بازار؛ گروه استانها: در خراسان رضوی از تعداد یک هزار و ۱۵ معدن دارای پروانه بهره‌برداری و شناسایی‌شده قریب به نیمی از آن‌ها به‌صورت نیمه فعال و یا راکد هستند که در صورت راه‌اندازی مجدد می‌تواند التیامی برای تولید و بخش اشتغال در این استان باشد.
کاهش ساخت‌وسازها و فعالیت‌های عمرانی؛ مستهلک شدن ماشین‌آلات به کار گرفته‌شده در معادن؛ کمبود سرمایه در گردش و البته برخی مشکلات مدیریتی در معادن این استان موجب شده تا فعالیت در تعداد زیادی از معادن متوقف شود.
عمده ظرفیت‌های معدنی فلزی خراسان رضوی در سنگ‌آهن، مس و کرومیت و در بخش معادن غیرفلزی در سنگ تزئینی و خاک صنعتی است که این حوزه توانسته حداقل ۱۱ هزار نفر به‌صورت مستقیم اشتغال ایجاد کند لذا از آنجاکه بسیاری از معادن استان راکد بوده و فعالیتی ندارند لذا با فعال‌سازی آن‌ها می‌توان این آمار اشتغال را افزایش داد.
در همین راستا علت رکود در معادن این استان را از محمد توکلی معاون معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جویا شدیم که نوشتار زیر ماحصل گفت‌وگو با این مقام مسئول است.
* چند معدن فعال و چند معدن راکد در خراسان رضوی داریم؟
تاکنون ۵۳۲ معدن فعال، ۴۸۳ معدن راکد و نیمه فعال و هزار و ۱۵ پروانه بهره‌برداری دارای اعتبار در استان شناسایی‌شده است.
* معادن استان چه سهمی در اشتغال‌زایی دارند؟
اشتغال‌زایی در معادن این استان به تعداد ۱۲ هزار و ۳۳۴ نفر می‌رسد.
* برای معادن استان چقدر سرمایه‌گذاری شده است؟
میزان کل سرمایه‌گذاری در حوزه معادن استان ۲۸ هزار و ۹۰۱ میلیارد ریال است.
* چرا ما شاهد این موج رکود در معادن هستیم؟
طبق بررسی‌های انجام‌شده، برخی از مواد معدنی مانند سنگ لاشه‌ها یا گچ‌خاکی کیفیت پایینی دارند و بعضاً فعالیت این معادن به رونق طرح‌های عمرانی در استان وابسته است.
متولیان برخی از معادن راکد نیز یا در تأمین منابع مالی مشکل داشته‌اند یا از صلاحیت لازم برای ادامه کار برخوردار نبوده‌اند، که به این افراد مهلت داده‌شده تا در زمان مقرر نسبت به فعال‌سازی واحدها اقدام کنند
* در صورت عدم فعال‌سازی چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در غیر این صورت موارد به شورای عالی معادن در استان ارسال می‌شود تا تعیین تکلیف شده و این معادن از طریق مزایده به سرمایه‌گذاران دیگری واگذار شوند.
* چند معدن تاکنون به مزایده گذاشته شده است؟
برای تعیین تکلیف معادن راکد طی یک سال اخیر سه مزایده معدنی برگزارشده که خراسان رضوی رکورددار بیشترین شرکت‌کننده در این مزایده‌ها در کشور بوده است به‌طوری‌که بیش از ۲۰۰ نفر در آن شرکت کرده‌اند.
طی ۶ ماه ابتدای سال ۱۴۰۱ تعداد ۲۹۰ محدوده معدنی در استان به مزایده گذاشته‌شده که از این تعداد ۸۲ فقره آن دارای برنده بوده و الباقی مجدداً در مزایده‌های آینده ارائه خواهد شد.
مزایده معادن استان بر اساس تصمیم دولت و بخشنامه‌های وزارت متبوع مبنی بر فعال‌سازی معادن غیرفعال انجام‌گرفته است و تنوع مواد معدنی در این مزایده شامل سنگ گچ و آهک، سنگ‌های تزئینی، خاک‌های صنعتی، مخلوط کوهی و کانی‌های فلزی بوده است.
* آیا با توجه به مشکلات معدن داران افزایش تولید هم در معادن به چشم می‌خورد؟
تعداد ۲۴۱ معدن از بین معادن دارای پروانه بهره‌برداری فعال، قابلیت افزایش میزان برداشت سالیانه را داشته‌اند که این مهم با صدور مجوز دولت مبنی بر واردات ماشین‌آلات دست‌دوم، آسان شده و معادن بیشتری می‌توانند از ماشین‌آلات بهره‌مند شوند.
* بسیاری از معدن داران از فرسودگی و مشکل ماشین‌آلات شکایت دارند؟
با توجه به افزایش قیمت دلار و موضوع تحریم‌ها، قیمت ماشین‌آلات معدنی به‌عنوان مهم‌ترین رکن بهره‌برداری از معادن در کشور به‌شدت افزایش یافت و برخی وسایل و ماشین‌آلات ۴۰۰ الی ۵۰۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کردند که افزایش هزینه‌های تولید و قطعات یدکی را نیز به همراه داشته است و این موضوع باعث تعطیلی بسیاری از معادن شده بود.
تنها کاری که توانستیم انجام دهیم این بود که به معدن کاران اجازه داده شود بدون پرداخت تعرفه گمرکی ابزار و ماشین‌آلات خود را به کشور وارد کنند که البته این موضوع نیز با مشکلات بسیاری روبروست البته بخشنامه اخیر در خصوص واردات ماشین‌آلات معدنی بسیار آسان شده و این کار را برای سرمایه‌گذاران تسهیل کرده است.
* آیا با توجه به مشکلات موجود تقاضایی هم برای بهره‌برداری معادن جدید داریم؟
از ابتدای شهریور پارسال تاکنون ۴۸ پروانه بهره‌برداری جدید معدنی در استان صادرشده که میزان سرمایه‌گذاری در آن‌ها سه هزار و ۴۴۹ میلیارد ریال و میزان اشتغال‌زایی ۴۵۸ نفر بوده است.
* برای توسعه اکتشاف معدنی استان چه برنامه ای دارید؟
از ابتدای شهریور پارسال تاکنون میزان ذخایر کشف‌شده در پروانه‌های بهره‌برداری استان ۲۸ هزار تن، تعداد گواهی کشف مواد معدنی صادره ۳۷ مورد با سرمایه‌گذاری ۸۶ هزار و ۸۷۷ میلیارد ریال و تعداد پروانه‌های اکتشاف صادره نیز ۷۶ مورد بوده است.
با توجه به اینکه یکی از محورهای خراسان رضوی توسعه اکتشاف معدنی است لذا تعداد ۹ پهنه اکتشافی در استان معرفی‌شده است که طی یک سال گذشته ۶۷ تارگت معدنی در این پهنه‌ها شناسایی‌شده که عمدتاً مربوط به جنوب استان بوده است.
در همین راستا افزون بر این انجام عملیات در یک سری از پهنه‌های اکتشافی به شرکت صنعتی و معدنی چادرملو واگذارشده است تا برخی از پهنه‌های معدنی که از مطالعه آن‌ها چندین سال گذشته، مجدداً با استفاده از فناوری‌های نوین موردمطالعه قرار گیرد.
همچنین از ۶۷ تارگت معدنی شناسایی‌شده در پهنه‌های اکتشافی خراسان رضوی، ۱۶ تارگت مربوط به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) است، سه پهنه دیگر در کمیته ماده ۲۴ مکرر قانون معادن در حال بررسی است و ۹ تارگت دیگر نیز توسط شرکت ملی مس ایران اکتشاف شده که به‌زودی این اکتشافات تعیین تکلیف می‌شود.
* بسیاری از معدن داران مدعی هستند برای دریافت یک مجوز باید از هفت‌خوان رستم گذشت؟
در راستای رویکرد دولت مبنی بر روان‌سازی فرآیندها، ایجاد پنجره واحد معدن ذیل ماده ۲۴ قانون معادن به تأکید استاندار و با همکاری تشکل‌های بخش خصوصی ازجمله خانه معدن برای نخستین بار در کشور در این استان انجام گرفت.
ایجاد پنجره واحد معدن به‌منظور تسریع و تسهیل در صدور مجوزها به‌ویژه مجوزهای اکتشاف انجام‌گرفته و برای این موضوع از ظرفیت مراکز خدمات سرمایه‌گذاری استان بهره گرفته شد و با حمایت اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان، فضا آماده و تجهیزات لازم برای تشکیل این پنجره فراهم شد.
در راستای فرآیند روان‌سازی، برخی تفویض اختیارات به خانه معدن و سازمان نظام‌مهندسی معدن انجام گرفت که شامل واگذاری اختیار انجام سه فرآیند تشکیل پنجره واحد، برگزاری جلسات کمیته‌های تعامل با اداره منابع طبیعی، عهده‌داری گروه کاری معدن در کارگروه ستاد تسهیل استان به خانه معدن و همچنین واگذاری دو فرآیند نظارت بر حوزه اکتشافات معدنی و نقشه‌برداری از معادن با استفاده از پهپاد به سازمان نظام‌مهندسی معدن خراسان رضوی بوده است.
* چه ظرفیت‌هایی برای توسعه معادن در خراسان رضوی فراهم است؟
عمده این ظرفیت‌ها شامل سنگ‌آهن؛ کرومیت، مس، خاک‌های صنعتی و سنگ‌های تزیینی است که روی حفظ و نگهداشت آن‌ها و سپس افزایش تولیدشان متمرکزشده‌ایم.
در این راستا ظرفیت اصلی سنگ‌آهن خراسان رضوی در شهرستان‌های خواف و تایباد است که ۲ واحد کنسانتره آهن و یک واحد کنسانتره هماتیت در تایباد و یک واحد نیز برای تأمین مواد اولیه واحدهای مزبور برای راه‌اندازی در دستور کار قرارگرفته است.
تکمیل زیرساخت‌های طرح تولید آهن اسفنجی در سنگان، افزایش تولید معدن دولتی سنگ‌آهن در سنگان از ۱۷ به ۲۵ میلیون تن در سال را از دیگر برنامه‌های استان است لذا با افزایش تولید سنگ‌آهن در معدن مزبور تولید مواد معدنی در استان بیش از ۱۲ درصد افزایش می‌یابد.
راه‌اندازی پنج واحد تولیدی کنسانتره مس، دو واحد تولیدی ورق کاتد مس، فعال‌سازی معدن تازه کشف‌شده طلا در بردسکن از دیگر برنامه‌های این سازمان است که دراین‌بین دو واحد تولیدی کنسانتره و شمش طلا نیز در بردسکن فعال هستند.
ظرفیت تولید کرومیت در خراسان رضوی از جغتای تا فریمان ادامه دارد، که هم‌اینک در جغتای یک واحد فرآوری کرومیت راه‌اندازی شده است و یک واحد مشابه دیگر در همان منطقه در دست راه‌اندازی است، یک واحد تولیدی کنسانتره کرومیت نیز در نیشابور راه‌اندازی شده و بنا است که یک واحد کرومیت دیگر در منطقه رباط سفید تربت‌حیدریه راه‌اندازی شود.
نظر شما