محمدرضا منجذب: در حال حاضر با وجود رشد نقدینگی بالا و بسیار فراتر از رشد تولید، سیاستگذار در صدد کنترل قیمت در بازارهای مختلف هست. منظور از بازارهای سرکش بازارهایی هستند که برخلاف نظر سیاستگذار رشدهای قیمتی عجیب و غریبی (از نظر او) دارند. باید گفت جریان نقدینگی مانند یک جریان آبی هست که از بالا وارد یک فضای مشترک از چند ظرف همسطح می شود و قرار هست از روزنه ی بالای هر ظرف وارد ظروف هم سطح شود.
حال اگر ما بتوانیم یک روزنه را تنگ تر کنیم و یا موقت ببندیم آب کمتر وارد شده و یا موقت وارد آن نمیشود. آب بطور همسطحی وارد ظروف با روزنه می شود و فشار بیشتری بر آن بازارها وارد می کند. ولی بتدریج فشار آب بر روزنه تنگ یا بسته موجب باز شدن آن میشود و در نهایت آن ظرف هم همسطح بقیه میشود.
بازارهای مختلف در ایران و بویژه بازارهای موازی چنین حالتی را دارد و ورود نقدینگی (با فرض ثبات در تکنولوژی تولید و...) به بازارها موجب رشد قیمتها بطور یکسانی در بازارهای مختلف میشود.
اگر سیاستگذار به صورت تصنعی به تثبیت قیمت یک یا چند کالا متوسل شود، در نهایت فنر جمع شده آن روزنه را باز خواهد کرد و تسری قیمتها (به دلیل افزایش هزینه تولید، کمبود عرضه، رانت ایجاد شده در بازار و ...) اتفاق می افتد.
اگر بصورت تصنعی (نه حقیقی) سیاستگذار به تثبیت قیمت یک یا چند کالا متوسل شود، در نهایت فنر جمع شده آن روزنه را باز خواهد کرد و تسری قیمتها (به دلیل افزایش هزینه تولید، کمبود عرضه در قیمت کف تعیین شده، رانت ایجاد شده در بازار و ...) در بازار بخصوص اتفاق می افتد. اتفاقی که برای نرخ ارز، خودرو، مسکن، طلا و سکه، و اخیرا بورس و ...طی دو سه سال اخیر تجربه شد. به هرحال سیطره سنگین تحریم ها، کم کاری مسئولان، رشد نقدینگی بی پشتوانه، نوشدارو بعد از مرگ، دستوری بودن بازارها، کسری بودجه و ... از جمله مهمترین این دلایل هستند.
چاره آن هم چاره سازی اساسی برای هر کدام یا همه این مشکلات هست. اما جدای از مبحث فوق که دلیل اصلی موضوع هست برای هر بازاری میتوان ویژگی های خاص خود را قائل شد که در اینصورت سریعتر و یا کندتر به ظروف مرتبطه اتصال می یابد:
طلا: به نرخ دلار واکنش دارد+ به قیمت جهانی طلا واکنش دارد + استهلاک ندارد+ نقدپذیری نسبتا بالا دارد+ هزینه خرید و فروش ندارد.
سکه: به نرخ دلار واکنش دارد+ به قیمت جهانی طلا واکنش دارد+ استهلاک ندارد+ نقدپذیری بالا دارد+ هزینه خرید و فروش ندارد.
سهام یک شرکت: متاثر از شرایط اقتصادی کشور هست+ متاثر از شرایط اقتصادی صنعت خاص هست+ متاثر از کیفیت مدیریت شرکت هست+ متاثر از تورم هست+ متاثر از کیفیت سیاستگذاری اقتصادی دولت هست+ هم سیاست بودجه‌ای، هم سیاست پولی، هم بانکی، و هم ارزی+ سیاست خارجی+ نقدپذیری بالا دارد +ریسک دارد.
ارز: تحت تاثیر کنترل های دولت قرار دارد + در بلندمدت بیشتر از نرخ تورم رشد دارد + نقدپذیری بالا دارد + ریسک پایین دارد + خرید و فروش آن هزینه ندارد.
خودرو: تحت تاثیر کنترل های دولت قرار دارد+ خرید و فروش آن هزینه دارد+ دارای نقدپذیری متوسط هست+ بازدهی آن بیشتر از تورم هست.
مسکن: سرمایه زیادی لازم دارد+ رشد قیمتش در بلندمدت بیشتر از تورم هست+ خرید و فروش آن هزینه دارد+ ریسک آن کم هست+ نقد شوندگی آن متوسط هست.
سپرده مدت‌دار بانکی: سود ثابت از پیش تعیین شده که به جهش‌های تورمی و ارزی واکنشی نشان نمی‌دهد+ نسبت به تورم آسیب‌پذیرتر هست+ ریسک عدم دریافت اصل و سود خیلی کم هست.
جمع بندی: با عنایت به اینکه رشد نقدینگی در سال های اخیر بر رشد تولید پیشی دارد و لذا انتظار افزایش قیمت در بازارهای مختلف و بازارهای موازی می رود. سیاستهای تثبیت قیمت آثاری کوتاه مدت و بعضا مخرب بر بازارها دارد. بجای آن باید مشکلات ریشه ای اقتصاد را پی جویی کرد و راههای اساسی برای آنها توصیه و اجرا کرد.
نظر شما