بازار؛ گروه استانها: خوسف پنبه‌ای قهوه‌ای رنگی دارد که قدمت آن به بیش از ۵۰۰ سال قبل بازمی‌گردد که گذشتگان این نوع پنبه را به خاطر رنگ قهوه‌ای و خاکی آن مقدس می‌شمردند و از آن برای تهیه جانماز، سجاده، قدیفه، پرده مساجد و چارقد استفاده می‌کردند.
این هنر که نفس‌های پایانی خود را می‌کشید از سال‌های ۹۶ با اجرای طرحی شروع به احیا شدن کرد و در سال ۹۸ خوسف به عنوان شهر ملی مله بافی ثبت کشوری شد. هنری که یک صنعت را تشکیل داد و از کشاورز، پنبه زن، نخ ریس، آهار ده و تولیدکننده و افراد دیگری را به صورت یک زنجیره در کنار هم قرار داد، اما باری دیگر به فراموشی سپرده شده است.
این هنر به دلیل اینکه تمام کارهای آن از شروع تا انتها با دست انجام می‌شود و رنگ آن طبیعی است، کاملاً ارگانیک است و می‌تواند بازار فروش و اشتغال‌زایی بالایی را از آن خود کند، ولی در سایه بی‌توجهی‌ها باری دیگر در حال فراموشی است.
دامنه کاری بالای مله بافی
حلیمه حسین‌زاده از از فعالان حوزه مله بافی در خوسف در گفتگو با بازار گفت: به دلیل اینکه به بافندگی و پارچه‌بافی علاقه‌مند بودم بعد از شرکت در کلاس‌های آموزشی حوزه مله که توسط میراث فرهنگی برگزار شد، کار خود را شروع کردم.
وی با بیان اینکه پارچه بافی از پنبه مله را انجام می‌دهد، عنوان کرد: از پارچه مله به عنوان خرج کار و زیبایی و طرح و رنگ در دیگر محصولات استفاده می‌کنند.
به گفتۀ وی از این پارچه در پوشاک، کفش، کیف، رومیزی و موارد دیگر بهره برده می‌شود به همین دلیل دامنه کار آن زیاد است.
حسین زاده بیان کرد: یک متر پارچه از مله با توجه به کارهایی که انجام می‌شود حدود ۴۰۰ هزار تومان هزینه در بردارد که به همین دلیل چندان در داخل استان مورد استقبال قرار نگرفته است.
این فعال حوزه مله بافی اضافه کرد: پنبه مله باید با دست از گل آن جدا شود، بعد خرید از کشاورز، پنبه زنی دستی را داریم، ریسندگی، آهار دهی و موارد دیگر که همه دستی است و تا زمانی که به پارچه تبدیل شود مراحل سختی را پشت سر می‌گذارد و گران تمام می‌شود.
نیاز به حمایت مسئولان و اشتغال‌آفرینی بالا
وی بیان کرد: تمام این کارها را یک نفر نمی‌تواند انجام دهد و یک زنجیره کامل به هم وابسته هستند که کسی این موارد را نمی‌بیند.
به گفتۀ وی برای توسعه و بهبود این هنر خاص و معرفی آن در کشور لازم است که در نمایشگاه‌های متعددی شرکت کرد که نیاز به حمایت در این مورد وجود دارد.
این هنرمند استان خراسان جنوبی افزود: زمانی که مهمان‌هایی از دیگر استانها یا حتی دیگر کشورها می‌آیند مسئولان استانی می‌توانند از این نوع محصولات که خاص استان است به عنوان هدیه استفاده کنند تا معرفی شود و هم درآمدزایی برای هنرمند داشته باشد.
حسین زاده با اشاره به اینکه به دلیل نبود بازار افراد کمی در این حوزه فعال هستند، تأکید کرد: اگر این هنر حمایت شود به دلیل حوزه بالای کاری و زنجیره وابسته اشتغال‌آفرینی بالایی را شاهد خواهیم بود.
معرفی برای مله انجام نشد
مریم حسنی از فعالان این حوزه که تاکنون از جشنواره آثار خاص برای آثار تولیدشده از مله دوبار نشان ملی دریافت کرده است هم در این باره به بازار گفت: ما پارچه از مله تولید می‌کنیم چرا که تولید تبدیلی از این پارچه هزینه‌بر است و مشتری چندانی ندارد.
وی ادامه داد: از آنجایی که معرفی خوبی انجام نشده با اجرای این کار فقط سرمایه خود را دپو می‌کنیم برای محصولاتی که شاید بعدها مشتری داشته باشد.
به گفتۀ وی از زمان احیاء این هنر فقط یک نمایشگاه بین‌الملی شرکت کردیم که در آن مله را با پشم شتر اشتباه گرفته بودند.
حسنی پیشنهاد داد: برای بهبود این وضعیت نیاز به معرفی درست داریم چرا که پارچه ارگانیک ارزش بالایی دارد و همه مردم جهان این نوع محصولات را می‌خواهند، ولی از آن بی‌اطلاع هستند.
محصولات خاص ارگانیک و درخواست‌های جهانی
این فعال حوزه صنایع دستی خراسان جنوبی تأکید کرد: مله بافی می‌تواند جایگاه خاصی مانند زرشک، عناب و زعفران برای استان داشته باشد چرا که این محصول نیز خاص شهرستان خوسف است و ارزش‌آفرینی بالایی دارد.
وی تصریح کرد: اکنون پارچه سفید با قیمت ۱۰۰ هزار تومان، پارچه رنگی ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد و مسلماً پارچه‌ای که همه ملزومات و کارهایی که در آن انجام شده دستی و ارگانیک است ۴۰۰ هزار تومان ارزش کمی برای آن است.
به گفتۀ وی از آنجایی که مردم دنیا به دنبال محصولات ارگانیک هستند پارچه مله و تولیدات از آن می‌تواند به راحتی با معرفی درست، بازار خوبی به دست بیاورد که تاکنون اجرایی نشده است.
حسنی تأکید کرد: زمانی که پارچه معمولی دو میلیون تومان آورده داشته باشد ولی پارچه مله چهار میلیون تومان، قطعا افراد بسیاری وارد این حوزه می‌شوند و اشتغال‌آفرینی بالایی خواهد داشت و در اقتصاد منطقه و استان تأثیر به‌سزایی می‌گذارد.
فقط یک نمایشگاه شرکت کردیم
زهرا هادربادی، مسئول دبیرخانه شهر ملی مله بافی خوسف هم در این باره به خبرنگار بازار گفت: مله خوسف از حدود ۵۰۰ سال قبل وجود داشته و کاشت، برداشت و تولید به پارچه شده است.
وی ادامه داد: اما با توجه به کاهش بارندگی کشت آن کاهش یافت و برای بذر دچار مشکل شدند، در نهایت در سال ۹۶ طرح احیار خود مله شروع شد که در سال ۹۷ حدود یک هکتار کشت و برداشت شد و هنر نخ ریسی و کشاورزی آن ثبت معنوی ملی شد.
به گفتۀ وی بعد از رفع مشکل بذر پنبه مله شروع به احیا هنر مله، بافت پارچه شروع شد و در پنجم مرداد ماه سال ۹۸ خوسف به عنوان شهر ملی مله بافی ثبت کشوری شد.
هادربادی بیان کرد: در این مدت فقط یک نماشگاه شرکت کردیم و با شیوع کرونا رونقی که تازه جان گرفته بود خاموش شد، چرا که برای ورود به بازار و معرفی نیاز است که در چنین نمایشگاه‌هایی شرکت کرد.
بودجه‌ای دریافت نکردیم
مسئول دبیرخانه شهر ملی مله بافی خوسف با اشاره به اینکه این دبیرخانه تاکنون یک ریال بودجه دریافت نکرده است، عنوان کرد: باوجود رایزنی با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان هنوز ردیف بودجه مستقلی برای این هنر خاص دیده نشده است.
هادربادی تأکید کرد: تا زمانی که برای خراسان جنوبی و مسئولان آن باورپذیر نشود که این صنعت پول‌ساز است همین مشکل را داریم، همانگونه که در بازدیدهای استاندار گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی جایی ندارد.
وی اضافه کرد: در این مدت سه استاندار تغییر کرد و حتی یک استاندار هم به سراغ این هنر و صنعت نیامدند تا بدانند چه چیزی است و چه برنامه‌ها و کارهایی نیاز دارد.
به گفتۀ وی اکنون مله بافی با توبافی در کنار هم قرار می‌گیرند درحالیکه باهم کاملاً متفاوت هستند و فقط روی دار که قرار می‌گیرند شباهت دارند.
هادربادی تفاوت مله بافی و توبافی را در طرز تولید آن دانست و عنوان کرد: در ابتدا نخ توبافی در بازار وجود دارد که از مله اینگونه نیست، همچنین مله در دو رنگ کرم و قهوه‌ای است که از زمان چیدن پنبه، پنبه زنی، ریسندگی، آهار دهی همه دستی و سخت است تا یک نخ خالص بدون افزودنی تولید شود.
سرمایه نهفته مله بافی
مسئول دبیرخانه شهر ملی مله بافی خوسف اعلام کرد: استان گلستان بیشتر قدر مله ما را می‌دانند و بذرهایی که تغییرات ژنتیکی در آن داده شده را وارد و پنبه رنگی تراریخته مانند پنبه مله ما را تولید می‌کنند و با برند پنبه مله به فروش می‌رسانند.
هادرباری اضافه کرد: این در حالی است که از ما اصالتاً و ارگانیک به همین صورت است اما از آنها به صورت تغییر ژنتیکی تولید می‌شود و هیچ کس از استان خراسان جنوبی کاری برای این موضوع انجام نداده است.
وی درخواست کرد: در ابتدا مردم قدر داشته‌های خود را بدانند و از تولیدات خاص استان خرید و حتی وارد تولید این موضوع شوند و دوم اینکه مسئولان توجه ویژه به سرمایه نهفته داشته باشند و با حمایت مالی، معنوی و شرکت در نمایشگاه‌ها به توسعه این محصول کمک کنند.
به گفتۀ وی نیاز به معرفی و تبلیغات است تا از خام فروشی مله و پارچه آن جلوگیری شود و خود هنرمندان منطقه به تولید محصولات تبدیلی روی آورند و مشتری بداند که باید تمام محصولات با هر تنوعی که بخواهند را از خود منطقه خریداری کند و خام به فروش نمی‌رسد.
هادربادی تأکید کرد: با توجه ویژه به این هنر، شاهد اشتغال‌زایی فراوان در منطقه خواهیم بود و آورده اقتصادی بالایی برای استان خواهد داشت.
شهرهای ملی و جهانی استان ردیف بودجه ندارند
علی صالحی، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان خوسف نیز در این باره به بازار گفت: از سال ۹۵ و ۹۶ طرح احیا مله در دو مرحله شروع شد که در ابتدا احیا بذر مورد توجه قرار گرفت و بعد تولیدات از آن اجرایی شد.
وی با بیان اینکه ۶ ماه بعد از ثبت ملی شدن مله خوسف با شیوع کرونا تعطیلی‌ها را داشتیم، اظهار کرد: برای معرفی این نوع تولیدات نیاز به شرکت در نمایشگاه‌ها و بازارچه‌ها است که در این سال‌ها اجرایی نشد.
به گفتۀ وی مله بافی یک شغل گران قیمت است چرا که مراحل دستی مختلفی را طی می‌کند و به همین دلیل هنرمندان آن به صورت سفارشی کار انجام می‌دهند.
صالحی در زمینه اعتبارات برای توسعه هم بیان کرد: تاکنون هیچ گونه بودجه اختصاصی برای مله نه ملی و نه استانی ابلاغ نشده و اداره کل برای شهرهای ملی و جهانی استان با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی رایزنی‌هایی داشته که هنوز مورد قبول واقع نشده است.
تاکنون هیچ گونه بودجه اختصاصی برای مله نه ملی و نه استانی ابلاغ نشده و اداره کل برای شهرهای ملی و جهانی استان با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی رایزنی‌هایی داشته که هنوز مورد قبول واقع نشده است
اشتغال‌زایی و درآمدزایی بالا در صورت توجه
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان خوسف اعلام کرد: تسهیلات برای تمام هنرمندان و حوزه صنایع دستی بوده که برخی از مله بافان هم از آن بهره‌مند شده‌اند که همان تسهیلات هم بسیار اندک بود.
صالحی بیان کرد: لازم است که ارگان‌های دولتی و فرمانداری خود بودجه حمایتی برای این بخش در نظر بگیرند تا به نمایشگاه‌ها اعزام شوند چرا که حتی ۱۰ متر پارچه مله هم چهار میلیون تومان بودجه نیاز دارد که کسی با ده متر به نمایشگاه نمی‌رود چون کم است.
وی تصریح کرد: نیاز است که دبیرخانه شهر ملی مله بافی خوسف حمایت شود تا بتواند کارهایی در حوزه ساماندهی مله بافان، بازاریابی و آموزش آنها انجام دهد تا شاهد توسعه این حوزه باشیم.
به گفتۀ وی اکنون حدود ۶۰ نفر در حوزه مله بافی کار انجام می‌دهند ولی اگر حمایت‌ها انجام شود به دلیل زنجیره متصل بهم این حوزه از کشاورز تا تولیدکننده شاهد اشتغال‌زایی و درآمدزایی بالایی خواهیم بود.
صالحی درخواست کرد: در خراسان جنوبی فقط حدود سه شهرستان هستند که بازارچه صنایع دستی ندارند که یکی از آنها خوسف است و نیاز داریم برای توسعه حوزه صنایع دستی این شهرستان بودجه‌ای برای اجرای این کار دیده شود.
و اما...
خراسان جنوبی همواره در محصولات خاصی که برای خود این منطقه است زبان‌زد بوده اما تاکنون نتوانسته برای این نوع تولیدات خود، معرفی خاص هم ارائه دهد تا بتواند بازارهای بزرگ را از آن خود کند و اشتغال‌زایی بالایی را به همراه داشته باشد. یکی از این تولیدات در حوزه مله است که اگر مسئولان حمایت‌های درستی انجام دهند شاهد جهش اقتصادی خواهیم بود.
نظر شما