به گزارش بازار، همزمان با شروع آزمایشی اجرای طرح شناسه ملی کالا برای قطعات و لوازم خودرو، به بررسی این طرح و مشکلات بازار لوازم یدکی خودرو پرداختیم تا ببینیم مزایا و معایب اجرای این طرح چیست و پس از اجرای این طرح چه بر سر بازار قطعات خودرو خواهد آمد.
به گفته کارشناسان خودرو و قطعات، بازار قطعات خودرو در ایران از یک آشفتگی طاقت فرسا رنج می‌برد. این آشفتگی دامن تمام گروه هایی که با این بازار درگیر هستند را می‌گیرد. تولید کنندگان، فروشندگان عمده، فروشندگان خرده، واردکنندگان و مصرف کنندگان لوازم یدکی همه به نوعی از این آشفته بازار ضربه می‌خوردند و ضرر می‌بینند.
برای بررسی دقیق این وضعیت به سراغ مهندس دیانت کارشناس خودرو رفتیم تا دلایل اصلی آن را زیر ذره بین بگذاریم.
مشکلات این بازار لوازم یدکی چیست؟
وقتی صحبت از آشفته بازار قطعات خودرو می‌شود، یک مفهوم کلی به ذهن خطور می‌کند که لزوما بر پایه قیمت گذاری و گران قیمت بودن قطعات است. اما در اینجا بحث ما به صورت جامع تر روی تمامی عواملی است که باعث می‌شود این بازار بسیار متشنج و بدون یک سیستم مدون استاندارد باشد. این عوامل که تعریف ما از آشفتگی بازار است در موارد زیر خلاصه می‌شوند:
- عدم وجود استاندارد مشخص برای قطعات : قطعات خودرو از جمله کالاهایی هستند که به صورت مستقیم با جان انسان ها سر و کار دارند و وجود یک استاندارد کیفی برای این دسته از کالاها بسیار حیاتی است. واقعیت این است که در بازار ایران این استاندارد به صورت کامل و نظارت شده وجود ندارد.
- وجود مبادی غیرقانونی واردات : قاچاق کالا در همه صنوف آسیب های جدی به تولید و قیمت گذاری کالا ها وارد می‌کند و در نهایت به ضرر مصرف کنندگان است. برای فروشندگان کالاهای شناسنامه دار و با کیفیت نیز این مسئله معضل بزرگی به حساب می‌آید.
- عدم اظهار قیمت واقعی قطعات: بسیاری از تامین کنندگان و واردکنندگان قطعات خودرو به صورت شفاف قیمت های خود را اظهار نکرده و با قیمت گذاری سلیقه ای باعث گران فروشی قطعات خودرو می‌شوند.
- توزیع نامتوازن قطعه در طول سال : بعضی شرکت ها و فروشندگان برای سود بیشتر برای مدتی پخش لوازم یدکی را متوقف کرده و بعد از این که قطعات در بازار کم شد اقدام به توزیع آن می‌کنند. این مسئله به سادگی باعث می‌شود در طول زمان ثبات بازار به هم بریزد.
- عدم امکان رهگیری قطعات پس از فروش : بعد از اینکه قطعات به فروش می‌رسند باید یک سیستم برای رهگیری این قطعات وجود داشته باشد. هنگامی که مشتری نهایی قطعه مورد نظر را خریداری کرده و می‌بیند که استاندارد و کیفیت لازم را ندارد یا حتی قطعه تقلبی است نمی‌تواند آن را پیگیری کند و به اصطلاح عملا دستش به جایی بند نیست. این مسئله فروش قطعات تقلبی و بی کیفیت را راحت می‌کند.
- عدم وجود یک سیستم مدون برای قیمت گذاری قطعات : قیمت گذاری سلیقه ای و غیر نظارت شده یکی از بدترین آفات این بازار است. شما نمی‌توانید برای یک قطعه مشخص قیمتی مشخص و ثابت در بازار پیدا کنید. شفاف نبودن قیمت باعث سودجویی های زیادی در بازار شده و این آشفتگی قیمتی را تشدید می‌کند.
- مشابه سازی های غیر اصولی : امروزه در بازار قطعات خودرو با پدیده ای مواجه هستیم به نام "طرح" . هر قطعه ی اصل و با کیفیتی که جای خود را در بازار قطعه و خودروهای مردم پیدا کرده باشد توسط برخی افراد سودجو به صورت غیر اصولی مشابه سازی یا اصطلاحا کپی می‌شود. این قطعات که با نام طرح به فروش می‌رسند در ظاهر مشخصات قطعات اصلی را دارند اما از لحاظ کیفیت بسیار در سطح پایین تری قرار میگیرند و با قیمت پایین تر به فروش می‌رسند.
این موارد در کنار هم تعریف ما از آشفتگی بازار لوازم یدکی است. حال مسئله این است که راه اندازی این طرح شناسه کالا چگونه به رفع این مشکلات خواهد پرداخت؟
مزایای استفاده از شناسه ملی کالا
با وجود شناسه ملی کالا امکان رهگیری قطعات پس از فروش وجود خواهد داشت. قطعه ای که دارای شناسه باشد وارد کننده و یا تولید کننده آن مشخص هستند. همچنین فروشنده این قطعه نیز در سامانه جامع ثبت خواهد شد و فروشنده آن هم مشخص خواهد بود. این موضوع به راحتی امکان رهگیری قطعاتی که از نظر کیفیتی مشکل دارند را ایجاد خواهد کرد. در نتیجه تولید کننده، وارد کننده و فروشنده قطعه نمی‌تواند به راحتی هر قطعه ای را به فروش برساند. قطعاتی که شناسه دارند و ثبت شده هستند حتما باید دارای استاندارد باشند و از این طریق یک نهاد نظارتی خواهد توانست بر روی کیفیت قطعات مستقیم نظارت کند.
تولید کننده قطعه ای که دارای شناسه ملی کالا می‌باشد باید در این سامانه قیمت تمام شده تولید و قیمت فروش خود را به صورت کاملا شفاف اعلام کند. بنابراین هیچ تولید کننده ای نمی‌تواند با اظهار قیمت های غیر واقعی اقدام به گران فروشی کند. با اعلام قیمت ها نهاد نظارتی میتواند بر قیمت های بازار کنترل داشته باشد و از گران فروشی های بی اساس جلوگیری و افراد سودجو را جریمه کند.
با وجود شناسه کالا هر وارد کننده و تولید کننده برندهای خود را در سامانه جامع ثبت خواهد کرد چه برندهای خارجی و وارداتی چه برندهای داخلی. این موضوع نیز باعث مشخص بودن واردکننده یا تولید کننده یک برند خواهد شد و کسانی که قطعات تقلبی و یا طرح به فروش می‌رسانند شناسایی خواهند شد و این میتواند به کم کردن قطعات تقلبی از بازار کمک زیادی کند.
شفاف بودن قیمت مشخص بودن واردکننده قطعه مشخص بودن مبادی واردات قطعه به صورت تدریجی باعث کم شدن و حذف قاچاق قطعه شده و این افت بازار به مرور کمرنگ خواهد شد. این مسائل به صورت جمعی باعث خواهد شد شفافیت بازار بیشتر شده و از آشفتگی هایی ذکر کردیم بکاهد. در مجموع شناسه کالا بسیار به ساماندهی بازار لوازم یدکی کمک خواهد کرد. این تحلیلی است که بنده دارم و به صورت کلی نسبت به اجرای طرح شناسه ملی کالا خوشبین هستم.
همچنین دیانت افزود : این موضوع در تمامی وجوه به بازار قطعات کمک شایانی خواهد کرد. فرقی بین قطعات وارداتی و داخلی وجود ندارد. طرح شناسه کالا باید یکسان برای تمامی قطعات خارجی که از مبادی قانونی وارد می‌شوند همچون شمع خودرو ، رینگ پیستون و ... همچنین قطعات که تولید داخل هستند مثل لنت ترمز ، قطعات جلوبندی و ... اجرا شود. طبیعتا در ابتدای راه اجرای این طرح مشکلات و چالش هایی وجود خواهد داشت که اگر روند اجرای آن به درستی صورت گیرد زمینه ساز پیشرفت این بازار در ایران خواهد بود.
نظر شما