در بودجه در نظر گرفته شود.
طرح‌های بی‌سامان
عیدی زاده با اشاره به اینکه حاشیه یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفری مشهد به‌عنوان دومین کلان‌شهر کشور، سال‌ها تشنه اعتبارات ملی است، تصریح می کند: دولت و مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه ۹۴ ردیف بودجه اختصاصی را برای رسیدگی به مشکلات حاشیه شهر مشهد اختصاص دادند و این ردیف در سال‌های بعد تکرار شد، هرچند تخصیص اعتبارات این ردیف بسیار ناچیز بود.
وی ابراز می کند: از سال ۹۹ ردیف اختصاصی بودجه حاشیه شهر مشهد از قانون بودجه حذف شد و در قالب بهسازی بافت فرسوده و ساماندهی حاشیه شهرها و کلان‌شهرهای مذهبی به جدول مربوط به اعتبارات متفرقه انتقال یافت، درنتیجه اعتبار کمی معادل ۹۵ میلیارد تومان در اختیار شرکت بازآفرینی شهری ایران قرار گرفت اما در لایحه بودجه ۱۴۰۲ این ردیف به‌طورکلی حذف‌شده و خبری از ردیف اعتباری برای حاشیه شهرها نیست.
وی با اشاره به ساماندهی کشف رود خاطرنشان می کند: سالانه میلیون‌ها مترمکعب فاضلاب به رودخانه کشف رود در حاشیه شهر مشهد ریخته می‌شود که امروز این منطقه تبدیل به معضلی زیست‌محیطی در حاشیه این شهر شده و به‌طورجدی نیازمند ساماندهی است. دولت در سال ۹۹ ردیف اختصاصی برای ساماندهی کشف رود در لوایح بودجه در نظر گرفت و در لایحه بودجه ۱۴۰۲ نیز مانند ۳ سال گذشته این ردیف حفظ‌شده که معادل ۲۵ میلیارد تومان است.
عیدی زاده می گوید: پروژه‌های عمرانی زیادی که محل تأمین اعتبارات آن از محل اعتبارات ملی بوده، از سال‌های گذشته در استان باقی‌مانده و اجرای آن‌ها تکمیل‌نشده که احتمالاً فرآیند تکمیل آن سالیان سال ادامه خواهد داشت. ازجمله این پروژه‌ها قطار شهری مشهد-گلبهار بوده که در سال ۱۳۹۰ شروع و اتمام آن تا سال ۱۴۰۵ پیش‌بینی‌شده است. برای کل پروژه ۱۹۵۵ میلیارد تومان اعتبار لازم بوده و مانده هزینه برای اجرای این پروژه ۱۵۱۲ میلیارد تومان است. در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز ۹۵ میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده‌شده، بنابراین به نظر می‌رسد، پروژه‌های عمرانی استان سالیان سال نیمه‌تمام باقی خواهد ماند.
منتظر اعتبارات دولتی نباشید
کلید حل مشکلات برای پایان دادن به طرح‌های نیمه‌تمام خراسان رضوی ظاهراً به بودجه و اعتبار ربط دارد اما استاندار خراسان رضوی می‌گوید: برای انجام کارها، نباید منتظر اعتبارات دولتی بود و حل مشکلات را به تأمین اعتبار گره زد بلکه باید با نگاه مولدسازی که مورد تأکید سران سه قوه و تائید رهبر معظم انقلاب اسلامی است، گام برداشت.
یعقوب علی نظری در این رابطه اظهار می‌کند: در حال حاضر دولت هرماه باید بازپرداخت بدهی‌های گذشته را به سرانجام برساند و به همین دلیل برای چهار هزار طرح نیمه‌تمام خراسان رضوی باید راهی جدای از اعتبارات دولتی پیدا کرد.
در حال حاضر دولت هرماه باید بازپرداخت بدهی‌های گذشته را به سرانجام برساند و به همین دلیل برای چهار هزار طرح نیمه‌تمام خراسان رضوی باید راهی جدای از اعتبارات دولتی پیدا کرد
وی اذعان می‌کند: بر همین اساس و در راستای مولدسازی می‌توان با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، بسیاری از طرح‌ها را به نتیجه رساند تا مردم از اتمام و راه‌اندازی طرح‌ها بهره‌مند شوند.
پروژه‌های کم‌اهمیت
در همین راستا حسین موسوی یکی از فعالان اقتصادی در گفت‌وگو با بازار پیرامون سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی اظهار می‌کند: سال ۱۴۰۱ خراسان رضوی شاهد حضور مسئولان از رئیس‌جمهور گرفته تا نمایندگان وزرای مختلف بوده اما متأسفانه اعتبارات و مصوباتی که در این استان توسط این افراد به تصویب رسید در قد و قواره ملی و متناسب با جایگاه این استان نبود.
وی در این رابطه با اشاره به سفر نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی به خراسان رضوی اظهار می‌کند: اگرچه رسانه‌ها از ده‌ها طرح عمرانی و زیرساختی در این سفرها یادکردند اما واقعیت این است که بسیاری از این مصوبات تنها به اقدامات کوچک و عقب‌افتاده‌ای اختصاص داشت که رنگ و بوی ملی نداشت.
وی با اشاره به برخی از این مصوبات اظهار کرد: به‌طور مثال آقای نیکزاد در سفر به خراسان رضوی دستور به تأمین ۳۰۰ تن قیر مازاد برای آسفالت معابر شهرستان چناران دادند و یا بنا بر دستور وزیر نفت مقرر شد تا گازرسانی به روستاها «بقمج» روستای «اسلام آباد» از توابع شهرستان گلبهار و یا روستای «حیطه زشک» شاندیز بررسی و آغاز شود.
وی بابیان اینکه البته رسیدگی به چنین اموری خالی از لطف نیست ادامه داد: اما واقعیت این است که مشهد نیازمند توجه به پروژه‌های مهم‌تر و با ابعاد بزرگ‌تری است.
وی تکمیل آزادراه مشهد – چناران و یا پروژه قطار برقی گلبهار-مشهد را ازجمله طرح‌هایی می‌داند که اعتباری برای تسریع ندارد.
وی اذعان می‌کند: هرچند بنا بر ادعای مسئولان اعتبارات عمرانی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نسبت به مصوب بودجه ۱۴۰۰ افزایش دارد اما وجود صدها پروژه عمرانی نیمه‌تمام و بعضاً با پیشرفت فیزیکی کمتر از ۱۰ درصد مانند آزادراه حرم تا حرم، آزادراه مشهد -قوچان، راه‌آهن مشهد -زاهدان و مشهد -گرگان یا جاده‌های محلی بیانگر این واقعیت است که به سرانجام رساندن این پروژه‌ها نیازمند عزم جدی دولت و اولویت دادن به طرح‌های مهم است.
آزادراه حرم تا حرم شاید وقتی دیگر
این فعال اقتصادی بابیان اینکه دولت نسبت به اختصاص بودجه برای برخی از پروژه‌ها هیچ رغبتی از خود نشان نمی‌دهد می‌افزاید: نمونه بارز آن آزادراه حرم تا حرم است که قطعه سوم آن‌که در استان خراسان رضوی است هیچ‌گاه در اولویت کار وزارت راه و شهرسازی قرار نگرفته و همچنان بعد از گذشت حدود هفت سال تنها حدود ۱۵ درصد در یک قطعه ۳۳ کیلومتری حدفاصل مشهد تا سه‌راه تربت‌حیدریه پیشرفت فیزیکی داشته است.
وی با اشاره به آزادراه مشهد- قوچان و کاهش اعتبارات احداث آزادراه مشهد – قوچان به‌عنوان یکی از پروژه‌های مهم جاده‌ای درون استانی می‌گوید: این در حالی است که بهره‌برداری از آن می‌تواند حجم بالایی از بار ترافیکی ورودی‌های شهر مشهد را به دوش بکشد و منجر به کاهش تصادفات در این محور شود اما به دلیل نبود اعتبارات و مشکلات تملک اراضی به آزادراه گرفتار مشهور است.
آزادراه حرم تا حرم که قطعه سوم آن‌که در استان خراسان رضوی است هیچ‌گاه در اولویت کار وزارت راه و شهرسازی قرار نگرفته و همچنان بعد از گذشت حدود هفت سال تنها حدود ۱۵ درصد در یک قطعه ۳۳ کیلومتری حدفاصل مشهد تا سه‌راه تربت‌حیدریه پیشرفت فیزیکی داشته است
وی بابیان اینکه مسئولان دولتی هر بار که از این آزادراه بازدید کردند وعده تأمین اعتبار داده‌اند اما لایحه بودجه ۱۴۰۱ بیانگر آن است که اعتبارات این پروژه نه‌تنها افزایش نیافته بلکه کاهش ۵.۵ میلیاردی پیداکرده و به ۵۴.۵ میلیارد تومان رسیده است. گذرگاه خونین در ردیف سقوط اعتبار جاده محور کاشمر به شادمهر به دلیل بار ترافیکی سنگین و یک‌بانده بودن آن به یکی محورهای پر تصادف استان تبدیل‌شده است.
وی ادامه داد: بعد از پیگیری‌های چندساله دولت در سال ۹۸ برای احداث باند دوم این محور ردیف اعتباری در نظر گرفت اما این اعتبارات ناچیز باعث شده است این مسیر ۲۰ کیلومتری هنوز به سرانجام نرسد. به‌رغم پیگیری‌ها و وعده‌های دولت برای اختصاص اعتبار بیشتر جهت به سرانجام رساندن این پروژه، اعتبارات در نظر گرفته‌شده برای باند دوم جاده کاشمر شادمهر در لایحه بودجه ۱۴۰۱ حتی نسبت به مصوب ۱۴۰۰ کاهش ۸ میلیارد تومانی داشته و تنها حدود ۳۰ میلیارد تومان برای تکمیل این پروژه در نظر گرفته‌شده است
زیرساخت‌های شرق ضعیف است
بی‌توجهی به زیرساخت‌ها موجب شده تا نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی نیز در این راستا زبان انتقاد بگشاید.
علی‌اصغر عنابستانی در نشست اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با فعالان اقتصادی خراسان رضوی در محل اتاق بازرگانی مشهد، افزود: شرق کشور ازجمله استان خراسان رضوی ظرفیت‌های زیادی دارد اما بالفعل نشده است.
وی بیان کرد: برخلاف همه شعارها، توجه به شرق کشور در بودجه‌های معمول سالیانه و ساختارهای برنامه‌ای بسیار کم است و لذا توسعه زیرساخت‌های شرق کشور به‌اندازه غرب نبوده است و آمارهای توسعه در این ۲ مدت قابل‌مقایسه با همدیگر نیست.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت: سال‌ها است که رهبر معظم انقلاب بر ظرفیت‌های معدنی، کریدور توسعه شرق، سواحل مکران و همچنین تسریع در اجرای راه‌آهن چابهار- زاهدان - مشهد تأکید می‌کنند، اما توجهی به آن نشده و زیرساخت‌ها آماده نیست.
عنابستانی اظهار داشت: در نیمه شرقی کشور در کل ۳۵ کیلومتر آزادراه وجود دارد، درحالی‌که طول آزادراه‌ها در نیمه غربی کشور دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر است، این نمونه‌ای از عدم توازن در توسعه زیرساخت‌ها بین شرق و غرب کشور است.
نظر شما