هیفاء پردل؛ بازار: ژوزف شومپیتر، پدر دنیای کارآفرینی معتقد است که کارآفرینی بالاتر از فرصت پروری و فرصت جویی است و می‌تواند اقتصاد و سازمان‌ها را زنده کند، کارآفرینان دارای ویژگی‌های منحصر به فردی همچون ریسک‌پذیری و داشتن جرئت بالا، اشتغال زا، آینده‌نگر و علاوه بر همه این‌ها خلاق هستند که از دل بحران‌ها فرصت آفرینی می‌کنند.
با توجه به این که ایران اسلامی اکنون در شرایط تحریم ظالمانه قرار دارد قدم در دنیای کارآفرینی و همچنین حمایت از کارآفرینان صاحب ایده می‌تواند به بهبود اقتصاد کشور کمک کند؛ به نظر می‌رسد با وجود مشکلاتی که در کشور حاکم است جامعه کارآفرینی ما قوی در جایگاه مطلوبی قرار گرفته است، همچنین به تازگی نرخ اهداف کارآفرینانه در بین جوانان، به ویژه در بین فارغ التحصیلان دانشگاهی افزایش یافته است.
مقام معظم رهبری نیز در بیشتر بیانات به کارآفرینی تأکید فراوانی دارند. در یکی از فرمایشات ایشان تأکید شده است که «سرمایه‌گذاری و کارآفرینی کار بزرگ و عبادت است و ایران بزرگ امروز بیش از هر زمانی به کار وکارآفرینی نیاز دارد تا مانند عقابی تیز پرواز در فضای پیشرفت و آبادانی اوج بگیرد»
شاید برای بسیاری فقط بعد زیارتی و گردشگری مذهبی قم قابل لمس باشد اما غافل از این که در همین شهر مذهبی و زائرپذیر کشور بیش از ۲۸۰ واحد فن‌آور در زیست بوم و نوآوری و فناوری فعالیت دارند و طبق برآوردها رتبه هشتم کشوری در بخش دانش بنیان به قم تعلق دارد. در حوزه کارآفرینی زنان قمی هم پیشگام و در بیشتر حوزه‌های کارآفرینی از دنیای کسب و کارهای خانگی، کشاورزی و دانش و فناوری و حتی دانش بنیان هم حرفی برای گفتن دارند.
رویکرد استان قم اقتصادی و بر محوریت ظرفیت گردشگری است و لذا باید نگاه توسعه‌ای به گردشگری داشته باشیم تا این حوزه رونق و توسعه بیشتری داشته باشد
برای بررسی آخرین وضعیت کارآفرینی در استان و همچنین نقش آن در بهبود اقتصاد در شرایطی مانند تحریم، خبرنگار بازار با «سید مهدی قریشی»، معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استاندار قم که خود مشاور و مدرس مدیریت کارآفرینی در دانشگاه است گفت‌وگویی انجام داده که بدین شرح است:
* تعریف شما از کارآفرینی چیست؟
تعریفی جامعی برای کارآفرینان وجود ندارد و مهم شاخص‌های کارآفرینی است که مورد توجه قرار می‌گیرد و باید به آن توجه شود. اهم شاخص‌های که به آن توجه شده این است که کارآفرینان دارای ریسک پذیری بالایی هستند. البته ریسک پذیری معقول همچنین دارای روحیه خلاقانه و ارزش آفرین و آینده نگر هستند و توانایی خلق ثروت نیز دارند لذا مهم‌ترین تعریف و معیار برای کارآفرینی همان ارزش آفرینی است.
در کشور ما افراد اشتغال آفرین را در تعریف، جزئی از کارآفرینی به کار می‌بریم در حالی که باید بین کارآفرینی و اشتغال آفرینی تمایز باشد.
* در مقطع کنونی و با وجودی که کشور زیر بار فشارهای اقتصادی قرار دارد، نقش کارآفرینی در بهبود این شرایط چیست؟
بسیار سئوال درستی است در شرایط تحریم کارآفرینان نقش خود را بهتر می‌توانند ایفا کنند. کارآفرینان با توجه به نوآوری، جرئت ریسک پذیری بالا و روحیه خلاقانه‌ای که دارند می‌توانند از دل محدودیت‌ها فرصت آفرینی کنند.
همان طور که برای افراد معلولی که در زمینه‌هایی موفقیت‌هایی دارند عبارت «معلولیت، محدودیت نیست» بکار می‌بریم؛ در حوزه تحریم‌ها هم که محدودیت‌هایی داریم همین امر وجود دارد. هرزمانی که ما با بحران و یا محدودیت‌هایی روبرو بودیم همین کارآفرینی می‌تواند ناجی کشور از بحران‌های مختلف باشد و هرکجا زمینه‌ای و یا کالا و محصولی بر ما محدود شد ما از دل این بحران فرصت‌هایی را آفریده و محصولات جدیدی را تولید کردیم.
خلاقیت و جسارت و ارزش آفرینی شاخص‌های کارآفرینان هست لذا چه خوب است در حوزه فعالیت مسئولان هم در شرایط سخت کنونی ما کارآفرینی سازمانی هم داشته باشیم.
* اگر بخواهید دورنمایی از وضعیت کارآفرینی در قم ترسیم کنید چه دیدگاهی به شرایط و وضعیت استان خواهید داشت؟
در این مدتی که با استارتاپ‌های مختلف و دانشجویان و یا در دانشگاه تدریس داشتم همچنین پای صحبت کارشناسان مختلف بودم دورنمای مثبت و روشنی برای کارآفرینی در قم لمس کردم؛ این استان رتبه هشتم به لحاظ شرکت‌های دانش بنیان را به خود اختصاص داده است و می‌توان به جرئت گفت که قم توانایی ارتقای بیشتری در این زمینه را دارد.
هرزمانی که با بحران و یا محدودیت‌هایی روبرو بودیم کارآفرینی می‌تواند ناجی کشور باشد و هرکجا زمینه‌ای و یا کالا و محصولی بر ما محدود شد فرصت‌هایی را آفریده و محصولات جدیدی را تولید کردیم
در بسیاری از زمینه‌ها تلاش‌هایی شده است که جایگاه مطلوب‌تری داشته باشیم و کارآفرینان با وجود محدودیت‌ها با تلاش و خلاقیت خود مشکلات را برطرف کرده‌اند و گاهی حتی بدون بهره‌گیری از منابع مالی دولتی گام‌های مؤثری برداشته‌اند.
ما جوانان خلاق و متخصص داریم که در تلاش هستند تا کشور را به یک جایگاه مناسبی ارتقا دهند در استان قم کارآفرینان موفق بسیاری داریم و وضعیت کارآفرینی ما چشم انداز روشنی دارد.
هرچند چالش‌هایی هم وجود دارد اما دولت سیزدهم و مجلس حمایت‌هایی از شرکت‌های دانش بنیان داشته‌اند. در طی یک سال اخیر قوانین خوبی برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان ابلاغ شده است. مقام معظم رهبری هم بر خلاقیت و ایده‌های بر پایه دانش بنیان توجه ویژه‌ای دارند؛ ایشان بارها در کلام خود حدیث «العلم سلطان» یعنی علم سلطان و مایه قدرت است را بیان نموده‌اند، وقتی مقام معظم رهبری بر کسب دانش و کارآفرینی تأکید دارند مشخص است که بسترهای خوبی برای کارآفرینی دیده شده است و همه برای بهبود این امر باید همکاری و همراهی کنند.
* زنان قمی در دنیای کارآفرینی چه جایگاهی دارند؟
در قم ما بانوان کارآفرین بسیار توانمند و موفقی داریم که با حضور در نمایشگاه‌های مختلف در حوزه کسب و کار و حتی مشاغل خانگی و یا در حوزه کشاورزی و صنعت و یا ایده‌های فناورانه شاهد توانایی و جایگاه مطلوب این بانوان هستیم؛ شرکت‌هایی داریم که دانش بنیان هستند و صاحب ایده و نوآوری هستند به یقین باید عرض کرد که اگر عرصه برای حضور زنان بیشتر و حمایت شوند شاهد حضور مؤثر و ارتقای فعالیت آنها در حوزه‌های مختلف کسب و کار و کارآفرینی خواهیم بود.
در گام نخست برای ارتقای فعالیت بانوان و جایگاه آنها در دنیای کارآفرینی و کسب و کار باید آنها را باور کنیم چون در تصور آنها محدودیت‌هایی ذهنی وجود دارد که باید بر آنها فائق بیایند نهادهای حاکمیتی و دولتی هم باید از این بانوان توانمند و خلاق حمایت کنند. به عقیده من در بسیاری از عرصه‌ها تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد و شاید در برخی از کسب و کارهایی که آقایان در آن فعالیت دارند اگر زنان اداره کنند بهتر و مطلوب‌تر اداره می‌شد.
اگر عرصه برای حضور زنان بیشتر و حمایت شوند شاهد حضور مؤثر و ارتقای فعالیت آنها در حوزه‌های مختلف کسب و کار و کارآفرینی خواهیم بود
بانوان در فعالیت‌های خود دقت و نظم بالاتری دارند و انگیزه آنها برای کارآفرینی تنها مادی نیست هرچند اقتصاد و درآمد محوری رکن اساسی هر کارآفرین به شمار می‌رود؛ وقتی از نزدیک نمایشگاه‌های مختلف بانوان را بازدید می‌کنم قدرت توانایی آنها در عرصه‌های کسب و کار و کارآفرینی بانوان قمی قابل لمس است.
* گردشگری قم به عنوان دومین شهر زیارتی کشور دارای اولویت است، به نظر شما کارآفرینان در این بخش چه نقشی دارند؟
مسلماً طبق ویژگی‌هایی که گفتم کارآفرینی بهره‌گیری از فرصت‌ها است. در حوزه گردشگری، به ویژه در یک شهر مذهبی و زیارتی طبیعتاً کارآفرینان باید از فرصت‌های موجود بهره بگیرند هرچند فعالیت‌هایی هم صورت گرفته است اما با توجه به ظرفیت‌های قم باید تمرکز بیشتری از سوی کارآفرینان حوزه گردشگری قرار گیرد. رویکرد استان قم اقتصادی و بر محوریت ظرفیت گردشگری است و لذا باید نگاه توسعه‌ای به گردشگری داشته باشیم تا این حوزه رونق و توسعه بیشتری داشته باشد.
* آلاینده‌های زیست محیطی خسارت‌های بسیاری به کشور وارد کرده است؛ کارآفرینی در زمینه کاهش این چالش‌ها چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
یکی از محورهای توسعه پایدار توجه به ابعاد زیست محیطی است و توسعه نباید فقط نگاه اقتصاد محور داشته باشد و تأکید می‌شود که توازن در سایر محورهای توسعه یعنی حوزه‌های فرهنگی، محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد که در حکمرانی جدید به همه این حوزه‌ها توجه شده است.
کارآفرینان که نگاه ویژه‌ای به آینده دارند باید به همه این عرصه‌ها توجه کنند و با ابداعات و خلاقیت‌هایی که دارند برای کاهش مشکلات زیست محیطی فنّاوری‌هایی ابداع نمایند و در حفظ محیط زیست با بهره‌گیری از تکنولوژی و فناوری‌هایی که دارند نقش آفرین باشند.
زندگی ما با محیط زیست گره خورده است و اگر در زمینه‌ای گام برمی‌داریم محورهای زیست محیطی را هم باید مورد توجه قرار دهیم. رشد اقتصادی ما هم باید در تعامل با محیط زیست تعریف شود.
نظر شما