بازار؛ گروه استانها: تبریز قطب فرش ایران و جهان است. نفیس‌ترین فرش‌های دستبافت ایران در تبریز بافته می‌شود؛ شهری که به ریزبافتی و گره ترکی در ایران و جهان شهرت دارد.
اما قطب فرش دستبافت ایران و پایتخت فرش دستبافت جهان این روزها حال خوشی ندارد و به قول اهالی حوزه فرش تبریز مریض رو به احتضاری است که باید با مراقبت‌های ویژه احیا شود.
صادرات فرش دستبافت تبریز و کشور طی سال‌های اخیر به دلایل مختلف داخلی و خارجی وضعیت تأسف باری دارد و فعالان این عرصه معتقد هستند باید زمینه افزایش صادرات در کنار فروش داخلی، معرفی ظرفیت‌های این بخش اقتصادی، برنامه ریزی برای حل مشکلات و ایجاد بسترهای مناسب برای سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی در بخش صنعت فرش دستبافت فراهم شود.
تحریم‌های داخلی صنعت فرش را فلج کرد
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت استان آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار بازار تعهد پیمان ارزی در شرایط فعلی مانع بزرگی برای صادرات فرش است، گفت: تحریم‌های داخلی بیشتر از تحریم‌های خارجی حوزه فرش دستبافت ایران را دچار آسیب کرده است.
احد هریسچیان با بیان اینکه تحریم‌های داخلی صنعت فرش را فلج کرده است، افزود: تعهد پیمان ارزی مانع بزرگی برای صادرات فرش ایران بوده و چندین سال است صادرکنندگان فرش، تقاضای حذف تعهد پیمان ارزی را دارند. این پیمان در زمان‌های مختلف به دفعات حذف و سپس برقرار شده است.
هریسچیان با اشاره به این که رقم ۵۰ میلیون دلار صادرات برای حوزه فرش در سال رقم بسیار پایینی است، بر ضرورت روشن بودن مسیر تولید تا صادرات فرش دستبافت تاکید کرد.
باید برای افزایش صادرات فرش برنامه ریزی کرد
هریسچیان با تاکید بر اینکه متأسفانه بانک اطلاعاتی درستی از آمار فعالان حوزه فرش در بخش‌های مختلف در کشور وجود ندارد، گفت: تهیه یک بانک اطلاعاتی از فعالان حوزه فرش در بخش‌های مختلف می‌تواند در سیاست گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه فرش مؤثر باشد. این بانک اطلاعاتی می‌تواند از طریق رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور با ثبت تاجران و فرش فروشان ایرانی مقیم خارج از کشور تکمیل شود تا بتوان در زمینه صادرات نیز برنامه‌ریزی بهتری انجام داد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت استان آذربایجان شرقی از احتمال برداشته شدن پیمان ارزی با تلاش اتحادیه‌های صادرکنندگان کشوری خبر داد و تاکید کرد: فرش مواد غذایی نیست که در عرض یک هفته تا ۱۰ روز صادر کننده آن را بفروشد. خواب سرمایه برای فرش زیاد است و ممکن است فرشی چندین دهه فروش نرود.
فقط اتحادیه صادرکنندگان فرش باید این محصول را صادر کند
هریسچیان گفت: بر اساس پیمان ارزی؛ به عنوان مثال وقتی قیمت ارز در بازار آزاد ۳۳ هزار تومان است، صادر کننده باید ارز را به قیمت ۲۶ هزار تومان و با نرخ نیمایی به بانک مرکزی بدهد. متأسفانه به دلیل نوسانات ارز؛ سودی که فروش فرش دارد در شرایط تحریم، فاصله ارز نیمایی و ارز واقعی را برای صادرکننده پر نمی‌کند و بهتر است صادرکنندگان با یک ارز فعالیت کنند.
وی گفت: برای نظارت بر وارد شدن ارز دولت می‌تواند فقط به اعضای اتحادیه صادرکنندگان فرش مجوز صادرات بدهد و به این ترتیب از وارد شدن ارز به کشور مطمئن شوند. اکنون همه شغل‌ها می‌توانند فرش صادر کنند در حالی که این صادرات باید ضابطه مند و زیر نظر اتحادیه صادرکنندگان فرش باشد مساله تهاتر کالا با کالا در زمینه صادرات هم یک مساله و مشکل است.
افزایش قیمت مواد اولیه فرش و استفاده از محصولات بی کیفیت
قدیمی‌ترین تولید کننده و صادرکننده فرش تبریز نیز در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: فرش به عنوان هنر ایرانی‌ها امروز در بازار جهانی کمرنگ شده است. فرش ایرانی که ما تولید می‌کنیم، شناسنامه دارد و رنگ و جنسش تضمین شده است.
حسن محمدی پرویزیان، افزود: متأسفانه اکنون به دلیل تورم و افزایش قیمت رنگ فرش، رنگرزی‌ها به کیفیت استفاده از رنگ خوب و با کیفیت اهمیت نمی‌دهند و این مساله در شهرستان‌ها پررنگ‌تر است، به همین دلیل نمی‌توان رضایت مشتری را در بازار داخلی و بعضاً خارجی کسب کرد.
وی گفت: فرش دستبافت یک هنر اصیل ایرانی است که باید همه مواد اولیه آن از الیاف، پشم و مخصوصاً رنگ و ثباتش تضمین شود تا این محصول بتواند در بازار داخلی و خارجی با کیفیت و مطلوب عرضه شود.
رنگ‌های چینی بی کیفیت و بدون ثبات، بلای جان فرش دستباف
پرویزیان درباره مصائب فرش دستبافت در حوزه رنگرزی ابراز داشت: کیفیت رنگ در فرش دستبافت باید کنترل شود اما متأسفانه اکنون در رنگرزی‌های شهرستانی از رنگ‌های چینی که ثبات رنگ ندارد و قیمتش ارزان‌تر است، استفاده می‌کنند و پشم را با آن رنگ می‌کنند.
او با بیان اینکه سودجویان می‌خواهند از بازار فرش دستبافت سود ببرند و برایشان منافع ملی و مردم مهم نیست، گفت: قالی باف دو سال زحمت بافت یک قالی را می‌کشد اما رنگ فرش به دلیل نداشتن مرغوبیت، با قرار گرفتن در آفتاب به سرعت از بین می‌رود. متأسفانه نظارتی بر کیفیت فرش دستبافت وجود ندارد و حتی از ویسکوز به جای ابریشم در بافت فرش استفاده می‌کنند. تمام این موارد باعث می‌شود؛ وقتی این محصولات صادر می‌شود، آبروی ایران به عنوان صادرکننده فرش از بین برود.
این پیشکسوت فرش معتقد است: متأسفانه استانداردی برای صادرات فرش‌های ایرانی وجود ندارد. هرکسی می‌تواند فرش‌هایی که تولید کرده را صادر کند و در این بین فقط منفعت شخصی در نظر گرفته می‌شود و منافع ملی و کشور برای سودجویان در حوزه صادرات فرش مهم نیست.
پرویزیان در این باره گفت: صادرکنندگان فرش قدیمی و با تجربه، فرش خوب و باکیفیت را می‌شناسند اما کسانی که تازه با ثبت یک شرکت می‌خواهند کار صادرات فرش را انجام بدهند آن هم با تقلب و بی کیفیت، فقط آبروی کشور را به خطر می‌اندازند.
بازارهای جهانی فرش دست هندوستان و پاکستان افتاد
پرویزیان معتقد است: هندوستان و پاکستان اکنون بازار فرش دستبافت جهان را احاطه کرده‌اند. هندوستان از کمپانی‌های آمریکایی سفارش می‌گیرد و بر اساس اندازه رج و رنگ دلخواه برای آن‌ها فرش تولید و ارسال می‌کند. آن‌ها هزینه‌های زیادی برای فروش، بازاریابی و معرفی فرش خود در رسانه‌ها انجام می‌دهند. باید فرش را در دنیای جدید از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها معرفی کرد.
این پیشکسوت حوزه فرش معتقد است با وجود گرانی مواد اولیه، افزایش تعداد قالی بافان و وجود رقابت بسیار سخت در بازارهای جهانی، حضور مجدد و پررونق فرش دستبافت ایرانی در بازارهای بین المللی بسیار مشکل است مگر این که قالی بافان با نظارت تاجران ایرانی و صادرکنندگان؛ فرش را تولید کنند.
متأسفانه قالی بافان به دلیل گرانی تصور می‌کنند با تهیه پشم و رنگ ارزان و کاهش قیمت مواد اولیه، فرش را راحت تر می‌فروشند، در صورتی که بازار این قالی بافان به زودی از بین خواهد رفت
وی گفت: متأسفانه قالی بافان به دلیل گرانی تصور می‌کنند با تهیه پشم و رنگ ارزان و کاهش قیمت مواد اولیه، فرش را راحت تر می‌فروشند، در صورتی که بازار این قالی بافان به زودی از بین خواهد رفت.
پرویزیان از فرش‌هایی می‌گوید که ۳۰ سال پیش در تورنتو کانادا فروخته شده و اکنون مثل روز اول تولیدش؛ ثبات رنگ دارند. او خاطره‌ای هم درباره کیفیت محصولاتش از یک مشتری خارجی برایمان گفت؛ فردی که از کره جنوبی از پرویزیان خرید فرش داشته و دوباره آماده بود تا بپرسد چرا این فرش‌ها را هر کاری می‌کند، رنگش نمی‌رود اما فرش‌های تولیدی دیگران، رنگشان موقتی است؟
کپی شدن طرح آفت صنعت فرش دستبافت
محسن اعلی بافت صادرکننده فرش تبریز در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: اکنون کارخانه‌های بافندگی از بین رفته‌اند و تک بافی در کشور رونق گرفته است. تک باف‌ها، طرح رنگ و مواد اولیه فرش را نمی‌شناسند و تاجر محصول نهایی این افراد را خریداری می‌کند، در حالی که هیچ اطلاعی از ثبات رنگ قالی خریداری شده ندارد. بنابراین جنس خوب از طریق تک بافی تولید نمی‌شود و به اصطلاح فرش رنگ پس می‌دهد.
وی گفت: تک بافت‌ها باید از طریق تولید کنندگان و دولت مورد حمایت و البته نظارت قرار بگیرند. حل مساله بیمه تا حدودی می‌تواند مشکل نظارت بر تک بافت‌ها را حل کند.
این تولیدکننده فرش اظهار داشت: اعلا بافت‌ها در تولید فرش دستبافت از ترکیب طرح‌های قدیم و جدید به صورت همزمان استفاده می‌کنند.
او معتقد است باید طرح‌های قدیمی را حفظ کرد و طرح‌هایی مانند اسلیمی، شکارگاه و گلستانی نباید فراموش شوند. این طرح‌ها با ترکیب با طرح‌های مدرن؛ می‌توانند در بازار داخلی و خارجی موفق شوند.
اعلی باف از فاصله و شکاف میان طراحان فرش قدیم و جدید و شناخت نداشتن آن‌ها از یکدیگر گلایه کرد و گفت: امروز طراحان نسل جدید، قدیمی‌ها را نمی‌شناسند. از طرف دیگر، طراحان جدید، شناخت خوبی از طراحی فرش در بازار داخلی و خارجی ندارند. کپی شدن طرح فرش؛ آفت بزرگ این صنعت شده است. برای جلوگیری از کپی شدن طرح فرش؛ بهتر است هر تولید کننده فقط یک طراح داشته باشد. اکنون تنها راه کپی نشدن طرح فرش، ثبت شدن آن است.
مافیا در واردات مواد اولیه فرش دستباف
این چهره ماندگار فرش تبریز گفت: واردات مواد اولیه فرش در ایران انحصاری است و باعث می‌شود به دلیل رقابتی نبودن؛ وارد کنندگان انحصاری، قیمت مواد اولیه را در بازار فرش تعیین کنند. این وضعیت باعث تقلب و افزایش قیمت مواد اولیه فرش در ایران می‌شود.
واردات مواد اولیه فرش در ایران انحصاری است و باعث می‌شود به دلیل رقابتی نبودن؛ وارد کنندگان انحصاری، قیمت مواد اولیه را در بازار فرش تعیین کنند
او افزود: نظارت نداشتن بر روی تک بافت‌ها و بیمه نبودن آن‌ها باعث می‌شود، کیفیت فرش دستبافت در بازار داخلی و خارجی کاهش پیدا کند. مساله دیگر این است که فرش داخلی و صادراتی، در بازار فرش، باید از یکدیگر تفکیک شوند. نداشتن تبلیغ و بازاریابی هم نکته مهم دیگری است که به صنعت فرش دستبافت آسیب وارد کرده است.
ضرورت تقویت پولی ملی و ارتباط با دنیا بر اساس مصالح ملی
یعقوب فرشکاران، تولید کننده فرش ریزبافت تبریز و معاون اتحادیه صادرکنندگان فرش تبریز نیز به خبرنگار بازار گفت: برای حل مشکل صادرات فرش در ایران باید پول ملی تقویت شود.
وی گفت: این راهکار باعث اشتغال زایی و تولید ثروت در کشور می‌شود و همه این اتفاقات با ریل گذاری و سیاست‌های درست دولت و ارتباط خوب کشور با دنیا مهیا می‌شود.»
معاون اتحادیه صادرکنندگان فرش تبریز گفت: تقویت دیپلماسی و ارتباط با دنیا با در نظر گرفتن منافع ملی ایران باعث می‌شود سرمایه گذار خارجی با وجود ثبات اقتصادی برای آوردن ارز و سرمایه به کشور ترغیب شود. اکنون و در شرایطی که ایرانیان کشورهای عربی و اروپایی را مناسب سرمایه گذاری می‌بینند، سرمایه گذار خارجی چطور در کشور ما راغب به سرمایه گذاری باشد؟
او افزود: فرش‌های دستبافت به دلیل گران بودن مواد اولیه در ایران قیمت بالایی دارد و این فرش با قیمت بالا در بازار جهانی خریداری ندارد.
مرکز ملی فرش ایران باید اعتباری در حد وزارت نفت داشته باشد
فرشکاران درباره راهکارهای احیای فرش ایرانی گفت: مرکز ملی فرش ایران باید اعتباری در حد وزارت نفت داشته باشد تا فرش ایرانی دوباره در بازارهای داخلی و خارجی حرفی برای گفتن داشته باشد. همچنین بهتر است مدیر مرکز ملی فرش ایران یک فرد فرشی و متخصص باشد. فعالیت پررنگ رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور هم می‌تواند صادرات فرش ایرانی را احیا کند.
تحریم‌های داخلی از تحریم‌های خارجی آزار دهنده‌تر است
فرهاد شعار، صادرکننده فرش تبریز نیز در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: مساله صادرات با سیاست ارتباط مستقیم دارد، زیرا ارتباط با کشورهای دیگر، حرف اول را در صادرات فرش می‌زند. تاجران ایرانی باید بتوانند آزادانه به کشورهای مختلف بروند، ویزا بگیرند و محصول خود را معرفی کنند و بازدید کنندگان خارجی نیز با تمهیدات ویژه بتوانند به دفعات به ایران سفر کنند تا محصول تاجران ایرانی را ببینند و بخرند.
زیرساخت‌های تجارت فرش دستبافت ایران در طول این سال‌ها در کشورهای خارجی به مرور زمان از بین رفته است و در صورت رونق صادرات باید زیر ساخت‌ها را مجدد در جهان احیا کنیم
این صادرکننده از بسته بودن مسیر صادرات هم گلایه کرد و افزود: زیرساخت‌های تجارت فرش دستبافت ایران در طول این سال‌ها در کشورهای خارجی به مرور زمان از بین رفته است و در صورت رونق صادرات باید زیر ساخت‌ها را مجدد در جهان احیا کنیم، زیرا تاجران ایرانی با رکود بازار فرش دستبافت حیطه فعالیت خود را عوض کردند و وارد فضای فرش ماشینی یا فعالیت در زمینه‌های دیگر شدند.
شعار معتقد است: برای حمایت از صنعت فرش باید پیمان ارزی برداشته شود، عوارض گمرکی و ورود فرش به ایران کاهش و سوبسید حمایتی به تاجران اختصاص پیدا کند. همچنین از واردات پشم با تسهیل عوارض ورودی یا دادن وام‌های کم‌بهره، حمایت شود.
این صادر کننده فرش افزود: اگر حمایت از صنعت فرش به اندازه صنعت خودرو شود این صنعت جان می‌گیرد. اکنون تحریم‌های داخلی، بیشتر از تحریم‌های بین‌المللی صادرکنندگان را آزار می‌دهد. مالیات، بیمه نبودن جامعه قالی بافان، نبود تسهیلات برای بافندگان و تولید کنندگان فرش، نداشتن وام حمایتی برای تاجران ایرانی ازجمله دست اندازها و تحریم‌های داخلی است که صادرکنندگان را دچار مشکل کرده است.
به گفته این صادرکننده فرش دستبافت؛ بیشتر از توجه به بحث مواد اولیه مانند پشم و رنگ و دیگر قضایا که البته باید به آن‌ها نیز پرداخت، باید مسیر برای توسعه صادرات فرش ایران هموار باشد و این مساله نیز نیازمند روابط خوب با کشورهای مختلف است.
به گفته شعار؛ هر فرشی یک عیاری دارد. به عنوان مثال؛ مواد اولیه خوب، فرش خوب درجه یک را می‌سازد و این فرش به اسم فرش خوب با قیمت بالا در بازار جهانی صادر می‌شود و فرش با مواد اولیه بد؛ به اسم فرش تجاری و با قیمت پایین صادر می‌شود.
قصه پر غصه فرش‌های مستعمل تاجران ایرانی
علی میرزازاده صادرکننده نمونه فرش در ایران نیز در گفتگو با خبرنگار بازار شرط موفقیت در صادرات را ارتباط خوب با دنیا معرفی کرد و افزود: صادرات فرش دستبافت ایران با سه مشکل بزرگ مواجه است. نخست تعهد پیمان ارزی که مانع بزرگی برای صادرکنندگان فرش شده است، دوم برگشت فرش‌های مستعمل تاجران ایرانی که امکان بازگشت محصول آن‌ها به ایران به دلیل تحریم وجود ندارد.
وی گفت: متأسفانه اکنون با صرف ملیون‌ها دلار فرش ایرانی در ترکیه ترمیم می‌شود و به کشور مقصد بازمی‌گردد در حالی که این درآمد می‌توانست وارد کشور شود.
وی ابراز داشت: سومین مانع صادرات فرش در ایران؛ گرفتن کارت بازرگانی است که شرایط سختی دارد.
نظر شما