بازار؛ گروه بین الملل: تاجیکستان جزء شش کشور جهان است که بیشترین پتانسیل تولید برق را دارد. منابع انرژی آبی این کشور امکان ساخت تاسیساتی را فراهم می کند که مجموع تولید انرژی آن می تواند تا ۵۲۷ میلیارد کیلووات ساعت در سال باشد و همین امر موجب ترغیب کشورهایی چون روسیه، مصر و ازبکستان به ساخت نیروگاه برقابی دراین کشور شده است.
از این رو بخش خصوصی ایران نیز مشارکت فعالی در حوزه انرژی تاجیکستان داشته است و در زمینه ارائه خدمات فنی مهندسی در زمینه برق و آب، سد و نیروگاه ۲۲۰ مگاواتی سنگ توده ۲، انتقال برق و شبکه، مطالعه و اجرای طرح‌های احداث نیروگاه‌های برقابی (نیروگاه راغون) در این کشور دست به عمل زده است. به عنوان مثال سد و نیروگاه سنگ توده ۲ یک مورد موفقیت آمیز از صادرات خدمات فنی – مهندسی ایران به تاجیکستان بوده است. با توجه به عملکرد موفقیت آمیز ایران پروژه های این چنینی، تاجیکستان خواستار ادامه همکاری ها با ایران در زمینه برق و آب و استفاده از تجربیات ایران در زمینه تاسیس نیروگاه های تجدیدپذیر شده است.
وزیر انرژی و ذخایر آبی تاجیکستان میگوید با توجه به پتانسیل فنی – مهندسی ایران و منابع آبی غنی تاجیکستان برای تولید برق میتوانیم با همکاری ایران و ظرفیت موجود در تاجیکستان برق آسیای مرکزی و آسیای جنوبی را تامین کنیم
در همین راستا، دلیر جمعه، وزیر انرژی و ذخایر آبی تاجیکستان که اخیرا در پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و تاجیکستان در تهران حضور داشت با بیان اینکه تاجیکستان از سرمایه‌گذاری با طرف‌های ایرانی در زمینه ساخت نیروگاه تجربه خوبی دارد، تاکید کرد که با توجه به پتانسیل فنی – مهندسی ایران و منابع آبی غنی تاجیکستان برای تولید برق، لازم است از این ظرفیت برای ایجاد نیروگاه‌های برق‌آبی استفاده شود.به گفته این مقام تاجیک با همکاری ایران و ظرفیت موجود در تاجیکستان میتوانیم برق آسیای مرکزی و آسیای جنوبی را تامین کنیم.
این همکاری‌ها فقط حوزه انرژی را دربر نمی‌گیرد، بلکه برای پنج سال آینده برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای صورت گرفته تا با درنظر گرفتن امتیازات ویژه در حوزه صنعت سرمایه‌گذاری خارجی صورت گیرد؛ تجربه بزرگ ایران در این زمینه میتواند مفید و مثمر ثمر واقع شود و امید است سرمایه‌گذاران ایرانی و تاجیک همکاری خوبی را در این‌باره رقم بزنند.
این در حالی است که شرکت‌های صنعت برق ایران در بیش از ۴۰ کشور دنیا حضور فعالی دارند و با کشورهای مختلف در حوزه‌های گوناگون اعم از صادرات تجهیزات فنی و خدمات مهندسی همکاری موثری دارند. به این ترتیب این شرکت ها می توانند با برنامه ریزی و مدیریت صحیح و از طریق فعال سازی دیپلماسی اقتصادی سهم گسترده تری از بازار تاجیکستان را در زمینه ساخت تجهیزات و خدمات الکترونیکی از آن خود کنند. این در حالی است که به گفته پیام باقری، رییس هیات مدیره سندیکای برق ایران، بخش خصوصی صنعت برق کشورمان طرح‌های موفقی در کشورهای منطقه به‌ویژه آسیای میانه اجرایی کرده و هم اکنون آماده توسعه همکاری با کشور تاجیکستان است.
با اهتمام بخش خصوصی صنعت برق برای حضور هر چه گسترده تر در پروژه های صنعتی در کشورهای همسایه از جمله تاجیکستان و با توجه به کارنامه موفق مهندسان و صنعتگران ایرانی در تاسیس نیروگاه در کشورهایی همچون عراق و سوریه که حاکی از دانش فنی بالا و توانمندی شرکت های خصوصی ایرانی است، لازم است هر چه بیشتر این فرصت غنیمت شمرده شود و تسهیلات لازم برای حضور این شرکت ها در پروژه های فراسرزمینی فراهم شود
شرکت های خصوصی صنعت برق ایران می توانند در پروژه هایی نظیر مطالعات توسعه برق، کاهش تلفات، صادرات تجهیزات فنی، خدمات مهندسی، انتقال خطوط مشترک و آموزش با کشور تاجیکستان همکاری داشته باشند. همچنین با عنایت به توانمندی‌های بالای شرکت‌های آبی ایران در حوزه‌های مختلف اعم از ساخت انواع تجهیزات فنی، این شرکت ها آماده حضور فعال در طرح‌ها و پروژه‌های آبی کشور تاجیکستان به ویژه در حوزه‌هایی چون آب شرب، بازیافت و تصفیه آب و شیرین سازی آب دریا هستند.
به نظر می رسد با اهتمام بخش خصوصی صنعت برق برای حضور هر چه گسترده تر در پروژه های صنعتی در کشورهای همسایه از جمله تاجیکستان و با توجه به کارنامه موفق مهندسان و صنعتگران ایرانی در تاسیس نیروگاه در کشورهایی همچون عراق و سوریه که حاکی از دانش فنی بالا و توانمندی شرکت های خصوصی ایرانی است، لازم است هر چه بیشتر این فرصت غنیمت شمرده شود و تسهیلات لازم برای حضور این شرکت ها در پروژه های فراسرزمینی فراهم شود. بدیهی است عایدی و ارزآوری ناشی از چنین پروژه های علاوه بر گسترش افق تجارت میان دو کشور موجب گشایش های مالی برای ایران و خلاصی از فشارها و تنگناهای ناشی از تحریم های ظالمانه غرب خواهد بود.
همچنین در چنین شرایطی با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ایران میتوان برق تولیدی را طریق کریدور برق شمال جنوب به کشورهایی همچون گرجستان و ارمنستان سواپ کرد که خود منجر به تقویت وزنه اقتصادی و سیاسی ایران در منطقه خواهد شد . بنابراین گسترش روابط تجاری خصوصا سواپ انرژی با جمهوری های محصور در خشکی اسیای میانه از جمله تاجیکستان ظرفیتی عظیم است که نباید از آن غافل شد.
رشد ۳۰۰ درصدی تبادلات تجاری ایران و تاجیکستان
اخیرا علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو در مراسم افتتاحیه این اجلاس اعلام کرده است که سطح مبادلات اقتصادی دو کشور در سال جاری میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود ۳۰۰ درصد رشد داشته است. اظهارات وی در واقع نوید بخش شکوفایی بهار اقتصادی دو طرف است. به گفته وی دو طرف پتانسیل گسترش حجم روابط تجاری تا پانصد میلیون دلار را نیز دارند. البته با توافق اخیر دو کشور در این کمیسیون مبنی بر استفاده از ارزهای ملی در تبادلات تجاری فی مابین امید است که حجم مروادات تجاری میان دو طرف شدت بیشتری بگیرد.
لازم به ذکر است که تولیدات و صادرات عظیم تاجیکستان در زمینه آلومینیوم و نخ پنبه بازار هدف مناسبی در ایران دارد و تاجیکستان نیز متقابلا به واردات محصولات پتروشیمی، نفتی، گوشت مرغ، فرآورده‌های گوشتی، انواع خوراکی‌ها مانند چای، سیمان، دارو، صابون و... از ایران نیازمند است. البته محصولات کشاورزی، خشکبار، مصالح ساختمانی، ، شیرینی و شکلات، محصولات صنعتی، لوازم الکترونیکی، لوازم‌خانگی، کفش و پوشاک، لوازم آشپزخانه، محصولات شیمیایی، ماشین‌آلات صنعتی، پارچه، چرم، لوازم‌التحریر، ادوات کشاورزی و لوازم بسته‌بندی نیز از سایر اقلام صادراتی ایران به تاجیکستان هستند.
سال گذشته گمرک ایران در گزارش اعلام کرد که در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۳۹ هزار تن کالای غیرنفتی به ارزش ۱۳۱ میلیون دلار بین ایران و تاجیکستان تبادل شد که نسبت به سال ۹۹، رشد ۴۸۹ درصدی در وزن و ۴۶۳ درصدی در ارزش را به همراه داشته است.
هم چنین لازم به ذکر است که در راستای دیپلماسی گسترش روابط دوجانبه میان دو کشور، بهار سال جاری امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان به ایران سفر کرد و طی دیداری با همتای ایرانی خود، سید ابراهیم رئیسی دو طرف ۱۷ توافقنامه همکاری در زمینه هایی از جمله تجارت، حمل و نقل، انرژی، آموزش و گردشگری امضا کردند. دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن، سیاست خارجی شرق محوری ، گسترش روابط با همسایگان، آسیا به خصوص آسیای شرقی و آسیای مرکزی را در پیش گرفته است. رحمان در این دیدار تاکید کرده بود که تاجیکستان علاقه مند به دسترسی به بنادر دریایی ایران و استفاده از بنادر چابهار و بندرعباس برای حمل و نقل کالا و محصولات است.
انتفاع متقابل ایران و تاجیکستان از کریدورهای مشترک
زیرساخت های گسترده حمل و نقل ایران از جمله ظرفیت های بنادر شمالی و جنوبی فرصت مناسبی برای گسترش ترانزیت بین المللی تاجیکستان است که میتواند برای انتقال کالا و بار به ترکیه و اروپا از مسیر ایران مورد استفاده قرار گیرد.
برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی، ایران امتیازات چشم گیری مانند استقرار در مسیر کریدورها و زیرساخت‌های حمل و نقل انرژی را دارد که مورد نیاز این کشورها است. موقعیت ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک ویژه ایران میتواند پلی برای ورود تاجیکستان محصور در خشکی به آب های آزاد از طریق بندر چابهار در جنوب و بندر امیرآباد در شمال باشد و این در حالی است که تاجیکستان نیز می تواند ترانزیت ایران به چین را تسهیل نماید
برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی، ایران امتیازات چشم گیری مانند استقرار در مسیر کریدورها و زیرساخت‌های حمل و نقل انرژی را دارد که مورد نیاز این کشورها است. موقعیت ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک ویژه ایران میتواند پلی برای ورود تاجیکستان محصور در خشکی به آب های آزاد از طریق بندر چابهار در جنوب و بندر امیرآباد در شمال باشد و این در حالی است که تاجیکستان نیز می تواند ترانزیت ایران به چین را تسهیل نماید.
از آنجایی که هر دو کشور عضو توافقنامه های حمل و نقلی مختلف از جمله کریدور شمال - جنوب، کریدورهای حمل و نقلی اکو و تراسیکا بوده و در زمینه ارتباطات حمل و نقلی موافقت‌نامه‌های زیادی میان دو کشور امضا شده است و ایران نیز میتواند تامین کنننده دسترسی تاجیکستان به آب های آزاد باشد بنابراین گسترش روابط تزانزیتی یک معامله برد متقابل برای طرفین به حساب می آید.
با در نظر گرفتن این مطلب که کریدور حمل و نقل قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان و ایران (کتای) و کریدور اکو مهم‌ترین کریدورهای ترانزیت بین ایران و تاجیکستان هستند، هر دو کشور باید فعال‌تر از مزایای این کریدور بهره مند شوند تا دسترسی آسانتری به بازارهای آسیای میانه صورت گیرد.
مقام های ایرانی اعلام کرده اند که ایران برای هرگونه همکاری در حوزه های مختلف حمل و نقل از جمله جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی آمادگی دارد زیرا کشور مسیری به سمت دریای آزاد است و جمهوری های آسیای میانه به راحتی می‌توانند از این مسیر استفاده کنند. با توجه به این که کریدور حمل و نقل قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان و ایران (کتای) و کریدور اکو (اسلام آباد، تهران، استانبول) مهم‌ترین کریدورهای ترانزیت بین ایران و تاجیکستان هستند، هر دو کشور باید فعال‌تر از مزایای این کریدور بهره مند شوند تا دسترسی آسانتری به بازارهای آسیای میانه صورت گیرد.
نتیجه
با عنایت به استقبال تاجیکستان از حضور شرکت های ایرانی در پروژه های سد و نیروگاهی این کشور برای استفاده از دانش فنی و تخصص مهندسین و شرکت های پیمانکاری ایرانی، لازم است با بهره گیری از این فرصت، ایران اقدام به گسترش پروژه های نیروگاهی فراسرزمینی از جمله کشورهای آسیای میانه و تاجیکستان کند که لازمه آن برپایی نمایشگاه های تخصصی در کشورهای مقصد و معرفی محصولات و خدمات شرکت های فنی مهندسی و نیازسنجی های مربوطه است.
بدیهی است با وجود کثرت شرکت های دانش بنیان توانمند و پردستاورد در زمینه های مختلف صنعتی در ایران، کشورمان میتواند در صورت فعال سازی دیپلماسی اقتصادی سهم گسترده تری از بازار تاجیکستان را کسب کند و بدین سان علاوه بر انباشت ثروت و دوری از فشارهای مالی جایگاه و وزنه اقتصادی و سیاسی خود را در میان کشورهای آسیای میانه ارتقا دهد.
نظر شما