بازار-گروه استانها: سطح آب زیرزمینی در خراسان رضوی با افت شدیدی همراه بوده است و ۹۹ درصد مساحت مشهد نیز در خشک‌سالی قرار دارد.
این استان دارای ۳۲ سد در حال بهره‌برداری در نقاط مختلف استان شامل تربت‌حیدریه، قوچان، مشهد، خواف، درگز، سبزوار، جغتای، جوین، تایباد، تربت‌جام، چناران، سرخس، نیشابور، ششتمد، کلات و فریمان است.
طبق اعلام رئیس مرکز ملی خشک‌سالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، میزان بارش‌های پاییزی در مهرماه امسال با ثبت حدود هشت‌دهم میلی‌متر بارندگی، ۸۰ درصد کمتر از حد نرمال بوده است که این وضعیت در مناطق شرقی کشور و به‌تبع آن استان خراسان رضوی حادتر است و میزان بارندگی در این استان در سال جاری بیش از ۴۰ درصد نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش داشته است.
بر اساس پیش‌بینی‌های اقلیم‌شناسی، امسال ایران با سومین پاییز و زمستان کم بارش و خشک مواجه است و نه‌تنها میزان بهابازارها کاهشی خواهد بود، بلکه دمای هوا نیز گرم‌تر از گذشته است که مانع ذخیره بارش‌های برفی در ارتفاعات برای استفاده در فصول بهار و تابستان می‌شود.
کاهش بارندگی‌ها
استان خراسان رضوی و مشهد امسال با کاهش نسبی بارندگی نسبت به سال‌های قبل و کاهش شدید بارندگی نسبت به دوره بلندمدت مواجه بوده است.
طبق اعلام سرپرست اداره کل هواشناسی خراسان رضوی، میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری، از ابتدای مهرماه تا هفته اول آبان ماه، ۲.۷ میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به دوره آماری، حدود ۴۲ درصد کاهش‌یافته است.
علی‌اصغر دهقان اذعان میکند: میانگین دوره آماری ایستگاه‌های بارندگی خراسان رضوی ۵.۵ میلی‌متر است، البته میزان بارندگی در سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال پیشین با ۰.۹ میلی‌متر افزایش به ۲.۷ رسیده است.
سدهای خراسان خالی است
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز در این رابطه اظهار میکند: میزان بارندگی در این استان در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ حدود ۱۴۶.۹ میلی‌متر بود که این میزان در مدت مشابه بلندمدت در استان ۱۸۶.۵ میلی‌متر بوده است، یعنی بارش نسبت به دوره بلندمدت ۲۱ درصد کاهش داشته است.
علیرضا طاهری می‌افزاید: هم‌اینک فقط ۱۹ درصد از حجم ذخیره مخازن سدهای مشهد شامل سدهای دوستی، ارداک، طُرُق و کارده آب دارد و امسال با کاهش زیاد منابع آب سطحی مواجه هستیم.
وی با اشاره به این موضوع که ظرفیت ذخایر آب سدهای استان خراسان رضوی یک میلیارد و ۵۱۲ میلیون مترمکعب است که یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به سد دوستی به‌عنوان بزرگ‌ترین سد استان است بیان میکند: این سهم به‌صورت مشترک و با سهم مساوی بین ایران و کشور ترکمنستان تقسیم می‌شود.
بارندگی های بی تاثیر
اگر چه در طی یک ماه گذشته شاهد برندگی های پراکنده در استان خراسان رضوی بودیم اما بنا بر اظهارات مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی بارندگی های اخیر در این استان تاثیری در حجم ورودی آب به سدهای خراسان رضوی نداشته است.
علیرضا طاهری می گوید: هم اینک فقط ۱۹ درصد از حجم ذخیره سدهای استان آب دارد که نسبت به مدت مشابه پارسال هشت درصد کاهش دارد.
وی اذعان می کند: هم اکنون، کسری مخازن آبی در استان، ۸۸۳ میلیون متر مکعب در سال است که با کاهش بارندگی ها شرایط، حادتر نیز می شود همچنین میزان کسری مخازن آبی استان در دوره درازمدت نیز هزار و ۲۸ میلیون متر مکعب است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت:۵۸۴ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز خراسان رضوی در سال از منابع سطحی تامین و چهار هزار و ۱۸۵ میلیون متر مکعب نیز از منابع زیرزمینی برداشت می شود.
مسدود سازی چاه ها ی غیر مجاز
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان می‌افزاید: هم‌اینک پنج هزار و ۸۸۷ حلقه چاه در مشهد فعال است که هزار و ۶۶۱ حلقه چاه از این تعداد، غیرمجاز و بقیه مجاز هستند.
وی در خصوص تلاش‌های انجام‌شده برای صرفه‌جویی آب اذعان میکند: در طی هفت‌ماهه سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۸۴ حلقه چاه غیرمجاز در مشهد مسدود شد و با هوشمند سازی چاه‌های کشاورزی از ابتدای سال جاری بیش از ۲۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی شده است.
طاهری عنوان میکند: آب موردنیاز مشهد از ۵۰۰ حلقه چاه، ٢ رشته قنات، یک‌رشته چشمه و سدهای دوستی، کارده، ارداک و طُرق تأمین می‌شود و با توجه به این‌که حجم ذخیره آب در سدهای مشهد به کمتر از ۲۰ درصد رسیده تلاش می‌شود از ذخیره سدها حداقل استفاده شود تا در شرایط بحرانی از این ذخیره برداشت شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی گفت: ۸۲.۹ درصد آب تولیدی استان در بخش کشاورزی، ۱۲.۳ درصد در بخش شرب و بهداشت، ۱.۵ درصد در بخش صنعت و ۳.۳ درصد در بخش خدمات استفاده می‌شود.
مشهد تشنه است
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز وضعیت منابع آبی این کلان‌شهر، با توجه به کاهش ۶۷ درصدی میزان بارندگی نسبت به دوره بلندمدت را نگران‌کننده خوانده و می‌گوید: خشک‌سالی در کشور و بیشتر از آن در خراسان رضوی و مشهد شدت دارد و میزان خشک‌سالی این کلان‌شهر در ۲ سال آبی گذشته در ۷۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
میزان بارندگی مشهد در سال جاری نسبت به دوره بلندمدت ۶٧ درصد و نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۲ درصد کاهش‌یافته است.
حسین اسماعیلیان می‌افزاید: میزان بارندگی مشهد در سال جاری نسبت به دوره بلندمدت ۶٧ درصد و نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۲ درصد کاهش‌یافته است.
وی متذکر می‌شود: ناگفته نماند که خشک‌سالی حاکم بر کشور و خراسان رضوی روی ابعاد مختلف زندگی تأثیر می‌گذارد و بخش‌های کشاورزی، صنعت و اقتصاد از این وضعیت آسیب می‌بیند و تأمین آب شرب شهروندان با شرایط تنشی روبه‌رو می‌شود.
تبعات خشک‌سالی
درگیری خطه خشک و نیمه‌خشک خراسان رضوی با کاهش بارش‌ها و خشک‌سالی و در پی آن فرسایش آبی، بادی و خاکی، موجب از دست رفتن سالانه چندین میلیون تن خاک این استان می‌شود و این در شرایطی که پیش‌بینی‌ها از کاهش بارندگی‌ها در پاییز امسال حکایت دارد، به معنای خشکی بیشتر خاک و به هوا بلند شدن گردوخاک بیشتر در پی وزش بادهای پاییزی و تشدید وضعیت موجود در حوزه فعالیت کانون‌های گردوغبار استان است.
آخرین بررسی‌های اعلام‌شده از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نشان از شناسایی دست‌کم ۳۰ کانون تحت تأثیر فرسایش بادی با سطحی معادل ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار در خراسان رضوی وجود دارد که تا پیش‌ازاین مطالعات، گمان می‌رفت شمار آن‌ها تنها ۱۶ کانون با گستره یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار باشد.
پیش‌ازاین بر اساس شناسایی کانون‌های بحرانی فرسایش بادی، در سال ۱۳۸۹ سطح کانون‌های استان ۵۶۷ هزار هکتار و در محدوده ۱۵ شهرستان بوده است.
نظر شما